Подледничко езеро
Подледничко езеро (подглечероско езеро или субглацијално езеро) — езеро кое се наоѓа под ледник. За разлика од езеро покриено со мраз поради сезонско замрзнување, подледничкото езеро обично е под постојана ледена покривка дебела неколку стотици до неколку илјади метри. Покрај тоа, може да има екосистем околу таквото езеро со живи организми, како што се бактерии и други суштества способни да преживеат под големи наслаги на мраз.[1]
На Антарктикот постои голем број ледени езера. Најголемото познато подледничко езеро на Земјата е езерото Восток.[2]
Создавање[уреди | уреди извор]
Постоењето на подледнички езера е можно благодарение на два природни појави. Првиот од нив е намалувањето на температурата на топење на мразот под притисок. Под тежината на мразот дебел неколку стотици или илјадници метри, притисокот се зголемува толку многу што температурата на топење паѓа неколку степени под 0 °C. Поради друга појава - геотермија - температурата на длабочина постепено се зголемува. Доколку на одредена длабочина температурата на мразот почне да ја надминува точката на топење, тогаш доаѓа до создавање и постоење на подледничко езеро.[3]
Примери на глацијални езера[уреди | уреди извор]
Со помош на радарски и сателитски снимки што продираат под ледената покривка на Антарктикот, досега се откриени повеќе од 150 подледнички езера. Најголемото од нив, езерото Восток, е долго околу 250 километри и широко 50 километри. Неговата длабочина е до 1200 m. Се наоѓа во целосна темнина на длабочина од 3.700 до 4.100 метри под мразот. Температурата е околу -3 °C, а притисокот е 35 MPa. Се претпоставува дека подледничките езера на Антарктикот се меѓусебно поврзани со систем на подледнички реки, преку кои притисокот се изедначува и водата се транспортира.
Во Исланд има неколку подледнички вулкани од кои најпознат е Гримсветн. Зголемената геотермија ги предизвикала замрзнатите езера кои биле блиску до нив. Поради нивната нестабилна вулканска активност, овие езера, сепак, често се нестабилни и често се издигнуваат на површината откако ледената покривка целосно ќе се стопи.
Значење[уреди | уреди извор]
Ако замрзнатите езера на Антарктикот, како што е Восток, навистина содржат микроорганизми, тогаш тие се од научен интерес како уникатни еколошки системи со екстремни услови за живот, целосно изолирани од надворешниот свет најмалку стотици илјади години. Во нивното проучување, големо внимание се посветува на спречување на нивна контаминација, за што се користат специјални технологии за дупчење и криоботи.
Подледничките езера се исто така важни за истражување на вселената, бидејќи наликуваат на предложените резервоари на небесни тела како што се Јупитеровата месечина Европа и месечината на Сатурн Енкелад. Нивните ледени мориња се сметаат за потенцијални биотопи на вонземски живот.[4][5]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Physical, chemical and biological processes in Lake Vostok and other Antarctic subglacial lakes, Nature, Martin J. Siegert, J. Cynan Ellis-Evans, Martyn Tranter, Christoph Mayer, Jean-Robert Petit, Andrey Salamatin, John C. Priscu vol.414, p. 603–9
- ↑ Erlingsson, U. 2006 Lake Vostok behaves like a ‘captured lake’ and may be near to creating an Antarctic jökulhlaup, Geogr, Ann. vol.88A p.1–7
- ↑ [Muzyka Kyle Super salty lakes discovered in Canadian Arctic could provide window into life beyond Earth http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/university-alberta-scientist-subglacial-lakes-canada-arctic-1.4614626]
- ↑ „NASA Science news Nov. 16 2011: New evidence for liquid water on Europa“. Архивирано од изворникот на 2018-02-12. Посетено на 2022-09-14.
- ↑ „Liquid water lake discovered on Mars“. Архивирано од изворникот на 2022-09-14. Посетено на 2022-09-14.