Плочка (игра)
_pattern.JPG)
Плочка[1][2] — стара детска игра популарна низ целиот свет, вклучувајќи ја и Македонија. Се игра на тло и спаѓа во групата на игри со скокање. Играта е погодна за развој на моторички вештини и се користи во градинките и училиштата на часовите по физичко образование.
Историја
[уреди | уреди извор]
Не се знае точно кога и каде се појавила играта. Се споменува во стари кинески текстови од 2357 г. пр. н. е. и во подоцнежни египетски и грчки текстови. Претходник е на подоцнежните игри на табла, како што се го, шах и дама.
Во Римското Царство, децата подражавале војници кои, како дел од нивната обука, скокале на една нога во полна опрема по квадрати распоредени во должина од околу 30 метри. Играта ја споменува Плиниј, а во Римскиот форум е пронајден цртеж на плочка, кој исто така датира од раздобјето на Царството.
Веќе во средниот век, играта била широко распространета низ Европа, опишана во ликовни и книжевни дела, како што е романот на Рабле, Гаргантуа и Пантагруел.
Начин на игра
[уреди | уреди извор]Играта може да ја игра еден играч, но обично се игра како натпреварување во група. Играта е поединечна, што значи дека секој играч игра за себе, а играчите настапуваат еден по друг. Целта на играта е да се помине плочката според одредени правила. Победник е играчот кој прв ќе ја помине плочката.
Играта плочка е широко распространета низ светот, па затоа правилата се разликуваат. Сепак, основните правила се исти:
- На тлото (може да биде која било површина) се црта плочка која може да биде во различни облици. Полињата на плочката најчесто се квадрати, но можат да бидат и поинакви, на пример триаголници или полукругови. Бројот и големината на полињата може да се приспособат за да одговараат на возраста. Вообичаено е секое поле да се обележува со број.
- Се поминува низ плочката со скокање односно потскокнување (помали, почести скокови). Се скока на една нога во единечни полиња и на две нозе во двојни (напоредни) полиња (секоја нога во свое поле).
- Реквизит за играта е мал предмет, како рамен камен (плочка), парче ќерамида и слично. Истиот се нарекува пирла.[3][4] и треба да биде плоснат за да може попрецизно да се фрла и да не се тркала вон полесто на нацртаната плочка.
Еден од полесните начини за играње:
- Играчот застанува пред плочката и го фрла реквизитот на полето број 1. Потоа тој скока низ полињата до крајот на плочката (означен со полукруг или правоаголник широк два квадрати). Таму, тој врти 180° на двете нозе и скока назад на првото поле, каде што се наведнува (исто така на едната нога), го зема реквизитот и излегува од плочката.
- Ако некој играч ја заврши целата плочка без да направи грешка, тие продолжуваат на ист начин, фрлајќи го реквизитот на следното поле додека не ја завршат играта.
- Грешка е ако играчот го фрли реквизитот во погрешен квадрат, стапне на квадратната линија, излезе надвор од полето или застане со двете нозе на еден квадрат. Ако некој играч направи грешка, продолжува таму каде што згрешил откако другите играчи ќе го поминат нивниот ред.
- Победник е играчот кој прв ќе помине низ плочката. Ако повеќе играчи поминале успешно, играта продолжува додека не се реши победникот.
Значење за развојот
[уреди | уреди извор]Играта е погодна за развивање на вештините на децата бидејќи ја подобрува рамнотежата, концентрацијата, координацијата на телото и прецизноста на фрлањето. Покрај тоа, помалите деца учат цртање и бројки. Затоа, многу градинки и училишта имаат плочка на часовите по физичко образование.
Влијание
[уреди | уреди извор]
Играта и нејзиното име имаат големо влијание на различни области, на пример:
- На плоштадите или парковите во многу градови е прикажана плочка или е изложена како скулптура. Исто така, често се наоѓа во детските установи (на пример, болниците).
- Најпознатото дело на аргентинскиот писател Хулио Кортасар е романот „Играта плочка“ (Рајуела) од 1963 година.
- Роналд Ним во 1980 година снимил филм наречен „Плочка“.
Дијалектни називи
[уреди | уреди извор]Повеќе градови во Македонија имаат различни називи за оваа игра:[5]
- Битола — царица
- Прилеп — куцкамен
- Охрид — куцана
- Кавадарци — кралица
- Тетово — дама
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „плочка“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „плочка“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „пирла“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „пирла“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „Дали ја знаете играта Царица? Можеби ја знаете ама во вашиот град има друго име“. Женски магазин. 2 мај 2024. Посетено на 16 март 2025.
Извори
[уреди | уреди извор]- Natuknica "školica" (4) na Hrvatskom jezičnom portalu, hjp.znanje.hr (пристапено на 27 септември 2019)
- Članak 'Kako se igra "školica"?' na Portalu za škole skole.hr (објавено: 12 август 2021, пристапено на 25 март 2024)
- Natuknica "Julio Cortázar" u Hrvatskoj enciklopediji, www.enciklopedija.hr (пристапено: 28 септември 2019)
- Arhivirana stranica Hopscotch (Winning Eternal Life) Muzeja civilizacije u Quebecu, Musée de la civilisation, web.archive.org (англиски) (архивирано: 27 септември 2007, пристапено: 30 септември 2019)
