Патас
| Патас | |
|---|---|
| |
| Научна класификација | |
| Царство: | Животни |
| Колено: | Хордови |
| Класа: | Цицачи |
| Ред: | Примати |
| Семејство: | Старосветски мајмуни |
| Род: | Патаси Trouessart, 1897 |
| Вид: | Патас |
| Биномен назив | |
| Erythrocebus patas (Schreber, 1775) | |
| |
| Распространетост | |
Патас или гусарски мајмун (науч. Erythrocebus patas) — наземен мајмун од полусувите предели на Западна и дел од Источна Африка. Ова е единствениот вид од родот патаси (Erythrocebus). Последните филогенетски наоди покажуваат најблиско сродство со зелениот мајмун или „вервет“ (Chlorocebus aethiops), што укажува на потребата од прекласификација.
Ова животно може да се види во Зоолошката градина во Скопје.[2]
Таксономија[уреди | уреди извор]
Бројот на подвидови на патасот сè уште не е сосема утврден. Според едни извори постојат четири подвида,[3] а според други, само два: обичниот патас (Erythrocebus patas patas) со црн нос и ниснасот (Erythrocebus patas pyrrhonotus) со бел нос, кој живее на исток.
Изглед[уреди | уреди извор]
Мајмунот има должина до 85 см, не сметајќи ја опашката, која е долга 75 см. Мажјаците се значително поголеми од женките. Патасот е најбрз од сите примати, достигнувајќи брзина од 55 км/ч.[4]
Поведение[уреди | уреди извор]
Живеат во групи до 60 единки, со повеќе женки и по еден возрасен мажјак. Забележани се и многу поголеми групи.[5] За време на сезоната за парење, во групата доаѓаат повеќе мажјаци. Кога мажјакот ќе достигне полова зрелост (обично на возраст од 4 години), ја напушта групата и преминува во група од исклучиво машки единки. Возрасните женки во групата решаваат кога групата треба да се движи, а мажјаците ги следат.[5]
Тревожни огласувања[уреди | уреди извор]
Овие мајмуни имаат неколку различни тревожни огласувања со кои ги предупредуваат другите на опасност. Огласувањата се разликуваат според единката што ги оддава (возрасна женка, возрасен мажјак, младо итн.), како и според типот на грабливец кој ги демне. За разлика од другите примати, патасите ретко бегаат од непријатели по дрва, што веројатно се должи на тоа што средината им е оскудна со висока растителност. Во случај на опасност, ес бранат со бегање, а некои единки знаат да напаѓаат непријатели како шакали и диви мачки. Ова важи како за мажјаците, така и за женките.[6]
Живеалиште[уреди | уреди извор]
Патасот избегнува густи шуми и живее на поотворени савани и полупустини. Има извонредно голема родност, што веројатно е еволутивно решение за големата стапка на смртност со која се соочуваат поради наземниот живот.[7]
Исхрана[уреди | уреди извор]
Овие мајмуни се хранат со инсекти, смола, семки и кореништа, што впрочем е посвојствено за помалите примати.[8]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Erythrocebus patas“. IUCN Red List. Version 2008. International Union for Conservation of Nature. 2008. Посетено на 4 January 2009.
- ↑ „Патас“. Зоо Скопје. Посетено на 23 јули 2015.
- ↑ Kingdon 1997, pp. 57–58
- ↑ Arsuaga & Ignacio 2006, p. 18
- ↑ 5,0 5,1 Hall 1965, pp. 15–87
- ↑ Enstam & Isbell 2002.
- ↑ Isbell et al. 2009, pp. 103–124
- ↑ Isbell 1998, pp. 381–398
Литература[уреди | уреди извор]
- Arsuaga, Juan Luis; Ignacio, Martínez (2006) [1997]. The Chosen Species: The Long March of Human Evolution. Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-1532-2.
- Enstam, Karin L.; Isbell, Lynne A. (2002). „Comparison of responses to alarm calls by patas (Erythrocebus patas) and vervet (Cercopithecus aethiops) monkeys in relation to habitat structure“. American Journal of Physical Anthropology. 119 (1): 3–14. doi:10.1002/ajpa.10104. PMID 12209569.
- Hall, K. R. L. (2009). „Behaviour and ecology of the wild Patas monkey, Erythrocebus patas, in Uganda“. Journal of Zoology. 148: 15. doi:10.1111/j.1469-7998.1966.tb02942.x.
- Kingdon, J. (1997). The Kingdon Guide to African Mammals. London: Academic Press Limited. ISBN 0-12-408355-2.
- Isbell, Lynne A. (1998). „Diet for a small primate: Insectivory and gummivory in the (large) patas monkey (Erythrocebus patas pyrrhonotus)“. American Journal of Primatology. 45 (4): 381–98. doi:10.1002/(SICI)1098-2345(1998)45:4<381::AID-AJP5>3.0.CO;2-S. PMID 9702283.
- Isbell, L. A.; Young, T. P.; Jaffe, K. E.; Carlson, A. A.; Chancellor, R. L. (2009). „Demography and Life Histories of Sympatric Patas Monkeys, Erythrocebus patas, and Vervets, Cercopithecus aethiops, in Laikipia, Kenya“. International Journal of Primatology. 30 (1): 103–124. doi:10.1007/s10764-009-9332-7. PMC 2949556. PMID 20976285.
- Nakagawa, Naofumi (2008). „Despotic wild patas monkeys (Erythrocebus patas) in Kala Maloue, Cameroon“. American Journal of Primatology. 70 (3): 238–46. doi:10.1002/ajp.20481. PMID 17854072.
- Ohsawa, H (2003). „Long-term study of the social dynamics of patas monkeys (Erythrocebus patas): Group male supplanting and changes to the multi-male situation“. Primates; journal of primatology. 44 (2): 99–107. doi:10.1007/s10329-002-0024-6. PMID 12687473.
- Rogers, William; Chism, Janice (2009). „Male dispersal in patas monkeys (Erythrocebus patas)“. Behaviour. 146 (4): 657. doi:10.1163/156853908X395549.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
 |
„Патас“ на Ризницата ? |
Патас на Викивидовите ?- Патас (Erythrocebus patas) — Енциклопедија на живиот свет (македонски)
- Primate Info Net Erythrocebus patas Factsheet
|