Паринакота

Координати: 18°09′58″S 69°08′31″W / 18.166° ЈГШ; 69.142° ЗГД / -18.166; -69.142
Од Википедија — слободната енциклопедија
Паринакота
Паринакута
Највисока точка
Надм. вис.6380 м [1]
Истакнатост1989 м
Заведена какоUltra
Координати18°09′58″S 69°08′31″W / 18.166° ЈГШ; 69.142° ЗГД / -18.166; -69.142 [2]
Географија
Паринакота
Паринакута на карта

Карта

МестоГраница помеѓу Чиле и Боливија
Матичен венецАнди
Геологија
ВидСтратовулкан
Вулкански лак/појасЦентрална Вулканска Зона
Последен избув290 ± 300 година
Искачување
Прво освојување1928

Паринакота — заспан стратовулкан кој се наоѓа на границата помеѓу Чиле и Боливија. Заедно со Померапе го формираат вулканскиот ланец Пајачата. Како дел од Централната Вулканска Зона на Андите, нејзиниот врв достигнува надморска височина од 6.380 метри (20.930 стапки). Симетричниот конус е ограничен од кратер на врвот со широчина од 1 километар или 500 метри. Подолу на јужните падини се наоѓаат три паразитски центри познати како конуси Ахата. Овие конуси создале лавини текови. Вулканот ја прекрива површината формирана од лавини куполи и андезитски лавини текови.

Вулканот започнал да се зголемува во својот раст за време на плеистоценот и формирал голем конус. Во одреден момент помеѓу плеистоценот и холоценот, западниот дел од вулканот се распаднал, создавајќи џиновски свлечишта што се прошириле на запад и формирале голем, депониран депозит. Лавината ја зафатила претходно постоечката дренажа, зафаќајќи или проширувајќи го езерото Чунгара. Бројни други езера кои сега ги формираат главните води на Рио Лаука, се појавиле во депонијата. По ова, вулканската активност повторно го изградила конусот.

Паринакота имала бројни еруптивни и експлозивни ерупции за време на холоценот, додека најновата се случила пред околу 200 години. Иако нема запишани ерупции, легендите на месните жители Ајмари укажуваат дека можеби биле сведоци на една ерупција.

Во иднина е можна обновена активност во Паринакота, иако релативно нискатата густина на население во регионот делува за да се ограничи штетата што би можело да се случи. Некои градови и регионалниот автопат меѓу Боливија и Чиле се потенцијално изложени на ефектите од евентуална нова ерупција.

Име[уреди | уреди извор]

Името „Паринакота“ е ајмарско. Парина во превод значи значи „фламинго“[3], додека „кута“ или „кота“ значи езеро[4]. Паринакота и нејзиниот сосед Померапе се познати и како Невадос де Пајачата [1], односно „близнаци“. Ова се однесува на фактот дека и вулканите се слични едни на други[5].

Геоморфологија и геологија[уреди | уреди извор]

Паринакота лежи на западниот дел на Алтиплано во Централните Анди, на границата помеѓу Боливија и Чиле која поминува низ вулканот[6]. Во Чиле, каде што се наоѓа поголемиот дел, Паринакота лежи во општината Путре, регионот Арика и Паринакота[7], додека во Боливија се наоѓа во департман Оруро во провинцијата Сахама[8]. Градот Ахгата се наоѓа југозападно додека Паринакота западно од вулканот[9]. Регионот лежи на голема надморска височина и пристапот е тежок, што го отежнува истражувањето на вулканите на Централните Анди[10].

Паринакота е дел од Централната Вулканска Плоча, кој содржи околу 44 активни вулкани. Повеќето вулкани на Централната Вулканска Плоча се релативно лошо истражувани, а многумина надминуваат 5.000 метри (16.000 стапки) височина. Некои од овие вулкани биле активни во некое историското време, како Ел Мисти, Ласкар, Сан Педро и Убинас. Најголемата историска ерупција на Централната Вулканска Плоча се случила во 1600 година во Ујанапутина. Други вулкани во ЦВП кои биле предмет на истражување се Галан и Пурико. ЦВП има карактеристична густа кора (50-70 километри), а вулканските карпи имаат специфични количини на кислород и изотопи на стронциум во споредба со ЦВП и Северната Вулканска Плоча. Паринакота лежи во еден дел на ЦВП на Перуанско-Чилеанските бразди кој има кривина од 45°, и каде насоката на субдукција се менува од дијагонала до нормална. Кората е особено густа на ова место.

Паринакота има симетричен вулкански конус[11], во форма на стратовулкан[12]. Вулканот е висок 6,380 метри[1], а има и лавини текови и протоци[13]. Лавините текови достигнуваат должини од 7 километри на падините на конусот. Лавините текови дебели 10-40 метри и можат да се прошират на ширина од 1200 метри во подножјето на вулканот. Пирокластичните текови, исто така, се наоѓаат овде и достигнаат должина од 7 километри.

Вулканот е ограничен со длабок кратер од врвот од 1 километар[14] и длабок кратер на врвот од 300 метри[15]. Други податоци укажуваат на ширина од 500 метри и на длабочина од 100 метри. Конусот се наоѓа на врвот на повеќеслојната андезитна платформа позната како „Чунгара Андезити“ и тој се протега на северниот брег на езерото Чунгара во форма на полица.

Јужно од главното здание лежат паразитските отвори познати како конусите Ахата. Тие се формирале по фисурата што произлегува од главниот конус. Димензиите на конусите достигнуваат висина од 250 метри (820 стапки) и висина од 70 метри (230 стапки).

ледници[уреди | уреди извор]

Стариот конус бил предмет на глацијација, а трагите на ледничка ерозија се зачувани на лаванските текови[14]. Систем на морени може да се забележат на надморска височина од 4.500 метри (35.000) на југоисточното подножје на вулканот[16], каде што делумно ги преминуваат бреговите на езерото Чунгара[7]. Таму се идентификувани шест такви високи морени од 5-10 метри, кои биле формирани за време на последниот леднички максимум[17]).[18]. Во моментов, големиот мраз покрива големи количини од вулканот, од 4 квадратни километри или 12 квадратни километри и се спушта на надморска височина од околу 5.600 метри. Исто така постои и голем ледник на јужниот дел на крилото[15].

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Davidson и др. 1990, стр. 413.
  2. ↑ Предлошка:Cite GVP
  3. ↑ Ludovico Bertonio, Aymara-Spanish dictionary (transcription): Parina - Pájaro grande colorado, que se cría en la laguna; Teodoro Marka M., NOCIONES BASICAS DE LENGUA AYMARA Nociones Basicas de Lengua Aymara: Parina, pariwana = flamenco rosado (p. 21)
  4. ↑ www.katari.org Aymara-Spanish dictionary: Quta (s.) - Lago.
  5. ↑ Schull, W. J.; Rothhammer, F. (2012-12-06). The Aymara: Strategies in Human Adaptation to a Rigorous Environment. Springer Science & Business Media. стр. 12. ISBN 978-94-009-2141-2.
  6. ↑ Reese, Liu & Mountain 2003, стр. 469.
  7. ↑ 7,0 7,1 Hora, Singer & Wörner 2007, стр. 348.
  8. ↑ „Parinacota“. www.sernageomin.gov.cl (шпански). SERNAGEOMIN. Посетено на 2017-05-03.[мртва врска]
  9. ↑ Herrera и др. 2010, стр. 301.
  10. ↑ Wörner и др. 1988, стр. 288.
  11. ↑ Karátson, Telbisz & Wörner 2012, стр. 126.
  12. ↑ Karátson, Dávid; Favalli, Massimiliano; Tarquini, Simone; Fornaciai, Alessandro; Wörner, Gerhard (2010-06-20). „The regular shape of stratovolcanoes: A DEM-based morphometrical approach“. Journal of Volcanology and Geothermal Research. 193 (3–4): 171. Bibcode:2010JVGR..193..171K. doi:10.1016/j.jvolgeores.2010.03.012.
  13. ↑ Ginibre & Wörner 2007, стр. 121.
  14. ↑ 14,0 14,1 Wörner и др. 1988, стр. 296.
  15. ↑ 15,0 15,1 Rundel & Palma 2000, стр. 264.
  16. ↑ Paskoff, Roland P. (1977-07-01). „Quaternary of Chile: The State of Research“. Quaternary Research. 8 (1): 3. Bibcode:1977QuRes...8....2P. doi:10.1016/0033-5894(77)90054-0.
  17. ↑ R, Clavero; E, Jorge; Sparks, Stephen J.; Polanco, Edmundo; Pringle, Malcolm S. (2004-12-01). „Evolution of Parinacota volcano, Central Andes, Northern Chile“. Revista geológica de Chile. 31 (2): 317–347. doi:10.4067/S0716-02082004000200009.
  18. ↑ Hora, Singer & Wörner 2007, стр. 356.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Паринакота&oldid=5064441“