Орљак

Координати: 41°2.33′N 23°19.1′E / 41.03883° СГШ; 23.3183° ИГД / 41.03883; 23.3183
Од Википедија — слободната енциклопедија
Орљак
Στρυμώνικό
Орљак is located in Грција
Орљак
Орљак
Местоположба во областа
Орљак во рамките на Долна Џумаја (општина)
Орљак
Местоположба на Орљак во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°2.33′N 23°19.1′E / 41.03883° СГШ; 23.3183° ИГД / 41.03883; 23.3183
ЗемјаГрција
ОбластЦентрална Македонија
ОкругСерски
ОпштинаДолна Џумаја
Општ. единицаОрљак
Надм. вис.&1000000000000002500000025 м
Население (2011)[1]
 • Вкупно1.619
Часовен појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Орљак (грчки: Στρυμωνικό, Стримонико; до 1927 г. Όρλιακο, Орљако[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Долна Џумаја на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено населено исклучиво со Македонци, а денес тие се огромно мнозинство.[3]

Географија[уреди | уреди извор]

Селото се наоѓа на 20 км западно од градот Сер и на 65 км од Солун. Лежи на десниот брег на реката Струма, во североисточното подножје на Лахненските Планини.[4]

Историја[уреди | уреди извор]

Средновековие[уреди | уреди извор]

На 2,5 км југозападно од Орљак, на Лахненските Планини лежат остатоците од тврдината Кале. Селото е спомнато во пописот на темата Солун од 1321 г.: „εις το χωρίον τον Ουρλίακον“ (во село Урљак). Името доаѓа од македонскиот поим орљак што значи „множество птици“.[5]

Во Отоманското Царство[уреди | уреди извор]

Според грчки извори селото е основано од луѓе дојдени околу 1000 г. од планината Орљак во Гребенско, Мечово и Меглен[6]

Во XIX век Орљак било мешан македонско-турски чифлик во Серската каза. Во 1878 г. чифликот е купен од Георгиос Хадџгеоргиос кој во него привлекол христијани од околните села.[6] Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Орљак (Orliak) било село во Серската каза со 152 домаќинства сочинети од 130 муслимани и 340 Македонци.[7][8]

Во 1889 година Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) напишал за Орљак:

„ Орљак или Орлек е село христијанско-муслиманско; една црква, една џамија; христијаните се Македонци,[9] а муслиманите се Турци Коњари; се наоѓа на 2 часа од Нигрита, а од Сер на 5 часа. Лежи на патот Сер - Солун.[10] “

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:

„ Орљак, на З од Секавче, на подножјето на планината Карадаг. Стариот пат за Солун минувал низ ова село; сега патот го заобиколува. Тука има анови за патници. Во Орљак имало фабрика за буби, сега затворена. Еден дел е чифлик на солунецот Керим-ефенди. Црква, во која се служи на грчки. Серскиот силогос во последно време обраќа сериозно внимание на ова важно важно село: плаќа 1 учителка. 70 куќи Македонци.[9] Има и Турци.[11] “

Според Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) на почетокот на XX век Орљак има 600 жители Македонци и 450 Турци.[7][12]

Сите христијани од Орљак биле под врховенството на Цариградската патријаршија и во него работела грчката пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Орљак (Orliak) живееле 1.560 Македонци патријаршисти, 20 Грци, 66 Власи, 12 Албанци и 102 Роми. Во селото работело грчко основно училиште со 2 учители и 32 ученици.[7][13]

Во 1909 г. чифликот им е продаден на жителите.[6]

Во Грција[уреди | уреди извор]

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година населението броело 474 жители.[3] Во Првата светска војна селото било на фронтовата линија и затоа жителите морале да се преселат во Негован и Лагадина. По војната во 1918 г. тие се вратиле. На пописот од 1920 г. е забележан пораст на 669 жители.[3] Меѓу селата Салтакли и Орљак постоела британска полска воена болница, на чие место подоцна се направени Британските воени гробишта.

Во 1920-тите турското население е иселено во Турција по сила на Лозанскиот договор. Се иселиле и извесен број македонски семејства.[3] Властите на нивно место довеле 50-60 семејства Грци од Мала Азија и Понд како и 30 семејства од Источна Тракија (Трапезунд, Самсун, Смирна, Зигди, Ќутахија).[6] Во 1927 г. селото е преименувано во Стримонико, по грцизираниот назив на реката Струма.[14]

На пописот од 1928 г. Орљак имал 911 жители,[6] од кои 131 лица (40 семејства) биле грчки дојденци, а останатите биле македонски мештани.[15] Во 1930 г. е отворено новото училиште.[16]

За време на Втората светска војна селото било под германската окупација. Орљак настрадал во Граѓанската војна.[6]

Месности во Орљак преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Харман Трла[4] Χαρμάν Ταρλάν Алони Άλώνι[17] возвишение на Карадаг на ЈЗ од Орљак (416 м)[4]
Ени Маала[4] Έρείπια Γενή Μαχαλέ Ерипија Ερείπια[17] поранешно село на Карадаг на ЈЗ од Орљак[4]
Клисе Тепе Κλισέ Τεπέ Палиоклиси Παληοκκλήσι[17]
Кулак Тепе Κουλάχ Τεπέ Авти Αύτί[17]
Исар Тепе Ίσάρ Τεπές Паратиритирион Παρατηρητήριον[17]
Чешме Дере[4] Τσεσμέ Ντερέ Врисис Рема Βρύσης Ρέμα[17] река на З од Орљак, лева притока на Орљачка Река[4]
Мал Тепе[4] Μάλ Τεπέ Амбелија Άμπέλια[17] возвишение на СЗ од Орљак (95 м)[4]
Мангила[4] Μαγγίλα Кастри Καστρί[17] возвишение на ЈИ од Орљак (142 м)[4][18]
Базник Μπαζινίκ Агонон Άγονον[17]

Население[уреди | уреди извор]

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 1.238 1.647 1.911 1.342 1.304 1.152 1.645 1.619
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 262. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  5. ↑ „Κάστρο Στρυμονικού“. Ελληνικά Κάστρα. Посетено на 27 февруари 2024.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Δήμος Στρυμωνικού. Στρυμονικό[мртва врска].
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  8. ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 118–119. ISBN 954-8187-21-3.
  9. ↑ 9,0 9,1 Нарекувајќи ги „Бугари“ под влијание на грчката пропаганда.
  10. ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 59.
  11. ↑ Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Седма (XXXVI): 845.
  12. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 180. ISBN 954430424X.
  13. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 200–201.
  14. ↑ Δημήτρης Λιθοξόου. Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας 1919 - 1971, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  15. ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  16. ↑ Δήμος Στρυμωνικού. Στρυμονικό. Ασχολίες κατοίκων[мртва врска].
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 17,7 17,8 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1043. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  18. ↑ Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Населени места во општината Долна Џумаја
ОЕ Долна Џумаја
ОЕ Орљак
ОЕ Просеник
Историски
1 Новосоздадено место
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Орљак&oldid=5184543“