Океанска висорамнина
_in_the_Australia-New_Zealand_region_of_the_South_Pacific.svg)
Океанската или подморска висорамнина — голема, релативно рамна височина што е повисока од околниот релјеф со една или повеќе релативно стрмни страни.[1]
Во светот има 184 океански висорамнини, на површина од 18,486,600 km2 или околу 5,11% од океаните.[2] Регионот на Јужниот Пацифик околу Австралија и Нов Зеланд содржи најголем број океански висорамнини.
Океанските висорамнини произведени од големи магматски провинции често се поврзуваат со жаришта, облаци од обвивки и вулкански острови - како што се Исланд, Хаваи, Зелено'ртски Острови и Кергелен. Трите најголеми висорамнини, Карибите, Онтонг Јава и Планините на Средниот Пацифик, се наоѓаат на топлински отоци. Другите океански висорамнини, сепак, се направени од расцепена континентална кора, на пример, Фолкландската висорамнина, Лорд Хау и делови од Кергелен, Сејшели и арктичките сртови.[3] Висорамнините формирани од големи магматски провинции биле формирани од еквивалент на базалти од континентални поплави, како што се Деканските стапици во Индија и Снејковата Рамнина во САД.
За разлика од базалтите од континенталните поплави, повеќето магматски океански висорамнини еруптираат низ млада и тенка (6-7 километри) мафична или ултра-мафична кора и затоа се незагадени од фелсичната кора и се претставителни за нивните извори на плашт. Овие висорамнини често се издигнуваат 2 до 3 километри над околното океанско дно и се поплодни од океанската кора. Затоа тие имаат тенденција да издржат субдукција, повеќе - кога се дебели и кога ќе стигнат до зоните на субдукција кратко време по нивните формации. Како последица на тоа, тие имаат тенденција да се „закотват“ на континенталните маргини и да се зачуваат како насобрани терани Ваквите терани често се подобро зачувани од изложените делови на базалтите од континенталните поплави и затоа се подобра евиденција за големи вулкански ерупции низ историјата на Земјата. Ова „приклучување“ значи и дека океанските висорамнини се важни придонесувачи за растот на континенталната кора. Нивните формации често имаа драматично влијание врз глобалната клима, како што се најновите формирани висорамнини, трите големи, океанските висорамнини во Тихиот и Индискиот Океан од периодот креда: Онтонг Јава, Кергелен и Карибите.[4]
Улога во рециклирањето кора-плашт[уреди | уреди извор]
| Океан | Површина </br> (км 2 ) |
Висорамнина површина (%) |
Број на висорамнини |
Просечно плато површина (км 2 ) |
|---|---|---|---|---|
| Aрктички Океан | 1.193.740 | 9.19 | 12 | 99.480 |
| Индиски Океан | 5.036.870 | 7.06 | 37 | 136.130 |
| Северен Атлантски Океан | 1.628.360 | 3.64 | 36 | 45.230 |
| Северен Тихи Океан | 1.856.790 | 2.26 | 33 | 56.270 |
| Јужен Атлантски Океан | 1.220.230 | 3.02 | 9 | 135.580 |
| Јужен Тихи Океан | 7.054.800 | 8.09 | 50 | 141.100 |
| Јужен Океан | 495.830 | 2.44 | 12 | 41.320 |
| Светски океан | 18.486.610 | 5.11 | 184 | 100.470 |
Геолозите веруваат дека магматските океански висорамнини може да претставуваат фаза во развојот на континенталната кора, бидејќи тие се генерално помалку густи од океанската кора, додека сè уште се погусти од нормалната континентална кора.
Разликите во густината во материјалот на кората во голема мера произлегуваат од различните соодноси на различни елементи, особено силициумот. Континенталната кора има најголемо количество силициум (таквата карпа се нарекува фелсик). Океанската кора има помало количество силициум (мафична карпа). Магматските океански висорамнини имаат среден однос помеѓу континенталната и океанската кора, иако тие се повеќе мафични отколку фелсични.
Меѓутоа, кога плочата што носи океанска кора се субдуктивира под плоча што носи магматско океанско плато, вулканизмот што еруптира на висорамнината додека океанската кора се загрева при неговото спуштање во обвивката, еруптира материјал кој е пофелзичен од материјалот што го сочинува платото. Ова претставува чекор кон создавање кора која е сè поконтинентална по карактер, која е помалку густа и поплодна. Ако магнетното океанско плато е спуштено под друго, или под постоечката континентална кора, ерупциите произведени на тој начин произведуваат материјал кој е уште пофелсик, и така натаму низ геолошкото време.
Список на океански висорамнини[уреди | уреди извор]
- Висорамнина Кембел (Јужен Пацифик)
- Висорамнина Челинџер (Јужен Пацифик)
- Висорамнина Ексмут (Индиски)
- Висорамнина Фолкланд (Јужен Атлантик)
- Висорамнина Лорд Хау (Јужен Пацифик)
- Висорамнина Рокал [5] (Северен Атлантик)
Наводи[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Gsa.confex.com: „Океански висорамнини: јадра за архејските кратони“ Архивирано на 6 февруари 2012 г.
- Tristan.ferroir.free.fr: „На океанските висорамнини“ - (француски)
| ||||||||||||||||||||||||||||
