Список на оживеани јазици
Оживеан јазик е јазик кој подлегнал на процесот на јазично оживување. Загрозените и скоро исчезнати јазици се честа цел за јазичното оживување. Најчеста причина за исчезнувањето на еден јазик е маргинализација создадена од некој друг подоминантен јазик.
Белоруски јазик[уреди | уреди извор]
Целата нација Белоруси била скоро „невидлива“ во изминатите 150 години. Нацијата била под силна полонизација, а подоцна и под силна русификација. Белорускиот јазик бил заживеан по Руската револуција од 1917 година, но повторно бил запуштен.
Вториот обид за јазично оживување се случило по осамостојувањето на Белорусија во 1990 година. Спрема јазикот се покажал силен интерес. Сепак, актуелниот претседател на Белорусија се обвинува за активист на русификацијата на Белорусија.
Корнски јазик[уреди | уреди извор]
Корнскиот јазик бил јазик за секојдневна употреба во Корнвел во Обединетото Кралство сè до 18 век. Мал број на лица продолжиле да го користат јазикот во 19 век и најверојатно во раниот 20 век. Сепак, корнишката литература, некои фрагменти и граматики од 17, XVIII и XIX век преживеале, и со тоа се овозможило јазикот да биде оживеан во 20 век. Оживувањето било проследено со несогласувања во поглед на правописот, но тоа било решено со стандардот прифатен во 2008 година. Јазикот денес го зборуваат илјадници и истиот е воведен во образованието. Јазикот не се смета повеќе за мртов, туку за загрозен.[1]
Хавајски јазик[уреди | уреди извор]
На шест од седумте острови на Хаваите, хавајскиот јазик бил заменет со англискиот и не се користи за секојдневна комуникација. На островот Нихау јазикот никогаш не бил заменет, никогаш не бил загрозен и се користи активно. Нихаускиот дијалект е поразличен од останатите хавајски дијалекти.
Во минатите декади обидите за заживување на хавајскиот јазик се зголемиле. Денес има отворено училишта за хавајски јазик, се користи во некои весници и владини гласници.
Хебрејски јазик[уреди | уреди извор]
Хебрејскиот јазик бил оживеан во усна форма два милениума по неговото исчезнување како устен јазик и овој процес на оживување се смета за успешна приказна. Јазикот бил мртов сè до 19 век кога тој бил оживеан од Елиезер Бен-Јехуда. Пред оживувањето, јазикот бил литургиски, се користел во јудаизмот при пбреди и се сметал за свет јазик кој не бил прилагоден за секојдневна употреба. Денес јазикот го зборуваат над 7 милиони луѓе, јазикот е службен во Израел и се користи меѓу еврејската дијаспора.
Леонски јазик[уреди | уреди извор]
Леонскиот јазик бил сметан за сериозно загрозен од УНЕСКО во 2006 година. Покраината Леон го поддржува совладувањето на јазикот преку организирани курсеви, преку прослави и преку спонзорирање книжевни дела на леонски. Леонската локална власт го користи јазикот во некои од нивните тела и јазикот се изучува во две училишта во Леон.
Мански јазик[уреди | уреди извор]
Манскиот е келтски јазик кој се зборува на островот Ман во Обединетото Кралство. Јазикот престанал да се користи во секојдневната комуникација во првата половина на 20 век. Сепак, јазикот бил оживеан во периодот кога имало уште мал број активни говорници. Иако во еден момент јазикот не бил зборуван од никого и можел да смета за мртов во 1975 година, оживувањето зело замав во последните години. На Манското радио има редовна програма на мански јазик и во 2006 година имало 46 деца кои учеле на мански.
Маорски јазик[уреди | уреди извор]
Маорскиот е староседелски јазик во Нов Зеланд, каде бил најдоминантен јазик до 20 век.[2] Во последните години, во државата биле преземни мерки за заживување на јазикот како усна комуникација.[3]
Аранески дијалект[уреди | уреди извор]
Аранескиот дијалект, кој е дел од окситанскиот јазик, се зборувал во Аранската долина во северозападна Каталонија. Некогаш јазикот се сметал за загрозен, кој се зборувал само од постаро население, но денес јазикот доживува јазично оживување. Во долината јазикот е коофицијален со каталонскиот и шпанскиот и од 1984 година е воведен во образованието.[4]
Вампаноашки јазик[уреди | уреди извор]
Во 21 век, вампаноашкиот јазик станал првиот староседелски јазик во САД кој бил оживеан.[5]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ BBC News - Cornish language no longer extinct, says UN
- ↑ http://www.nzhistory.net.nz/culture/tereo-introduction
- ↑ http://www.parliament.nz/NR/rdonlyres/CAFFFF6F-70F6-4A82-99D5-C7D007312D00/428/004TeReo5.pdf[мртва врска]
- ↑ "L'occità a l'Aran, ús de la llengua", Generalitat de Catalunya Предлошка:Ca icon
- ↑ 'We Still Live Here' Traces Comeback of Wampanoag Indian Language. Архивирано на 23 декември 2013 г. PBS Newshour, 11-10-2011.