Прејди на содржината

Ножница

Од Википедија — слободната енциклопедија
Келтска ножница од 1-200 н. е., во две бои на бронза
Кожна корица за винчестерка 1916

Ножница,[1][2] канија[3][4] или корица[5][6] — обвивка за држење на меч, кама, нож или слично оружје со острици. Исто така, пушките и другите долгоцевни оружја може да се чуваат во корица од коњаниците. Воената коњаница и каубојците имале корици на нивните седла за карабини и пушки. Кориците биле изработувани од многу материјали во текот на милениумите, вклучувајќи кожа, дрво и метал, како што се месинг или челик.

Најчесто, ножниците за мечеви се носеле обесени на појас околу струкот или појас на рамо.

Древно време

[уреди | уреди извор]
Бронзена ножница од римски гладијатор. (40-250 н. е.)

Ножниците постојат барем уште од бронзеното време и се смета дека постоеле од појавата на сечилата.[7][8] Дрвените ножници обично биле покриени со ткаенина или кожа; кожните верзии, исто така, обично имаат метални или кожни фитинзи за дополнителна заштита и за полесно носење.[7] Целосно металните ножници биле популарни предмети за прикажување на богатството меѓу елитите во европското железно време, и честопати биле сложено украсени. Малку се знае за ножниците од раното железно време, поради нивната дрвена конструкција. Меѓутоа, за време на средното и доцното железно време, ножницата станала важна особено како предмет за украсна обработка и предмет за покажување на општествената положба. По 200 г. пр. н. е. целосно украсените ножници станале ретки, но во помала мера постоеле и во средновековниот период.[7][9] Бројни древни ножници се пронајдени со жртвено оружје, од кои неколку имале постава од крзно во внатрешноста.[10] Крзното веројатно се чувало мрсно, со што сечилото се чувало од 'рѓа. Крзното, исто така, овозможувало полесно, побрзо извлекување и заштита на сечилото.[7] Во класичната антика, грчките ножници често имале украсни метални додатоци, својствени за железното време.[11] Римската војска во голема мера користела ножници на кратки прекурамски појаси, при што мечевите ги носеле доста високо.[12]

Јапонските оружја со сечила обично имаат остри рабови кои се заштитени со дрвена ножница наречена саја.[13]

Современа епоха

[уреди | уреди извор]
Принцова могулска сабја со накит од скапоцени камења

Целосно металните ножници станале популарни во Европа на почетокот на XIX век и на крајот ги замениле повеќето други видови. Металот бил поиздржлив од кожата и можел подобро да ги издржи строгите услови на теренската употреба, особено кај војниците коњаници. Покрај тоа, металот понудил можност да се прикаже повоен изглед, како и можност да се прикаже зголемена украсeност. Како и да е, кожните ножници никогаш не ја изгубиле целосно наклонетоста кај воените корисници и биле широко користени дури и во Американската граѓанска војна (1861 — 1865).[14]

Некои воени полициски сили, патроли на поморскиот брег, сили за спроведување на законот и други групи користеле кожени ножници како еден вид палка.

Ножница за јапонски краток меч (вакизаши), XVIII век. Музеј на уметноста Метрополитен.

Од друга страна, во Јапонија, освен за некои случаи на Царската јапонска армија и морнарица, во текот на историјата се користеле водоотпорни лакирани дрвени ножници.

Дрвопис од јапонскиот период едо на самурај што носи нодачи/одачи на грбот

Ножниците историски, иако ретко, се носеле преку грбот, но само од неколку келтски племиња и само за многу кратки должини на мечот.[15] Тоа е затоа што извлекувањето долго, остро сечило преку рамото и покрај главата од ножницата на грбот е релативно непријатно, особено во брзање, а должината на раката поставува цврста горна граница за тоа колку долго може да се повлече сечилото на овој начин. Повторното вметнување на мечот во ножницата е уште потешко, бидејќи тоа треба да се направи ефективно наслепо, освен ако прво не се симне ножницата. Вообичаените прикази на долги мечеви кои се извлекуваат одзади се модерен изум, роден од безбедносни и погодности на филмски сет и вообичаено овозможени со креативна монтажа и уживаат толку голема популарност во фикцијата и фантазијата што нашироко и погрешно се верува дека биле вообичаени во средновековно време. Некои попознати примери за грбна ножница се прикажани во филмот Храбро срце и во серијата видеоигри Легендата за Зелда. Ова го олесни модерниот анахронизам колоквијално познат како шабард, развиен од јутјуберот и писател на романи Шад Брукс. Тој користи рамна плоча прикачена на обвивката која полесно ги воведува дури и големите мечеви во ножницата.[16] Има некои ограничени податоци од дрворез и текстуални фрагменти дека монголските лесни стрелци на коњи, кинеските војници, јапонските самураи и европските витези носеле појас преку рамо, дозволувајќи им на подолгите сечила како што се големите мечеви/дворачни и нодачи/дачи да се носат на грбот, иако тие би требало да се откачат од задната страна пред да може да се извлече мечот.[17]

Во Античките Келти од Бери Канлиф, Канлиф пишува: „Сите овие парчиња опрема [штитови, копја, мечеви] споменати во текстовите, се рефлектираат во археолошките записи и во преживеаната иконографија, иако понекогаш е можно да се откријат регионални варијации“ (страница 94). Помеѓу Паризиите од Јоркшир, на пример, „...мечот понекогаш се носеше преку грбот и затоа мораше да се извлекува преку рамото од зад главата“.

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „ножница“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  2. ↑ „ножница“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
  3. ↑ „канија“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  4. ↑ „канија“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
  5. ↑ „корица“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  6. ↑ „корица“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 „Scabbard · Medieval London Objects · Medieval London“. medievallondon.ace.fordham.edu. Посетено на 2023-06-12.
  8. ↑ „Treasure Trove of Bronze Age Weapons and Artifacts Discovered in Scotland“. Popular Mechanics (англиски). 2017-02-16. Посетено на 2023-06-12.
  9. ↑ How Ancient Europeans Saw The World p115,125 by Peter Wells
  10. ↑ p266 & p282 Lars Jorgensen et al. 2003 The spoils of Victory - The north in the shadow of the Roman Empire Nationalmuseet (National Museum of Denmark)
  11. ↑ „Scabbards and Sword Holders Archives“. Medieval Ware (англиски). Посетено на 2023-06-12.
  12. ↑ „The Carriage of Weapons“. www.romanarmy.net. Посетено на 2023-06-12.
  13. ↑ Samurai (2017-11-19). „Saya - Traditional Katana Scabbared“. Samurai Swords Store (англиски). Посетено на 2023-06-12.
  14. ↑ „Civil War“. HISTORY (англиски). Посетено на 2021-09-02.
  15. ↑ „Sword in Early Medieval Northern Europe - UCL Discovery“ (PDF).
  16. ↑ „Blades And Blazers - Shabbard“. Blades And Blazers (англиски). Посетено на 2023-06-12.[мртва врска]
  17. ↑ „how to make a metal scabbard“. leather.jerrychan.net. Посетено на 2021-09-02.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ножница&oldid=5336751“