Нитрилотриоцетна киселина

Од Википедија — слободната енциклопедија
Нитрилотриоцетна киселина
Skeletal formula of nitrilotriacetic acid
Назнаки
139-13-9 (слободна киселина) Ок
5064-31-3 Ок
Бајлштајн 1710776
ChEBI CHEBI:44557 Ок
ChemSpider 8428 Ок
DrugBank DB03040 Ок
EC-број 205-355-7
3726
3Д-модел (Jmol) Слика
KEGG C14695 Н
MeSH киселина Нитрилотриоцетна киселина
PubChem 8758
RTECS-бр. AJ0175000
UNII KA90006V9D Ок
E3C8R2M0XD Ок
ОН-бр. 2811
Својства
Хемиска формула
Моларна маса 0 g mol−1
Изглед Бели кристали
Точка на топење
Нерастворлива. <0.01 g/100 mL at 23℃ [2]
Термохемија
Ст. енталпија на
формирање
ΔfHo298
−1.3130–−1.3108 MJ mol−1
Опасност
GHS-ознаки:
Пиктограми
GHS07: Извичник GHS08: Опасност по здравјето
Сигнални зборови
Предупредување
Изјави за опасност
H302, H319, H351
Изјави за претпазливост
P281, P305+P351+P338
Дополнителни податоци
 Ок(што е ова?)  (провери)
Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
Наводи

Нитрилотриоцетна киселина (NTA) е аминополикарбоксилна киселина со хемиска формула N(CH 2CO 2H)3. Претставува безбоен солид и се користи како хелатен агенс кој формира соединенија со метални јони (хелати) како што се Ca 2+, Co 2+, Cu 2+ и Fe 3+. [3]

Производство и употреба[уреди | уреди извор]

Нитрилотриоцетната киселина е комерцијално достапна како слободна киселина и како натриумова сол. Се произведува од амонијак, формалдехид и натриум цијанид или водород цијанид. Се проценува дека нејзиното производство е 100 илјади тони годишно. NTA исто така се добива и како нечистотија во синтезата на EDTA. [4] Постарите патишта за добивање на NTA вклучуваат алкилација на амонијак со хлорооцетна киселина и оксидација на триетаноламин.

Координативна хемија и апликации[уреди | уреди извор]

NTA е триподен тетрадентатен трианионски лиганд. [5]

Употребите на NTA се слични на оние на EDTA, бидејќи и двете се хелатни агенси. Се користи за омекнување на водата и како замена за натриум и калиум трифосфат во детергенти и средства за чистење.

NTA како хелатен агенс ги отстранува Cr, Cu и As од дрва кое се обработени со хромиран бакарен арсенат. [6]

Токсичност и животна средина[уреди | уреди извор]

Нитрилоцетна киселина може да предизвика иритација на очите, кожата и респираторниот тракт; и може да предизвика оштетување на бубрезите и мочниот меур. Соединението се очекува да има потенцијал да предизвика рак кај луѓето.

За разлика од EDTA, NTA е лесно биоразградлив и речиси целосно се отстранува за време на третманот на отпадните води. Влијанијата на НТА врз животната средина се минимални. И покрај широката употреба во производите за чистење, концентрацијата во снабдувањето со вода е премногу ниска за да има значително влијание врз здравјето на луѓето или квалитетот на животната средина. [7]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. стр. 21, 679. doi:10.1039/9781849733069. ISBN 978-0-85404-182-4.
  2. 2,0 2,1 2,2 ChemBK Chemical Database http://www.chembk.com/en/chem/Nitrilotriacetic%20acid
  3. Nitrilotriacetic Acid and Its Salts, International Agency for Research on Cancer
  4. Hart, J. Roger (2005) "Ethylenediaminetetraacetic Acid and Related Chelating Agents" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim. doi:10.1002/14356007.a10_095
  5. B. L. Barnett, V. A. Uchtman (1979). „Structural Investigations of Calcium-Binding Molecules. 4. Calcium Binding to Aminocarboxylates. Crystal Structures of Ca(CaEDTA).7H2O and Na(CaNTA)“. Inorg. Chem. 18 (10): 2674–2678. doi:10.1021/ic50200a007.
  6. Fang-Chih, C.; Ya-Nang, W.; Pin-Jui, C.; Chun-Han, K. Factors affecting chelating extraction of Cr, Cu, and As from CCA-treated wood.
  7. Brouwer, N.; Terpstra, P. Ecological and Toxicological Properties of Nitrilotriacetic Acid (NTA) as a Detergent Builder.