Натриум јодид

Од Википедија — слободната енциклопедија
Натриум јодид
Sodium iodide
Sodium iodide
Натриум јодид
Натриум јодид

NaI(Tl) сцинцилатори
Назнаки
7681-82-5 Ок
13517-06-1 (дихидрат) Н
ChEBI CHEBI:33167 Ок
ChEMBL ChEMBL1644695 Н
ChemSpider 5048 Ок
3Д-модел (Jmol) Слика
PubChem 5238
RTECS-бр. WB6475000
UNII F5WR8N145C Ок
Својства
Хемиска формула
Моларна маса 0 g mol−1
Изглед бела цврста супстанца
деликатна[1]
Мирис без мирис
Густина 3.67 g cm−3[1]
Точка на топење
Точка на вриење
1587 g/L (0 °C)
1842 g/L (25 °C)
2278 g/L (50 °C)
2940 g/L (70 °C)
3020 g/L (100 °C)[2][3]
Растворливост етанол, ацетон[1]
Забранет појас 5.89 eV[4][5]
−57×10−6 cm3 mol−1[6]
Показател на прекршување (nD) 1.93 (300 nm)
1.774 (589 nm)
1.71 (10 μm)[7]
Структура
Кристална структура Халит, cF8
Fm3m, No. 225
Октаедрална
Термохемија
Ст. енталпија на
формирање ΔfHo298 		−287.8 kJ mol−1
Стандардна моларна
ентропија So298 		98.5 J mol−1 K−1
Специфичен топлински капацитет, C 52.1 J mol−1 K−1
Опасност
Безбедност при работа:
Главни опасности
 Надразнувачки, може да му наштети на нероденото дете
GHS-ознаки:
Пиктограми
 GHS07: ИзвичникGHS09: Опасност по животната средина
Сигнални зборови
 Опасност
Изјави за опасност
 H315, H319, H400
Изјави за претпазливост
 P273, P305+P351+P338[8]
NFPA 704
1
0
1
Температура на запалување {{{value}}}
Безбедносен лист [1]
Слични супстанци
Други анјони Натриум флуорид
Натриум хлорид
Натриум бромид
Натриум астатид
Други катјони Литиум јодид
Калиум јодид
Рубидиум јодид
Цезиум јодид
Франциум јодид
Дополнителни податоци
 Ок(што е ова?)  (провери)
Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
Наводи

Натриум јодид (хемиска формула NaI) е јонско соединение формирано од хемиска реакција на метален натриум и јод. Под стандардни услови, тоа е бела, растворлива во вода цврста материја која содржи 1:1 мешавина на натриумови катјони (Na+) и јодидни анјони (I−) во кристална решетка. Се користи главно како додаток во исхраната и во органската хемија. Се произведува индустриски како сол што се формира кога киселите јодиди реагираат со натриум хидроксид.[9] Тоа е хаотропна сол.

Употреба[уреди | уреди извор]

Додаток во исхрана[уреди | уреди извор]

Натриум јодид, како и калиум јодид, најчесто се користат за лекување и спречување на дефицит на јод. Јодираната кујнска сол содржи 10 ppm јодид.[9]

Органска синтеза[уреди | уреди извор]

Монатомски NaI синџири израснати во јаглеродни наноцевки со двојни ѕидови.[10]

Натриум јодид се користи за конверзија на алкил хлориди во алкил јодиди. Овој метод, реакцијата Финкелштајн,[11] се потпира на нерастворливоста на натриум хлорид во ацетон за да ја поттикне реакцијата:[12]

R–Cl + NaI → R–I + NaCl

Јадрена медицина[уреди | уреди извор]

Некои радиоактивни јодидни соли на натриум, вклучително и Na125I и Na131I,имаат радиофармацевтски карцином на штитната жлезда и хипертироидизам или како радиоактивен трагач при снимањето (види Изотопи на јод > Радиоизотопи I-123, I-124, I-125, и I-131 во медицината и биологијата).

Сцинтилатори со NaI(Tl) допирани со талиум[уреди | уреди извор]

Натриум јодид активиран со талиум, NaI(Tl), кога е подложен на јонизирачко зрачење, емитира фотони (т.е., сцинтилат) и се користи во детектори за сцинтилација, традиционално во јадрената медицина, геофизиката, јадрената физика и мерењата на животната средина. NaI(Tl) е најшироко користен материјал за сцинтилација. Кристалите обично се споени со фотомултипликаторна цевка, во херметички затворен склоп, бидејќи натриум јодидот е хигроскопен. Фино прилагодување на некои параметри (т.е., цврстина на зрачење, последователен сјај, проѕирност) може да се постигне со менување на условите на растот на кристалите. Кристали со повисоко ниво на допинг се користат во детектори за рендген со висок спектрометриски квалитет. Натриум јодид може да се користи и како единечни кристали и како поликристали за оваа намена. Брановата должина на максималната емисија е 415 nm.[13]

Радиоконтраст[уреди | уреди извор]

Антонио Егас Мониз барал радиоконтрастно средство за церебрална ангиографија[14] По експериментите на зајаци и кучиња, тој се реши на натриум јодид како најдобар медиум.[14]

Податоци за растворливост[уреди | уреди извор]

Натриум јодид покажува висока растворливост во некои органски растворувачи, за разлика од натриум хлорид или дури и бромид:

Solvent Solubility of NaI (g NaI/kg of solvent at 25 °C)[15]
H2O 1842
Течен амонијак 1620
Течен сулфур диоксид 150
Метанол 625–830
Мравска киселина 618
Ацетонитрил 249
Ацетон 504
Формамид 570–850
Ацетамид 323 (41.5 °C)
Диметилформамид 37–64
Дихлорометан 0.09[16]

Стабилност[уреди | уреди извор]

Јодидите (вклучувајќи натриум јодид) се детектираат оксидирачки со атмосферскиот кислород (O2) до молекуларен јод (I2). I2 и I− комплекс за да се формира тријодидниот комплекс, кој има жолта боја, за разлика од белата боја на натриум јодид. Водата го забрзува процесот на оксидација, а јодидот исто така може да произведе I2 со фотооксидација, затоа за максимална стабилност натриум јодидот треба да се чува во темни услови, ниски температури и ниска влажност.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Haynes, p. 4.86
  2. ↑ Seidell, Atherton (1919). Solubilities of inorganic and organic compounds c. 2. D. Van Nostrand Company. стр. 655.
  3. ↑ Haynes, p. 5.171
  4. ↑ Miyata, Takeo (1969). „Exciton Structure of NaI and NaBr“. Journal of the Physical Society of Japan. 27 (1): 266. Bibcode:1969JPSJ...27..266M. doi:10.1143/JPSJ.27.266.
  5. ↑ Guizzetti, G.; Nosenzo, L.; Reguzzoni, E. (1977). „Optical properties and electronic structure of alkali halides by thermoreflectivity“. Physical Review B. 15 (12): 5921–5926. Bibcode:1977PhRvB..15.5921G. doi:10.1103/PhysRevB.15.5921.
  6. ↑ Haynes, p. 4.130
  7. ↑ Haynes, p. 10.250
  8. ↑ „Sodium iodide 383112“. Sigma Aldrich.
  9. ↑ 9,0 9,1 Lyday, Phyllis A. (2005), „Iodine and Iodine Compounds“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, стр. 382–390, doi:10.1002/14356007.a14_381
  10. ↑ Senga, Ryosuke; Suenaga, Kazu (2015). „Single-atom electron energy loss spectroscopy of light elements“. Nature Communications. 6: 7943. Bibcode:2015NatCo...6.7943S. doi:10.1038/ncomms8943. PMC 4532884. PMID 26228378.
  11. ↑ Finkelstein, Hank (1910). „Darstellung organischer Jodide aus den entsprechenden Bromiden und Chloriden“. Ber. Dtsch. Chem. Ges. (германски). 43 (2): 1528–1532. doi:10.1002/cber.19100430257.
  12. ↑ Streitwieser, Andrew (1956). „Solvolytic Displacement Reactions At Saturated Carbon Atoms“. Chemical Reviews. 56 (4): 571–752. doi:10.1021/cr50010a001.
  13. ↑ „Scintillation Materials and Assemblies“ (PDF). Saint-Gobain Crystals. 2016. Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-10-31. Посетено на June 21, 2017.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Antonio Egas Moniz (1874-1955) Portuguese Neurologist“. JAMA: The Journal of the American Medical Association. American Medical Association (AMA). 206 (2): 368. 1968. doi:10.1001/jama.1968.03150020084021. ISSN 0098-7484.
  15. ↑ Burgess, John (1978). Metal Ions in Solution. Ellis Horwood Series in Chemical Sciences. New York: Ellis Horwood. ISBN 9780470262931.
  16. ↑ De Namor, Angela F. Danil; Traboulssi, Rafic; Salazar, Franz Fernández; De Acosta, Vilma Dianderas; De Vizcardo, Yboni Fernández; Portugal, Jaime Munoz (1989). „Transfer and partition free energies of 1:1 electrolytes in the water–dichloromethane solvent system at 298.15 K“. Journal of the Chemical Society, Faraday Transactions 1. 85 (9): 2705–2712. doi:10.1039/F19898502705.

Цитирани извори[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Натриум_јодид&oldid=4997351“