Милица Стојадиновиќ-Српкиња

Милица Стојадиновиќ-Српкиња (1828–1878) била српска поетеса, понекогаш наречена „најголемата жена српска поетеса од 19 век“.

Почеток на живот и образование

Таа е родена во семејство на парохиски свештеник на Српската православна црква и веќе како тинејџерка доби признание за нејзината патриотска поезија; таа се прошири на другите аспекти на романтистичката поезија како што растеше. Во нејзиниот роден град Буковац, нејзиниот лик бил обликуван; Овде ја впива таа страсна љубов кон селските сцени и селскиот живот што ни отсуството, ни политиката, ни расипаноста не можеа да ја искорнат. Овде таа научи да ги разбира начините и размислувањата на селскиот народ и го постави тој богат резерват од сцени и ликови кои прекрасно задршката меморија и овозможи да ги црпи по своја волја. Напредокот на нејзиниот ум во овие рани години заслужува да биде снимен.

Образование, во строга смисла на зборот, таа имаше многу малку. Освен со ниско гимназиско образование, таа главно била самоук, а сепак во текот на животот била многу ценета од поети и писатели многу поцврсто академски од неа, како што се Петар II Петровиќ Његош, Бранко Радичевиќ, Иван Мажураниќ и Љубомир Ненадовиќ. Кога Његош првпат ја сретнал во Виена, рекол: Јас сум поет, таа е поетеса. Да не бев бискуп, Црна Гора сега ќе имаше принцеза.

Кариера

Нејзината прва книга песни Песме (Песни) била објавена во 1850 година, а подоцна биле издадени две проширени изданија во 1855 и 1869 година. Таа напишала и дневник со наслов U Fruskoj gori 1854 (Во Фрушка Гора 1854), во три тома, објавен во 1861, 1862 и 1866 година. Течно зборувала германски, па дури и преведувала написи од германски списанија за српските весници. Милица се смета за првата жена воена дописничка во Србија. На 15 јуни 1862 година била сведок на она што започнало како престрелка, но прераснало во голем конфликт меѓу српската жандармерија и турските трупи во Белград. Инцидентот кај чешмата Чукур (Чукур чешма) започна кога едно момче со бокал беше застрелано и убиено од турски војник, што резултираше со бомбардирање на главниот град на Србија од турската артилерија зафатена во тврдината Калемегдан.

Како што нејзината слава се ширеше надвор од границите на српската култура на Австриското Царство, принцот Михајло Обреновиќ ќе ја покани на суд кога ќе дојде во Белград, а виенскиот антрополог и поет Јохан Габриел Зајдл ѝ посветил песна.

Таа опширно се допишувала со писателите Ѓорѓе Рајковиќ (1825–1886), Љубомир Ненадовиќ, Вук Караџиќ и неговата ќерка Вилхелмин/Мина, Божена Немцова и со Лудвиг Август фон Франкл. Во 1891 година во Виена бил издаден алманах Дие Диоскурен од Лудвиг фон Франкл со збирка писма напишана од Милица Стојадиновиќ.

Биста на Милица Стојадиновиќ-Српкиња во манастирот Врдник-Раваница

Нејзиното дело, сепак, било главно надвор од очите на јавноста и речиси заборавено, освен од страна на книжевните експерти во поголемиот дел од 20 век, прво за време на модернистичкиот поетизам „fin-de-siècle“ како застарена поетска форма од пред 1870-тите, а подоцна, под Комунистичкото владеење како неприфатлив израз на патриотизам само за еден од шесте народи на Југославија (имено: српскиот).

По смртта на Јосип Броз-Тито, свеста за нејзиното творештво беше оживеана, а во последната четвртина од векот во Нови Сад секоја година се одржува четиридневен поетски меморијал во нејзина чест, каде што се доделува награда за поезија што го носи нејзиното име на истакнати поети од Србија.

Во книгата за историјата на српската литература „ Историја српске книжевности “, напишана од Јован Деретиќ, таа многупати се споменува како личност која ги фасцинирала современиците не само поради нејзината поезија, туку и поради нејзината необична убавина... стиховите .... имаат повеќе морални проповеди и патриотски мисли отколку вистинска поезија. Својата личност подобро ја изразувала во дневникот „У Фрушкој гори“ отколку во песните.

Дневникот на Милица е препечатен во 1985 година од издавачката куќа „Просвета “ во Белград; нејзината Преписка Милица Стојадиновиќ Србија во Вук и Мином / Преписка со Вук и Мина Караџиќ е објавена во 1987 година (Книжевна заједница Новог Сада); а четири години подоцна нејзините „Други писма до современиците“ беа објавени во книга, уредена од Радмила Гикиќ. Избор од нејзините песни беше објавен во 1995 година од Папирус во Нови Сад. По 2000 година, приемот на делото на Милица Стојадиновиќ доби нов замав од женските студии во делата на Селија Хоксворт, Магдалена Кох, Славица Гароња и Билјана Дојчиновиќ.

Литература

• Јован Скерлиќ, Историја Нове Српске Књижевности / Историја на современата српска литература (Белград, 1914, 1921), стр. 208. Нејзината биографија е преведена од српскиот на Скерлиќ на англиски за овој запис во Википедија.