Менахем Бегин

Менахем Бегин
6. Премиер на Израел
На должноста 21 јуни 1977 – 10 октомври 1983
Претходник	Јицак Рабин
Наследник	Јицак Шамир
Лични податоци
Роден(а)	16 август 1913(1913-08-16) Брест, Руска Империја
Починал(а)	9 март 1992(1992-03-09) (возр. 78) Тел Авив, Израел
Партија	Херут (1948–1988) Ликуд (1988–1992)
Други припадности	Гахал (1965–1988)
Сопружник	Ализа Арнолд (в. 1939; починала 1982)
Деца	Зе'eв Бинјамин Хасија Леа
Установа	Увниверзитет во Варшава

Менахем Бегин ( хебрејски: מְנַחֵם בֵּגִי‎, 16 август 1913 година - Тел Авив, 9 март 1992 година), бил шестиот премиер на Израел во мај 1977 година и добитник на Нобеловата награда за мир. Пред независноста на Израел, Бегин бил водач на ционистичката милитантна организација Иргун. На 1 февруари 1944 година, Бегин прогласил востание против британската присилна администрација. Тој бил одговорен за поставување бомба во хотелот Кинг Дејвид во Ерусалим, кој во тоа време бил британски административен и воен штаб, и тогаш биле убиени 91 лице. Бил избран за прв сојуз на Кнесет, како претседател на Херут, партија која тој самиот ја основал, спротивставувајќи се на лабуристичката влада и начинот на кој бил основан Израел, и со тоа останал на политичките маргини. Тој бил во опозиција во 8 последователни сојузи (освен за време на владата на национално единство за време на Шестдневната војна), но станал поприватен за политичкиот центар. Неговата победа на изборите во 1977 година и изборот за премиер стави крај на тридецениската доминација на Лабуристичката партија.

Неговиот најголем придонес кон државата Израел бил постигнувањето на првиот мировен договор со Египет со египетскиот претседател Анвар ел Садат, поради што тој ја добил Нобеловата награда за мир во 1978 година. Со враќањето на териториите окупирани за време на Шестдневната војна во Египет, Бегион ја неутрализирал египетската закана за Израел. Бегин подоцна за време на својот мандат промовирал инкорпорирање на еврејски населби во Јудеја и Самарија и Појасот Газа, го одобрил бомбардирањето на ирачката атомска централа Озирак и инвазијата во Либан во 1982 година. Поради политичката изолација заради инвазијата во Либан и хиперинфлацијата, поддршката за Бегин опаднала. Тој поднел оставка во октомври 1983 година. и се повлекол од политичкиот живот.

Животопис

Бегин е роден во Брест, тогаш сè уште дел од царска Русија, која била дел од Полска од 1919 година до 1939 година, а денес е дел од Белорусија и е познат како Брест. Од 1939 година бил водач на ционистичката организација Бетар. Од 1940 година до 1941 година бил затворен во Советскиот Сојуз. Во 1941 година, по ослободувањето според Договорот Сикорски-Мајски, тој се приклучил на полската армија (Андерс), но неофицијално бил ослободен од таа армија заедно со многу други еврејски војници.

Потоа, Бегин се пресели во Британска Палестина, каде наскоро станал познат како жесток критичар на главната струјна ционизма и приврзаник на порадикалниот ревизионистички ционизам. Во 1942 година влегол во Иргун (познат и како Ецел) и во 1947 година станал негов лидер. Тој бил одговорен за поставување бомба во хотелот Кинг Дејвид во Ерусалим, кој во тоа време бил британски административен и воен штаб и тогаш биле убиени 91 лице. Во 1948 година бил во центарот на аферата околу трансферот на оружје на Иргун во Израел, што завршило со потонување на бродот Алталена во напад нарачан од премиерот Давид Бен-Гурион.

Иргун, заедно со подземната група Лехи, (позната и како „Сурова банда“), широко осудиле голем број Евреи, особено Бен-Гурион, како терористички организации. Набргу по формирањето на државата Израел тие биле распуштени од израелската влада.

Во 1948 година, Бегин основал десничарска политичка партија Херут, која подоцна станала многу поголема партија, Ликуд. Помеѓу 1948 и 1977 година, под раководство на Бегин, таа била главната опозиција на доминантната Израелска лабуристичка партија во Кнесет (израелски парламент).

Во 1977 година, Бегин стана 6-тиот премиер на Израел, и првиот што не бил од Лабуристичката партија. Во 1979 година, Бегин потпиша израелско-египетски мировен договор со Анвар ал-Садат. Според тој договор, Израел го предаде Синајскиот Полуостров на Египет. Ова значело и рушење на сите израелски населби во оваа зона (вклучувајќи го и градот Јамит). Бегин се соочил со силно внатрешно спротивставување на овој потег, што довело до поделба во неговата партија Ликуд.

Во 1981 година, Бегин наредил бомбардирање на ирачкиот јадрен реактор Озирак /Тамуз. Набргу потоа, Бегин истакна: „По никаква цена нема да му дозволиме на непријателот да развие оружје за масовно уништување против Израел“. Оваа промена во израелската јадрена политика е позната денес како Бегинов докторин.

Во 1982 година, владата на Бегин извршила инвазија на Либан, нагласувајќи ја потребата да се истурка ПЛО од ракетниот дострел на северната граница на Израел. Ова го означи почетокот на израелскиот ангажман во јужен Либан, кој траел три години (со ограничено присуство на Израел во Либан, продолжува до 2000 година). Според репортерот на Хаарец, Узиј Бензиман, тогашниот министер за одбрана, Ариел Шаро го измамил Бегин во врска со целта на оваа војна и ја продолжил без дозвола. Шарон ги тужел Хаарец и Бензиман во 1991 година, а судењето траело 11 години, при што еден од најзначајните моменти било сведочењето на Бени Бегин, синот на Менахем, како поддршка на одбраната. Шарон го загубил судскиот спор. [1]

Бегин се пензионирал во август 1983 година, длабоко разочаран и депресивен заради војната, смртта на неговата сопруга и неговата болест. Починал во Ерусалим во 1992 година.

Во февруари 2005 година Бегин бил избран за „најголем лидер на Израел“ со 32,8 % од гласовите.

Книгите што ги напишал

• Востание. 978-0-8402-1370-9
• Бели ноќи: Приказната за затворениците во Русија. 978-0-06-010289-0

Надворешни врски

• Центар за наследство на Бегин
• Договор во Камп Дејвид
• Сигнали за хотелот „Кинг Давид“
• Масакр во хотелот Кинг Давид
• Мрежно место на Иргун
• 1948 година писма од некои еминентни Евреи до Њујорк Тајмс
• Воведен напис на починатиот Менахем Започнете Архивирано на 14 мај 2008 г.
• Биографија на Бигин Архивирано на 30 август 2004 г., Нобелова фондација