Меденка
| Меденка | |
|---|---|
| Научна класификација | |
| Царство: | Fungi |
| Оддел: | Basidiomycota |
| Класа: | Agaricomycetes |
| Ред: | Agaricales |
| Семејство: | Physalacriaceae |
| Род: | Armillaria |
| Вид: | A. mellea |
Меденка, медена габа, меден агарик или медоносна печурка (латински: Armillaria mellea) е условно јадлива печурка од фамилијата Armillaria. Расте во Европа и Северна Америка, исклучиво на дрвја или пенушки, како збиени кластери или како грмушки. Може да се најдат и поединечно растечки примероци. Бојата на капачето многу варира, од светла боја слична на мед до потемни тонови на иста боја, при што средниот дел на капачето секогаш е потемен. На стеблото има и прстен. За јадење се берат само млади печурки, со затворени или штотуку отворени капачиња. Некои луѓе не можат да ја толерираат оваа печурка, бидејќи постарите примероци тешко се варат. Печурката е и лековита, а наводно свети во темница. Оваа печурка е одлична за маринирање. Особено е ценета во Русија, Украина, Италија и Јапонија.
Опис
[уреди | уреди извор]Капачето на габата е широко од 5 до 10 сантиметри, прилично е месесто, со боја на мед, понекогаш со разни нијанси на жолто-црвеникава боја, покриена со потемни лушпи кои се губат или остануваат трајно. Работ е засечен, прво испакнат, потоа конвексен и на крајот целосно отворен.
Ливчињата се густи, најпрвин бели, подоцна црвеникаво-прашкасти, закачени на стеблото или запчесто се спуштаат.
Стеблото е високо до 15 сантиметри, жолто-кафеаво, кон основата црникаво, цилиндрично, задебелено на долниот дел, влакнесто, прво полно па подоцна шупливо, под капачето е бело-црвеникаво и исцртано. Носи белузлаво, трајно венче кое личи на ткаенина.
Месото е бело или бледо, има мирис на печурки и е со слаб вкус.
Спорите се елипсовидни, во маса бели, со димензии 5 – 10 x 5 –6 μm.
Хемиски реакции
[уреди | уреди извор]Во допир со сулфурна киселина H2SO4, месото поцрвенува, со лактофенол станува кафеаво-виолетово, додека со калиум хидроксид месото моментално добива кафеава боја.
Живеалиште
[уреди | уреди извор]Расте наесен во дабови и габерови шуми и на иглолисни трупци.
Употребливост
[уреди | уреди извор]Меденката е условно јадлива, доста вкусна но се користи само капачето бидејќи стеблото е тврдо и фиброзно. Тешко се дигестира, па кај некои луѓе предизвикува повраќање.[1]
Лековити својства
[уреди | уреди извор]Бидејќи оваа печурка е богата со витамини и минерали, се смета за добар тоник и го зајакнува имунитетот. Според кинеските истражувања има изразено антиканцерогено дејство. Во Кина се прават таблети од меденка кои лекуваат несоница, неврастенија, невроза и главоболки, го намалува високиот крвен притисок, благотворно делува на вид, ефикасни се при гастритис и помагаат при респираторни заболувања.[2]
Сличности
[уреди | уреди извор]Меденката расте исклучиво на трупците, но може да расте и на живи дабови дрвја. Боите се многу променливи; па можно е да се замени со јадливата Pholiota mutabilis, која има дискретно венче и ливчиња окер обоени. Прилично е тешко да се помисли дека може да се замени со печурки што не се јадат и кои растат во кластери на истото живеалиште. Едни од тие печурки се: Hypholoma fasciculare - има зеленикаво-сини ливчиња, има сулфурна боја и нема венче и Hypholoma lateritium која има претежно црвеникава боја и нема венче.
Состав на хранливи материи
[уреди | уреди извор]| Дел од печурка | Свежа печурка | Сува материја | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Вода | Сува материја | Протеини | Масти | Манитол | Шеќер | Целулоза | Екстрактивни супстанции | Пепел | |
| Стеблото | 92,53 | 7.47 | 26,91 | 4.62 | 9.16 | 2.91 | 44.07 | 3.52 | 8.81 |
| Шапка | 92,80 | 7.20 | 28.16 | 4.92 | 10,74 | 3.18 | 37,58 | 4.50 | 10,92[3] |
Галерија
[уреди | уреди извор]
Литература
[уреди | уреди извор]- Grlić, Lj., "Samoniklo jestivo bilje", Zagreb, 1980.
- Ewald Gerhardt: *BLV-Handbuch Pilze", München 2006, ISBN 3-8354-0053-3
- Višnevskij,M. Lekarstvene gribi - bolšaja enciklopedija,Moskva 2014.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Romano Božac (1993). Gljive – morfologija, sistematika, toksikologija. Zagreb: Školska knjiga Zagreb, Grafički zavod Hrvatske.
- ↑ Višnevskij,M (2014). Lekarstvene gribi - bolšaja enciklopedija. Moskva: bolšaja enciklopedija,Moskva. стр. 64–65.
- ↑ Фотинюк Ф. І. (1961). Гриби. Lavov: Фотинюк Ф. І. Гриби, Lavov 1961., str. 31. стр. 31.