Масло
Масло — вискозна течна хемиска супстанца, нерастворлива во вода, но растворлива во алкохол и етер.[1] Содржи големо количество на јаглерод и водород, а според физичките особини е запаливо и лизгаво. По потекло маслото може да биде животинско, растително или минерално. Постојат испарливи или неиспарливи масла.
Видови масла[уреди | уреди извор]
Органски масла[уреди | уреди извор]
Органските масла се добиваат од најразлични видови растенија, животни и други организми што се лачат со природните метаболични процеси. Научниот поим „липид“ се однесува на масните киселини, стероиди и слични хемиски супстанции што се содржат во маслата и мастите на живите организми, а маслото е поим за општата мешавина од супстанции. Освен липиди, органските масла може да содржат други состојки како белковини, восок и алкалоиди.
Липидите можат да се поделат според начинот на кој се создаваат во организмот, нивната хемиска структура и ограниченоста на растворливостта споредени со масла. Содржат многу јаглерод и водород, со значаен недостаток на кислород во споредба со органските соединенија и минералите.
Минерални масла[уреди | уреди извор]
Минералните масла се добиваат со рафинирање на сирова нафта и играат значајна улога во современото стопанство. Самата нафта доаѓа од фосилизирани органски материи, како зоопланктони и алги, кои со текот на долг временски период се претвораат во нафта по геохемиски пат.[2] Овие масла не се буквално минерални — нафтата не се добива од минерали, туку се нарекува така бидејќи органските материи се помешани со и сместени помеѓу минерали во земјата.
Примена[уреди | уреди извор]
Исхрана[уреди | уреди извор]
Маслото за јадење (зејтин) се добива од животни (во облик на путер, животинска маст и сл.) или растенија (сончогледово, маслиново, пченкарно, маргарин и многу други).
Козметика[уреди | уреди извор]
Во козметиката, маслото се нанесува како омекнувач кожата и косата, поттикнувајќи го нејзиниот раст.[3][4]
Религија[уреди | уреди извор]
Маслото има видно место во религијата, во обредот миропомазание и како гориво за кандила.
Сликарство[уреди | уреди извор]
Сликарските пигменти се мешаат со масла за да добивање на трајна боја во масленото сликарство. Најстарите постоечки слики во маслена техника датират од 650 г.[5]
Разладување[уреди | уреди извор]
Маслата се користат како разладувачи во електрични строеви како што се трансформаторите.
Подмачкување[уреди | уреди извор]
Во индустријата и механиката, маслото има важна улога како мазиво (подмачкувач) за намалување на триењето на деловите. Ова се претежно минерални масла (машинско мазиво, моторно масло и др.), но има и механизми што се подмачкуваат со растителни масла како што е лененото.
Органските масла се користат во еколошката хемија („зелена хемија“).
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „масло“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Kvenvolden, Keith A. (2006). „Organic geochemistry – A retrospective of its first 70 years“. Organic Geochemistry. 37: 1. doi:10.1016/j.orggeochem.2005.09.001.
- ↑ „Basil (Ocimum basilicum)“. Архивирано од изворникот на 2013-10-02. Посетено на 2013-10-01.
- ↑ Најдобро масло за раст на косата (англиски)
- ↑ Во Авганистан пронајдени најстарите маслени слики — Discovery News, 19 февруари 2008 (англиски)
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
 |
„Масло“ на Ризницата ? |
- Типови на растителни масла Архивирано на 16 октомври 2013 г. — „МиГусто“ (македонски)
- Основи на мастите, мазивата и маслата Архивирано на 13 август 2013 г. (македонски)
|