Манифестна судбина
.jpg)
„Манифестна судбина“ е фраза која го претставува верувањето во Соединетите Држави од 19-тиот век дека американските доселеници биле предодредени да се прошират кон запад низ Северна Америка, и дека ова верување било очигледно („манифестно“) и судбинско. Верувањето било вкоренето во американската исклучителност и романтичниот национализам, што подразбирал неизбежно ширење на републиканската форма на управување. [2] Тоа е еден од најраните изрази на американскиот империјализам во Соединетите Американски Држави. [3] [4] [5]
Според историчарот Вилијам Ерл Викс, постоеле три основни принципи кои стоеле зад овој концепт: [2]
- Претпоставката за уникатната морална доблест на Соединетите Држави.
- Тврдењето на својата мисија да го откупи светот со ширење на републиканската влада и воопшто „американскиот начин на живот“.
- Верата во божествено определена судбина на нацијата да успее во оваа мисија.
Овој концепт останал силно поделен во политиката, предизвикувајќи постојан конфликт во однос на ропството во новите држави и територии. Ова е исто така поврзано со доселеничко-колонијалното раселување на домородните Американци [6] и анексијата на нивните земји западно од границите на Соединетите Држави. Концептот станал еден од неколкуте главни предизборни прашања за време на претседателските избори во 1844 година, кога победила Демократската партија и фразата „Манифестна судбина“ била конципирана во рок од една година. [3] [7] Концептот бил искористен од страна на демократите за да го оправдаат спорот за границата во Орегон во 1846 година и анексијата на Тексас како робовска држава во 1845 година, што кулминирало со Мексиканско-американската војна од 1846 година. Спротивно на тоа, големото мнозинство во партијата Вигс и истакнати републиканци ( како што биле Абрахам Линколн и Улис С. Грант) го отфрлиле концептот и воделе кампања против оваквите акции. [8] [9] [10] До 1843 година, поранешниот американски претседател Џон Квинси Адамс, првично главен поддржувач на концептот манифестна судбина, се предомислил и го отфрлил експанзионизмот бидејќи тоа значело проширување на ропството во Тексас. [3] Улис С. Грант ја осудил Мексиканско-американската војна, прогласувајќи ја за „една од најнеправедните што некогаш ја водела посилна против послаба нација“. [9] Историчарот Даниел Вокер Хау резимирал дека „американскиот империјализам не претставувал американски консензус; тој предизвикал горчливо несогласување во националната политика“. [3] [11]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „John Gast, American Progress, 1872“. Picturing U.S. History. City University of New York. Архивирано од изворникот на June 15, 2014. Архивирано на {{{2}}}.
- ↑ 2,0 2,1 Weeks, William Earl (2002). John Quincy Adams and American Global Empire. University Press of Kentucky. стр. 183–184. ISBN 978-0-8131-9058-7.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Merk 1963
- ↑ Byrnes, Mark Eaton (2001). James K. Polk: A Biographical Companion (illustrated. изд.). ABC-CLIO. стр. 128. ISBN 978-1576070567.
- ↑ „America's Manifest Destiny | The American Experience in the Classroom“ (англиски). Посетено на 2024-04-10.
- ↑ Dahl, Adam (2018). Empire of the People: Settler Colonialism and the Foundations of Modern Democratic Thought. University Press of Kansas. стр. 101–26. doi:10.2307/j.ctt22rbjjz.8.
- ↑ „29. Manifest Destiny“. American History. USHistory.org.
- ↑ Greenberg, Amy S. (2013). A Wicked War: Polk, Clay, Lincoln, and the 1846 U.S. Invasion of Mexico. Vintage Books. стр. 51. ISBN 978-0307475992.
- ↑ 9,0 9,1 Simpson, Brooks (2014). Ulysses S. Grant: Triumph Over Adversity, 1822–1865. Voyageur Press. стр. 30. ISBN 978-0760346969.
- ↑ Joy, Mark (2014). American Expansionism, 1783–1860: A Manifest Destiny?. Routledge. стр. 62, 70. ISBN 978-1317878452.
- ↑ Howe, D.W. (2007). What Hath God Wrought: The Transformation of America, 1815–1848. Oxford History of the United States. Oxford University Press. стр. 705. ISBN 978-0-19-972657-8.
Литература
[уреди | уреди извор]Статии во списанија
[уреди | уреди извор]- Victor, Frances Fuller (August 1869). „Manifest Destiny in the West“. Overland Monthly. 3 (2).
- Dunning, Mike (2001). „Manifest Destiny and the Trans-Mississippi South: Natural Laws and the Extension of Slavery into Mexico“. Journal of Popular Culture. 35 (2): 111–127. doi:10.1111/j.0022-3840.2001.00111.x. ISSN 0022-3840. Fulltext: Ebsco.
- Pinheiro, John C (2003). „'Religion Without Restriction': Anti-catholicism, All Mexico, and the Treaty of Guadalupe Hidalgo“. Journal of the Early Republic. 23 (1): 69–96. doi:10.2307/3124986. ISSN 0275-1275. JSTOR 3124986.
- Sampson, Robert D (2002). „The Pacifist-reform Roots of John L. O'Sullivan's Manifest Destiny“. Mid-America. 84 (1–3): 129–144. ISSN 0026-2927.
Книги
[уреди | уреди извор]- Brown, Charles H. (1980). Agents of manifest destiny: the lives and times of the filibusters. Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-1361-4.
- Burge, Daniel J. (2022). A Failed Vision of Empire: The Collapse of Manifest Destiny, (1845–1872). University of Nebraska Press. ISBN 978-1496228079ISBN 978-1496228079
- Burns, Edward McNall (1957). The American idea of mission: concepts of national purpose and destiny. Rutgers University Press. OCLC 419516.
- Cheathem, Mark Renfred; Corps, Terry (2017). Historical dictionary of the Jacksonian era and Manifest Destiny (2nd. изд.). Lanham: Rowman & Littlefield. стр. 544. ISBN 978-1-4422-7320-7.
- Fresonke, Kris (2003). West of Emerson: the design of manifest destiny. Berkeley, Calif.: University of California Press. ISBN 978-0-520-23185-6.
- Goetzmann, William H. (2000). When the Eagle Screamed: The Romantic Horizon in American Expansionism, 1800-1860. Norman: University of Oklahoma Press. ISBN 978-0-8061-3223-5.
- Gould, Lewis L. (1980). The Presidency of William McKinley. American presidency series. Lawrence: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0206-3.
- Graebner, Norman A., уред. (1968). Manifest Destiny. American heritage series. Indianapolis: Bobbs–Merrill. ISBN 978-0-672-60072-2. OCLC 303360.
- Heidler, David Stephen; Heidler, Jeanne T. (2003). Manifest destiny. Greenwood guides to historic events, 1500-1900. Westport, Conn: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-32308-9.
- Hofstadter, Richard (1965). „Cuba, the Philippines, and Manifest Destiny“. The paranoid style in American politics: and other essays. Alfred A. Knopf. OCLC 2360240.
- Horsman, Reginald (1981). Race and manifest destiny: the origins of American racial Anglo-Saxonism. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-74572-8.
- Merk, Frederick; Merk, Lois Bannister (1995). Manifest destiny and mission in American history: a reinterpretation (Repr.. изд.). Cambridge, Mass: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-54805-3.
- May, Robert E. (2002). Manifest Destiny's underworld: filibustering in antebellum America. University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-2703-1.
- Miller, Christopher L. (1985). Prophetic worlds: Indians and whites on the Columbia Plateau. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-1084-2.
- Morrison, Michael A. (1999). Slavery and the American West: the eclipse of manifest destiny and the coming of the Civil War. Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-4796-1.
- Smith, Gene A. (2000). Thomas Ap Catesby Jones: Commodore of Manifest Destiny. Library of naval biography. Annapolis, Md: Naval Institute Press. ISBN 978-1-55750-848-5. OCLC 606269386.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Инаугуративното обраќање на претседателот Полк
- Колекција: „Манифестната судбина и американскиот запад“ Архивирано на 15 мај 2024 г. од Музејот на уметност на Универзитетот во Мичиген