Македонски револуционерен комитет (Петроград)
Македонскиот револуционерен комитет претставува македонска национално револуционерно здружение основано во март 1917 година, по Февруарската револуција во Русија, од македонски иселеници во Петроград, Русија. Создадена е на иницијатива на истакнатите македонски дејци Димитрија Чуповски, Гаврил Константиновиќ, Антон Пешкоски (од село Тресонче, Гостиварско, 1890–1942), Глигор Угриновски (родум од Кичевско) и др.[1]
федералистичката концепција на Комитетот се залага за урнување на монархиите на Балканот и за создавање на Балканска Федеративна Демократска Република, којашто, како потполно рамноправни субјекти би ги вклучувала: Македонија, Грција, Србија, Црна Гора, Босна и Херцеговина, Бугарија, Тракија, Хрватска и Словенија, на чело со еден Претседател, Сојузна влада и Совет којшто би претставувал замена за Претседателот.
Откако, по Балканските војни, Македонија била разделена на три дела, Комитетот се изјаснил за нејзино повторно обединување.
Програма за Балканска Федеративна Демократска Република[уреди | уреди извор]
Програмата за Балканска Федеративна Демократска Република со тројниот потпис во в. "Воля Народа" (18 март 1917):
БАЛКАНСКА ФЕДЕРАТИВНА ДЕМОКРАТСКА РЕПУБЛИКА
Балканот за балканските народи. Полно самоопределување на секоја нација.
Сегашната светска војна на многу поробени народи им носи слобода и самоопределување. Македонија со векови се борела и проливала потоци крв за таа слобода и независност, но таа предавнички, неправедно беше раскината од злосторниот шовинизам и алчноста на крвавите династии на државите што ја окружуваат. Релултатите од овој беспримерен грабеж во историјата предизвикаа не само заемно истребување на балканските народи, но потоа и невидена досега светска војна. Сега, кога поголемиот дел од Балканскиот Полуостров е во урнатини, а остатоците од неговите народи се наоѓаат под тешко австро-германско ропство, ние Македонците, настрадани повеќе од кој и да е друг, ве повикуваме сите вас, балкански народи, да ги заборавите минатите расправии, да се обедините и да се приклучите кон нашата општобалканска револуционерна програма за заедничка упорна борба и за создавање Балканска Федеративна Демократска Република.
Програмата на нашиот Револуционерен комитет се состои од следниве основни пунктови:
- 1. Сите балкански народи треба да ги урнат постојните династии и да воведат кај себе републикански начин на управување.
- 2. Секоја балканска република во својот внатрешен живот треба да биде наполно самостојна.
- З. Сите балкански републики составуваат една општа Балканска Федеративна Демократска Република.
- 4. Во составот на Балканската Федеративна Демократска Република влегуваат следниве републики: Македонската, Албанската, Црногорската, Грчката, Српската, Бугарската, Хрватската, Босанско-херцеговската, Словенечката и Тракиската.
- 5. Самостојни републики на Балканот се признаваат не само едноплеменските држави, туку и оние области со мешано население, чии животни интереси се тесно поврзани со географските, историските, политичките и културно-економските услови.
- 6. Во републиките со мешано население може да се образуваат автономни окрузи и општини, каде што секоја народност ќе има полна слобода на родниот јазик, верата и обичаите.
- 7. Службен јазик на секоја одделна република е јазикот на мнозинството.
- 8. Секоја одделна република испраќа свои ополномоштени пратеници во заедничкиот Сојузен парламент на Балканската Федеративна Демократска Република.
- 9. Од составот на ополномоштените пратеници се формира Сојузна влада и Совет што го заменува президентот на Федеративната Република.
- 10. Во составот на Сојузната влада и во Советот влегуваат по еднаков број лица од секоја република-федерација.
- 11. Федеративната влада и Советот ги раководат сите општофедеративни внатрешни и надворешни меѓународни работи на Балканската Република.
Македонскиот револуционерен комитет,
Македонското другарство "Кирил и Методија",
Редакцијата на "Македонскiи голосъ"
Програмата на Македонскиот револуционерен комитет e навистина радикално и директно спротивставена на бугарските социјалдемократи што во согласност со бугарската влада, како впорочем и нивните побратими од Србија и Грција, бараше "национално обединување". Овде се истакнува токму националниот ентитет на Македоците како услов за таквото федерирање на балканските народи, но во заедница на наполно рамноправни, еднакви во своите права и обврски федерални единици. Тоа во многу погледи беше нов прилог во теоријата за федерациите и значаен приод кон практичното реализирање на ваквата државна заедница. Дури по половина век во бившата југословенска федерација беше направен сличен потфат, но недокрај изведен.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Македонска енциклопедија, МАНУ, Скопје, 2009, стр. 875.