Леуново
| Леуново | |
Поглед на Мавровското Езеро и на селото Леуново | |
  Леуново | |
| Координати 41°41′42″N 20°47′52″E / 41.69500° N; 20.79778° EКоординати: 41°41′42″N 20°47′52″E / 41.69500° N; 20.79778° E | |
| Регион |  Полошки
|
| Општина |  Маврово и Ростуше
|
| Население | 6[1] жит. (поп. 2002) |
| Пошт. бр. | 1254 |
| Повик. бр. | 042 |
| Шифра на КО | 07047 |
| Надм. вис. | 1340 м |
| Слава | Голема Богородица |
|
Леуново на општинската карта  | |
 Леуново на Ризницата
| |
Леуново — село во Општина Маврово и Ростуше, сместено на брегот на Мавровското Езеро.
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Селото Леуново се наоѓа во Мавровската Котлина, на источниот брег на Мавровското Езеро. Административно претставува дел од Општина Маврово и Ростуше, западна Македонија, сместено во источниот дел на општината. Воедно, селото претставува и дел од Националниот парк Маврово. Се наоѓа во пониските делови на планината Бистра.
Селото е поврзано со асфалтниот локален пат P-413 со соседните села Никифорово и Маврово, пат кој го обиколува Мавровското Езеро. Од градот Гостивар е оддалечено 25 километри.
Во близина на селото се наоѓа и браната „Леуново“, која е составен дел од мавровскиот хидроенергетски систем. Самата брана била обновена во текот на 2013 година, при што била зајакната нејзината градба, а самата целина била хортикултурно средена, а на самата брана била изградена патека.[2]
Историја[уреди | уреди извор]
Селото првпат се споменува во текот на XIII век во грамотата на Константин Тих.
Според мештаните, селото првобитно се наоѓало во месноста Ѓоновица, каде се среќаваат остатоци од средновековна населба.[3]
Во поновата македонска историја, од Леуново потекнуваат бројни борци во НОБ за Македонија, при што самото село поднело 15 жртви. На 21 август 1943 година, селото е целосно запалено и изгорено од страна на балистичките банди.
Во последните години селото се соочува со особени проблеми со електричното осветлување.[4]
Стопанство[уреди | уреди извор]
Во поново време, селото е насочено кон развој на селскиот туризам, притоа искористувајќи ги придобивките на близината на Мавровското Езеро и Маврово како зимски туристински центар во Македонија. Постојат повеќе пансиони и хотели.
Население[уреди | уреди извор]
Населението во селото започнало да се намалува по првите реформи и индустријализацијата на земјата во времето на Југославија, кога жителите започнале да се иселуваат по градовите, со што бројноста на селото започнала драстично да се намалува. Неповолно кон бројот на жители се одразило и потопувањето на Мавровската Котлина, како и плодното земјиште на селото.
Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Леуново имало 955 жители.[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Леуново имало 840 жители.[6]
Низ годините во селото Леуново, освен Македонци, живееле и помал број на Албанци, Турци и Срби.
Според последниот попис од 2002 година, во Леуново живеат само 6 жители, сите Македонци.[1]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900[7] | 1905[8] | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 955 | 840 | 329 | 436 | 265 | 106 | 60 | 26 | 40 | 6 |
- Извор за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[9]
Родови[уреди | уреди извор]
Леуново е македонско село.
Според истражувањата од 1920-тите родови во селото биле:
- Доселеници: Караџовци (10 к.), Рудинци (7 к.), Белковци (3 к.), Мердановци (3 к.), Зелемборовци (20 к.), Стојановци (7 к.), Цагулевци (25 к.), Мануковци (5 к.), Карапанџовци (5 к.), Димевци (19 к.) и Марковци (20 к.) сите се доселени од областа Порече.
Во селото некое време имало и Албанци. Они припаѓале на родовите: Голаовци и Аметовци (13 к.) доселени од Албанија.[10]
Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]
Селото се наоѓа во рамките на новосоздадената Општина Маврово и Ростуше, која настанала со територијалната поделба на Македонија во 2004 година. Претходно селото припаѓало на поранешната Општина Маврови Анови, која со измените во Законот за територијална поделба на Македонија била припоена со Општина Ростуша, со што двете општини ја создале новата Општина Маврово и Ростуше, во која денес се наоѓа селото.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Гостивар, додека во периодот по војната од 1957 до 1965 година се наоѓала во некогашната општина Маврово. Во рамките на истата општина се наоѓало и во периодот 1955-1957.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од Општина Никифорово, во која покрај Леуново се наоѓале и Маврово и Никифорово. Самата Општина Никифорово била дел од Гостиварската околија. Општината Никифорово постоела и во периодот 1950-1952 година.
Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]
- Цркви[11]
- Црква „Успение на Пресвета Богородица“ — главна селска црква
- Споменици
- Споменик „Стрелање“ — посветен на жртвите од НОБ, изработен од страна на вајарот Томе Серафимовски
- Археолошки наоѓалишта[3]
- Ѓоновица — средновековна населба
- Долномаалски Гробишта — средновековна црква
- Сув Дол — средновековна црква и некропола
- Езера
- Мавровско Езеро — вештачко езеро
Редовни настани[уреди | уреди извор]
- Голема Богородица — селска слава
Личности[уреди | уреди извор]
- Тихомир Шаревски (1921-2004) — партизан, деец на НОБ
- Ксенте Богоев — македонски општественик, академик и универзитетски професор. Поранешен професор и декан на Економскиот факултет во Скопје, ректор на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, претседател на Извршниот совет на Собранието на СРМ, член на Претседателството на СРМ, член и претседател на МАНУ[12].
- Саво Костовски (1925 - 1993) — македонски првоборец
Галерија[уреди | уреди извор]
Традиционална архитектура во Леуново
Традиционална архитектура во Леуново
Црквата „Успение на Пресвета Богородица“ во Леуново
Поглед на селото
- Leunovo, Macedonia јануари jpg
Крајбрежјето на езерото
Споменикот „Стрелање“ на Томе Серафимовски во Леуново
.jpg)
.jpg)
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 30 март 2013.
- ↑ М., Г. (15 ноември 2013). „Привршуваат работите околу доградбата на браната „Леуново"“. Локално. Скопје. Посетено на 11 декември 2015.
- ↑ 3,0 3,1 Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ Адамовски, Горан (7 октомври 2015). „Леуново со години без улично осветлување“. Утрински весник. Скопје: МПМ Македонија. Посетено на 11 декември 2015.
- ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 246.
- ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chretienne". Paris, 1905, pp. 150-151.
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ Смилјаниќ, Тома. Мијаци, Горна Река и Мавровско Поле.
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ Мирче Јовановски, Невена Поповска (22 април 2008). „Почина Ксенте Богоев, бардот на македонската економска наука“. Утрински Весник. Посетено на 2010-12-12.
