Прејди на содржината

Лакшми

Од Википедија — слободната енциклопедија
Лакшими
Член на Тридеви и Панча Пракрити
Лакшми од Раџа Рави Варма (1896)
Божица Мајка
Божица на богатството, просперитетот, среќата, плодноста, кралска моќ, изобилство и убавина[1][2] Supreme Goddess in Vaishnavism[3]
Други имиња
  • Sri
  • Bhargavi
  • Kamala
  • Padma
  • Narayani
  • Vaishnavi
  • Jaganmata
Деванагариलक्ष्मी
ЖивеалиштеВаикунта, Манидвипа
МантраOṃ Śrīṃ Mahālakṣmyai Namaḥ
Oṃ Śrīṃ Śriye Namaḥ
Симболи
ДенПеток
СопружникВишну[4]
Браќа/сестриАлакшми
Деца
    • Бала и Утсаха [5]
Јава на
Слави{{hlist|Дипвали|Лакшми ПуџаPuja|Шарад Парнима|Вралакшми Вратам|Наваратри|Санкранти[6]

Лакшми (буквален превод „таа што води до целта“), позната и како Шри,[7] е една од главните божици во хиндуизмот, почитувана како божица на богатството, просперитетот, убавината, плодноста, кралската моќ и изобилството.[8][9] Таа заедно со Парвати и Сарасвати го формираат тројството на божици наречено Тридеви.[10][11]

Лакшми е централна фигура во хинду традицијата уште од предбудистичките времиња (1500 до 500 п.н.е.) и сеуште е една од најобожуваните божици во хиндуистичкиот пантеон. Иако таа не се појавува во најраната ведска литература, персонификацијата на терминот Шри - поволност, слава и висок ранг, често поврзани со кралството - на крајот довел до развој на Шри-Лакшми како божица во подоцнежните ведски текстови, особено Шри Суктам.[8] Нејзиното значење пораснало во доцниот епски период (околу 400 г. н.е.), кога се поврзала со богот чувар Вишну како негова сопруга. Во оваа улога, Лакшми се смета за идеална хинду сопруга, што претставува пример за лојалност и посветеност кон нејзиниот сопруг.[8] Секогаш кога Вишну се спуштал на земјата како аватар, Лакшми го придружувала како сопруга, на пример, како Сита и Рада како сопружници на аватарите на Вишну, Рама и Кришна, соодветно.[7][12][13]

Лакшми зазема истакнато место во сектата Вајшнавизам која се оддалечува од Вишну, каде што не само што се смета за сопруга на Вишну, Врховното битие, туку и како негова божествена енергија.[8] Таа е и Врховната божица во сектата и му помага на Вишну да го создаде, заштити и трансформира универзумот.[4][12][14][15] Како особено истакната фигура во традицијата на Шри Ваишнавизмот, посветеноста на Лакшми се смета за клучна за да се достигне Вишну.[16] Во рамките на шактизмот ориентиран кон божицата, Лакшми се почитува како аспект на просперитетот на Врховната божица.[17][12] Осумте истакнати манифестации на Лакшми, Ашталакшми, ги симболизираат осумте извори на богатство.[18]

Лакшми е прикажана во индиската уметност како елегантно облечена, златно обоена жена која истура просперитет. Таа стои или седи во положбата на падмасана на лотосов престол, додека држи лотос во раката, симболизирајќи го богатството, самоспознанието и духовното ослободување.[19][20] Иконографијата ја прикажува со четири раце, кои ги претставуваат четирите аспекти на човечкиот живот важни за хинду културата: дарма, кама, арта и мокша. Често е придружувана од два слона, како што се гледа на сликите на Гаја-Лакшми, симболизирајќи ја и плодноста и кралскиот авторитет. Скулптурата и монетите од периодот на Гупта ги поврзуваат лавовите со Лакшми, честопати со неа на двете страни.

Археолошките откритија и древните монети укажуваат на признавање и почит кон Лакшми што постоел до првиот милениум п.н.е. Иконографија и статуи на Лакшми се пронајдени и во хинду храмовите низ Југоисточна Азија, за кои се проценува дека се од втората половина на првиот милениум од нашата ера.[21] Денот на Лакшми Пуја за време на Наваратри, и фестивалите Дипавали и Шарад Пурнима (Којагири Пурнима) се слават во нејзина чест.[22]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑
    • Journal of Historical Research, Volumes 28-30. Department of History, Ranchi University. 1991. стр. 3. Lord Visnu is the refuge of the world and Goddess Lakshmi is the energy behind the Universe.
    • Amulya Mohapatra; Bijaya Mohapatra (1 January 1993). Hinduism: Analytical Study. Mittal Publications. стр. 26. ISBN 978-81-7099-388-9. Sri or Laxmi is the goddess of wealth and fortune , power and beauty.
    • Bulbul Sharma (2010). The Book of Devi. Penguin Books India. стр. 47. ISBN 978-0-14-306766-5. Sri or Lakshmi, as depicted in the sacred texts, is the goddess of wealth and fortune, royal power and beauty.
    • Stephen Knapp (2012). Hindu Gods & Goddesses. Jaico Publishing House. стр. 132. ISBN 978-81-8495-366-4. Goddess Lakshmi is the consort and shakti, or potency, of Lord Vishnu. Lakshmi, or Sri when she is especially known as the goddess of beauty (though sometimes considered to be separate entities), is the goddess of fortune, wealth, power, and loveliness.
    • David Kinsley (1 January 1989). The Goddesses' Mirror: Visions of the Divine from East and West. SUNY Press. стр. 55. ISBN 978-0-88706-836-2.
    • David Monaghan; Ariane Hudelet; John Wiltshire (10 January 2014). The Cinematic Jane Austen: Essays on the Filmic Sensibility of the Novels. McFarland & Company. стр. 153. ISBN 978-0-7864-5322-1. In Hindu mythology, Lakshmi is the goddess of wealth, power and beauty.
    • Kaushal Kishore Sharma (1988). Rabindranath Tagore's Aesthetics. Abhinav Publications. стр. 26. ISBN 978-81-7017-237-6. Lakshmi, our Goddess of wealth, represents not only beauty and power but also the spirit of goodness.
  2. ↑ lakṣmī Архивирано на 20 мај 2015 г., Monier-Williams' Sanskrit–English Dictionary, University of Washington Archives
  3. ↑ Lakshmi Tantra, Volumes -13. Motilal Banarasidas Publishers. 2007. стр. 70. ISBN 978-81-208-1735-7.
  4. ↑ 4,0 4,1 Anand Rao (2004). Soteriologies of India. LIT Verlag Münster. стр. 167. ISBN 978-3-8258-7205-2. Архивирано од изворникот на 26 декември 2018. Посетено на 22 септември 2016.
  5. ↑ Debroy, Bibek (2005). The History of Puranas (англиски). Bharatiya Kala Prakashan. ISBN 978-81-8090-062-4.
  6. ↑ „Translating the secrets of Makara Sankranti“. Times of India. 14 January 2021.
  7. ↑ 7,0 7,1 Coulter, Charles Russell; Turner, Patricia (4 July 2013). Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge. ISBN 978-1-135-96390-3. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „Hb“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Kinsley, David (1998). Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition (англиски). Motilal Banarsidass Publ. ISBN 978-81-208-0394-7. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „:2“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  9. ↑ James G. Lochtefeld (2001-12-15). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Volume 1 (англиски). The Rosen Publishing Group, Inc. ISBN 978-0-8239-3179-8.
  10. ↑ Mark W. Muesse. The Hindu Traditions: A Concise Introduction. Fortress Press. стр. 157. ISBN 978-1-4514-1400-4.
  11. ↑ Kishore, B. R. (2001). Hinduism (англиски). Diamond Pocket Books (P) Ltd. стр. 87. ISBN 978-81-7182-073-3.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Williams, George M. (2003). Handbook of Hindu Mythology. ABC-CLIO, Inc. стр. 196–8. ISBN 1-85109-650-7. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „williams“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  13. ↑ Monaghan, Patricia (2010-12-31). Goddesses in World Culture (англиски). ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-35465-6.
  14. ↑ Sashi Bhusan Dasgupta (2004). Evolution of Mother Worship in India. Advaita Ashrama (A Publication House of Ramakrishna Math, Belur Math). стр. 20. ISBN 978-81-7505-886-6.
  15. ↑ Isaeva 1993.
  16. ↑ Carman, John Braisted; Vasudha Narayanan (1989). The Tamil Veda : Piḷḷān's interpretation of the Tiruvāymol̲i. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-09305-0. OCLC 18624684.
  17. ↑ Upendra Nath Dhal (1978). Goddess Laksmi: Origin and Development. Oriental Publishers & Distributors. стр. 109. Goddess Lakşmī is stated as the genetrix of the world; she maintains them as a mother ought to do . So she is often called as the Mātā.
  18. ↑ James G. Lochtefeld (15 December 2001). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Volume 1. The Rosen Publishing Group. стр. 65. ISBN 978-0-8239-3179-8.
  19. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. стр. 385–386. ISBN 978-0-8239-3179-8. Посетено на 15 October 2016.
  20. ↑ Heinrich Robert Zimmer (2015). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Princeton University Press. стр. 100. ISBN 978-1-4008-6684-7. Посетено на 15 October 2016.
  21. ↑ Jones, Soumya (Fall 2007). „O goddess where art thou?: Reexamining the Female Divine Presence in Khmer art“ (PDF). SEAP Bulletin: 28–31. Архивирано од изворникот (PDF) на 9 November 2014.
  22. ↑ Jones, Constance (2011). J. G. Melton (уред.). Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations. стр. 253–254, 798. ISBN 978-1-59884-205-0.

Литература

[уреди | уреди извор]
  • Kododwala, Dilip (2004). Divali. Evans. стр. 11. ISBN 978-0-237-52858-4.
  • Saraswati, Swami Satyananda (March 2001). Lakshmi Puja and Thousand Names. Devi Mandir Publications. ISBN 1-887472-84-3.
  • Venkatadhvari (1904). Sri Lakshmi Sahasram (санскрит). Chowkhamba Sanskrit Depot, Benares.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Лакшми&oldid=5315420“