Корупција во Азербејџан

Од Википедија — слободната енциклопедија

Корупцијата во Азербејџан се смета за висока [1] и се јавува на сите нивоа на власта.[2] Во Индексот на перцепција на корупцијата на Транспаренси интернешнал за 2021 година, кој рангирал 180 земји од оние кои се сметаат за најмалку корумпирани (кои добиле ниски рангирања) до оние за кои се сметало дека се многу корумпирани (кои добиле високи рангови), Азербејџан бил рангиран на 128 место, во споредба со 45 за Грузија и 58 за Ерменија.[3] Во азербејџанската шема за перење пари, 2,9 милијарди долари биле исплатени на странски политичари и азербејџански елити од компании поврзани со азербејџанскиот владетел Илхам Алијев, владините министерства и Меѓународната банка на Азербејџан помеѓу 2012 и 2014 година.[4] Азербејџан е член на Групата држави против корупцијата (ГРЕКО) и Антикорупциската мрежа на ОЕЦД.

Меѓународни антикорупциски индекси и извештаи[уреди | уреди извор]

Развој на оценките за ИПК на земјите од Јужен Кавказ

Во Индексот на перцепција на корупцијата (ИПК) на Транспаренси Интернешнл за 2017 година, Азербејџан ја постигнаl својата најдобра позиција во таа година од нејзиното вклучување во извештајот во 2000 година.[5] Во годините 2018-2021 неговите резултати биле пониски.[3]

Според извештајот на Транспаренси интернешнал за 2015 година, Азербејџан покажува подобрување во меѓународните извештаи за борба против корупцијата; сепак, нејзината позиција во овие индекси е слаба во споредба со онаа на соседните земји, како што се Грузија, Ерменија и Турција.[5][6] Така, во 2015 година, Азербејџан бил рангиран на 20-то место од 168 земји во споредба со 2001 година кога бил рангиран на 87-то место од 90 земји.[7] Резултатите од ИПК за 2015 година покажуваат дека иако Азербејџан е пред Украина, Киргистан, Таџикистан и Узбекистан, а е зад Грузија, Ерменија и Турција.[7]

Светските показатели за управување на Светска банка ги поддржуваат горенаведените компаративни статистики меѓу земјите и известуваат дека способноста на Азербејџан да ја контролира корупцијата е зголемена на 20 (2015) од 7 (2000).[8]

Извештајот на Транспаренси интернешнал од Глобалниот барометар за корупција (ГКБ) од 2013 година покажува дека 9% од испитаниците во Азербејџан сметаат дека корупцијата многу се зголемила.[9] Додека 69% сметаат дека владините напори се ефективни во борбата против корупцијата. Понатаму, 71% од испитаниците се согласуваат дека обичен човек може да направи разлика во борбата против корупцијата во Азербејџан.[9] Учеството на граѓаните и вредностите на интегритет, отчетност и транспарентност се клучни компоненти во борбата против корупцијата. Важно е да се развијат програми и акции за промена на културното разбирање за корупцијата и да им се помогне на граѓаните да дејствуваат против злоупотребите.[10]

Во извештајот на Глобалниот барометар за корупција за 2013 година, здравството, судството и полицијата биле перципирани како најкорумпирани сектори од испитаниците. Во споредба со извештајот на Глобалниот барометар за корупција од 2010 година, подобрување е забележано во поновиот извештај со зголемени нивоа на доверба во државната служба, образованието и полицијата.[6] Спротивно на меѓународните перцепции, испитаниците од Азербејџан ги перцепираат политичките партии како еден од најмалку корумпираните сектори заедно со медиумите и верските тела [6]

Извештајот за проценка на националниот интегритет од 2014 година на азербејџанското национално поглавје на Транспаренси интернешнал го карактеризира Азербејџан како со силна извршна власт и агенции за спроведување на законот и антикорупција, додека извештајот укажува дека судството и законодавната гранка на владеење се релативно слаби, со столбовите кои вршат чуварски функции, вклучително граѓанското општество, медиумите и политичките партии, кои се најслабите алки во системот на националниот интегритет.[6]

Според глобалниот индекс на интегритет (ГИИ) (2011), антикорупциската законодавна рамка на Азербејџан е силна (89 од 100); сепак, неговата имплементација е многу слаба (38 од 100) со оглед на овластувањата што се дадени со закон.[11]

Азербејџан го подобрил своето антикорупциско законодавство за да го усогласи со стандардите на меѓународните конвенции. Сепак, му недостигаат придружни законски акти и институционални мерки за да се применува во пракса, со што се создава разлика помеѓу постојното законодавство и неговата примена.[11]

Азербејџан е членка на Групата на држави на Советот на Европа против корупција (ГРЕКО) и го поминала првиот, вториот и третиот круг на оценување.[12] Во извештајот на четвртиот круг на евалуација на ГРЕКО, иако азербејџанската влада спровела сериозни антикорупциски напори за борба против корупцијата, корупцијата сè уште се нарекува една од најпроблематичните области во земјата [12] Покрај тоа, ГРЕКО Извештајот забележува дека недостатокот на контрола на помошните активности и обелоденувањето на имотот на пратениците ја ослабува антикорупциската рамка: во извештајот се препорачува да се продлабочат и институционализираат антикорупциските напори во областа на декларацијата на имотот и судирот на интереси.[12]

Азербејџан го потпиша Истанбулскиот Антикорупциски акционен план кој ги опфаќа Ерменија, Азербејџан, Грузија, Казахстан, Киргистан, Монголија, Таџикистан, Украина и Узбекистан во 2003 година. Имплементацијата на планот вклучува редовна и систематска ревизија на правната и институционалната рамка за борба против корупцијата во опфатените земји од страна на страните потписнички. Оттогаш Азербејџан активно учествувале во рундите за мониторинг.[13]

Меѓународните извештаи и истражувања за корупција заклучуваат дека Азербејџан покажува стабилно подобрување на рангирањето за борба против корупцијата, но неговиот напредок е релативно побавен од оној на соседните земји. Понатаму, Азербејџан напредувал со своето антикорупциско законодавство и силната извршна власт; сепак, законодавството и судството се сметаат за слаби и потенцијално поизложени на корупција.[6]

Во март 2017 година, властите на Азербејџан одобриле објавување на Извештајот за усогласеност од четвртиот круг за Азербејџан од ГРЕКО.[14]

Политички контекст и временска рамка за проблемите со корупцијата[уреди | уреди извор]

По распадот на Советскиот Сојуз кон крајот на 1991 година, периодот на транзиција во Азербејџан бил комплициран и дополнително пролонгиран поради неможноста на националната политичка елита да обезбеди постоење на клучни јавни институции во текот на 1991-1993 година.[15] Покрај тоа, во текот на тие години, Азербејџан бил принуден да се вклучи во воени судири со Ерменија за регионот на Нагорно-Карабах.[16] Во 1993 година, како резултат на инвазијата на Ерменија, Азербејџан изгубил 20% од својата територија. Истата година, Советот за безбедност на Обединетите нации усвоил четири резолуции (822, 853, 874 и 884) со кои се осудува употребата на сила против Азербејџан и окупацијата на неговите територии.[17] Советот за безбедност на ОН побарал од Ерменија итно, целосно и безусловно повлекување на окупаторските сили.[17]

Како резултат на војната со Ерменија, приливот на повеќе од еден милион бегалци и внатрешно раселени лица имало разорно влијание и на социјалната и на економската ситуација во Азербејџан (Бадалов и Мехди, 2004). Овој трагичен настан го префрлил приоритетот на земјата од изградба на јавни институции кон сместување на внатрешно раселените лица (ВРЛ) и обезбедување на потребните животни стандарди.[15] Покрај тоа, распадот на Советскиот Сојуз предизвикало економска парализа во Азербејџан. Затоа, главните приоритети на азербејџанската влада биле да ги пренасочи сите свои финансиски и политички ресурси за заштита на ВРЛ и за борба против инвазијата на Ерменија на меѓународната правна арена.[15]

Прв показател за антикорупциска политичка волја[уреди | уреди извор]

По периодот на градење на државата по 1993 година, усвојувањето на новиот Устав и со зголемената економска моќ на Азербејџан, претседателот Хејдар Алиејв идентификувал четири клучни реформски области кои опфаќаат: (i) реорганизација на државните институции; (ii) усвојување јасни и транспарентни прописи за вработување во државните служби; (iii) создавање на различни антикорупциски превентивни и судски институции; и (iv) воспоставување на антикорупциска политика.[18] Претседателот Алиев на 8 август 2000 година потоа го потпишал указот за „Зајакнување на борбата против корупцијата во Република Азербејџан“, што се смета за прв показател за посветеноста на политичката волја во борбата против корупцијата во Азербејџан. Документот јасно укажува дека и покрај спроведените реформи во областа на борбата против економскиот криминал, корупцијата и митото продолжијле да бидат широко распространети во јавната администрација и финансиските регулаторни тела [18]

Документот покажува и дека некои јавни функционери ги злоупотребувале своите овластувања за проневера на државен имот.[18] Понатаму, се наведува дека законските прекршувања во приватниот сектор и финансиските регулаторни тела се главните пречки за воспоставување на безбедна пазарна економија, претприемништво и странски директни инвестиции (СДИ). Оваа антикорупциска уредба покажува дека борбата против корупцијата дошла на дневен ред на државната политика речиси една деценија по годината на независноста, а главната причина зад овој документ била привлекување странски инвестиции. Друг важен аспект на оваа уредба е тоа што им додели задачи на релевантните органи да го подготват предлог-законот и Државната програма за борба против корупцијата.[18]

Институционални аранжмани и механизми за координација[уреди | уреди извор]

Комисија за борба против корупцијата[уреди | уреди извор]

Комисијата за борба против корупцијата е формирана според член 4.2 од Законот на Република Азербејџан за „Борба против корупцијата“ и функционира како специјализирана агенција за борба против корупцијата од 2005 година. Комисијата е составена од 15 члена. 5 членови на комисијата ги именува претседателот на Републиката, 5 од Собранието и 5 од Уставниот суд. Статутот на истиот одобрен со Законот на Република Азербејџан од 3 мај 2005 година ги дефинира овластувањата на комисијата.

Главните цели на комисијата се:

  • да учествува во формирањето на државната политика во областа на борбата против корупцијата
  • да ги координира активностите на јавните институции во оваа област
  • да врши надзор над спроведувањето на Државната програма за борба против корупцијата
  • да се анализира состојбата и ефикасноста на борбата против корупцијата
  • да прима финансиски изјави предвидени во член 5.1 од законот „За борба против корупцијата“
  • да собира, анализира и сумира информации во врска со прекршувањата на законите поврзани со корупција
  • да дава предлози до соодветните јавни институции
  • да соработува со јавни и други институции на полето на борбата против корупцијата
  • да прима поплаки и пријави од поединци

За да ги постигне своите цели, комисијата треба:

  • да ја проучува и генерализира состојбата на извршување на антикорупциската легислатива и да ги слуша извештаите и информациите што ги даваат раководителите на органите на прогонот и другите државни органи;
  • да добива од државните и локалните административни органи потребни информации и материјали;
  • да добива информации за состојбата на спроведувањето на Државната програма за борба против корупцијата од соодветните државни органи и да ја анализира состојбата со спроведените работи;
  • да подготвува препораки и предлози за зголемување на ефикасноста во борбата против корупцијата и отстранување на недостатоците во областа на борбата против корупцијата и преземање мерки за нивно спроведување;
  • да се преземат мерки за организирање на јавната свест во областа на борбата против корупцијата и спроведување на јавни анкети
  • да соработува со невладини организации, масовни медиуми, претставници на приватниот сектор, независни експерти и во случај на потреба да ги вклучи за извршување на одредени задачи;
  • да учествува во меѓународна соработка за зголемување на ефикасноста и организацијата на борбата против корупцијата;
  • да ги испрати материјалите на испитување до надлежниот орган, дали ги содржи конститутивните елементи на делата поврзани со корупцијата;
  • да дава предлози за подобрување на антикорупциската легислатива;

Комисијата има други овластувања предвидени со законодавството.

Комисијата за борба против корупцијата (КБК) е главната организација и владино тело кое е одговорно за политиките и превентивните мерки за борба против корупцијата. КБК е исто така одговорен за постигнување напредок и акциони планови според барањата на меѓународните организации на кои Азербејџан им се приклучил со цел да се елиминира корупцијата. Азербејџан, исто така, усвоил Национален акциски план за 2016–2018 година за промоција на отворена влада (во натамошниот текст Акционен план) кој се однесува на антикорупцијата, преку јавни консултации со помош на предлози на неколку невладини организации.

Извршни секретари на Комисијата за борба против корупцијата биле Инам Каримов, Вусал Хусејнов и Камал Јафаров.

Генерална дирекција за антикорупција[уреди | уреди извор]

Генералниот директорат за борба против корупцијата (поткуп) со јавниот обвинител на Република Азербејџан е основан со наредба на претседателот на Република Азербејџан бр. 114 од 3 март 2004 година. Генералниот директорат е тело специјализирано во областа на прелиминарна истрага спроведена за корупциски злосторства, а е подредена на јавниот обвинител на Република Азербејџан.

Главните одговорности на Дирекцијата вклучуваат: разгледување и истражување на примени жалби во врска со корупциски дела; да покрене кривична постапка и да спроведе прелиминарна истрага за корупциски кривични дела; спроведување на оперативно-претражни активности за спречување и откривање на корупциски злосторства; врз основа на наредба на Дирекцијата за надзор над спроведувањето на законите при спроведување на оперативно-претресните мерки за корупциски кривични дела од други органи на оперативни и претресни активности; надомест на материјална штета предизвикана како резултат на корупциски дела како и спроведување на законски мерки за да се овозможи конфискација на имот; да се запознаат со мерките за борба против корупцијата; собираат, анализираат и сумираат информации за прекршоци поврзани со корупција; да се подобри делотворноста на борбата против корупцијата да дава предлози и препораки; да обезбеди спроведување на безбедносните мерки на сведоците, жртвите, обвинетите и другите вклучени во кривичната постапка за време на прелиминарната истрага за корупциски злосторства, како и за време на судењето за овие кривични дела; преку јавниот обвинител редовно да го информира претседателот на Република Азербејџан и комисијата за борба против корупцијата за преземените мерки на полето на борбата против корупцијата; да соработува со владата и другите органи во областа на борбата против корупцијата; да ја информира јавноста за нивните активности, да обезбеди транспарентност во нејзините активности итн.

Комисија за државна служба[уреди | уреди извор]

Коруптивните практики, вклучително непотизмот и кронизмот, биле широко распространети при регрутирањето на државните служби во Азербејџан до 2005 година. Азербејџан ја немал потребната законска и институционална основа за спречување на корупцијата во еден од најважните сектори на јавната администрација. Распространетата практика што се користела при регрутирање на персонал се засновала на препораки и поткуп. Дополнително, Азербејџан немал систем за регрутирање заснован на заслуги и главните извршни директори на извршните тела имале широка дискреција при назначувањето на кој било персонал. Во 2005 година, Комисијата за државни служби (КДС) била формирана со Претседателски декрет, при што комисијата била законски овластена да спроведува регрутирање во државна служба и да поставува кандидати на државни позиции на централизиран начин врз основа на конкуренција и објективна евалуација (ОЕЦД Истанбулски Антикорупциски План, 2016 година). Понатаму, Комисијата за државни служби има овластувања да врши ревизија на усогласеноста со етиката на државните службеници и да спроведува државна политика за дополнително образование, атестирање и социјална заштита на државните службеници.

Комисијата за државни служби го намалила ризикот од корупција и ја спречила употребата на личните врски во системот за регрутирање во државните служби. Некои дупки сè уште се присутни во системот за регрутирање: Антикорупциската мрежа на ОЕЦД посочила дека новите превентивни регулативи треба да го опфатат и регрутирањето на државни службеници на високо ниво.

Услуга АСАН[уреди | уреди извор]

Прашањата за корупција во испораката на јавните услуги биле една од проблематичните области во јавниот сектор. Граѓаните се соочиле со административни оптоварувања и бирократски бариери при добивањето основни јавни услуги. Во некои ситуации, граѓаните биле изнудени да плаќаат мито за да добијат јавни услуги. За да се елиминира корупцијата во испораката на јавните услуги, нова превентивна институција, имено мрежата за проценка на услуги во Азербејџан (ASAN) била основана со Претседателски декрет во 2012 година.[19] Во моментов оваа институција обезбедува 34 услуги за 10 државни органи. Тоа бил првиот модел на едношалтерско доставување услуги во светот кој ги обезбедува услугите на различни државни органи, а не само на услугите на едно државно тело.[19]

Не постои судир на интереси помеѓу вработените во службата АСАН и граѓаните на Азербејџан бидејќи вработените во службата АСАН самите не обезбедуваат никаков вид услуга. Сите услуги ги даваат вработените во 10-те државни органи под еден покрив, врз основа на стандардите на услугата АСАН. Вработените во службата АСАН ја следат работата на државните органи, проверуваат дали се почитуваат етичките правила и управуваат со системот на редици.[19]

Мониторинг извештајот на ОЕЦД го пофалил Азербејџан „за унапредувањето на центрите за азербејџанска мрежа за услуги и проценка (ASAN), што придонесе за елиминирање на условите што се погодни за корупција при доставување на различни административни услуги до јавноста“.[20] Извештајот на Европската служба за надворешно дејствување од Азербејџан за 2016 година потврдил дека услугите на АСАН биле голема помош во елиминирањето на корупцијата и митото, како и за отстранување на бирократијата во испораката на јавните услуги.[21]

Слична институција се планирало да се формира и во Авганистан. На 12 јули 2016 година бил потпишан Меморандум за разбирање помеѓу Државната агенција за јавна служба и социјални иновации при претседателот на Република Азербејџан и Министерството за финансии на Република Авганистан. Целта на Меморандумот е да се воспостави механизам за испорака на јавни услуги во Авганистан заснован на азербејџанскиот модел „АСАН услуга“.

Судско-правен совет (СПС)[уреди | уреди извор]

Судско-правниот совет (СПС), формиран во 2005 година, е независно тело и има организациска и финансиска независност. Се финансира од државниот буџет и буџетот за неговата идна година не може да биде помал од буџетот за претходната година. Судско-правниот совет брои 15 членови, од кои девет се судии, додека пет се од Јавното обвинителство и Адвокатската комора на Република Азербејџан, а еден член е од извршното тело. Судско-правниот совет има надлежност да врши избор на кандидати за судии и да врши евалуација, унапредување и трансфер на судии. Имунитет добиваат и оние членови на Судско-правниот совет кои не се судии.

Судско-правниот совет има овластување да ги носи судиите на одговорност во однос на дисциплинската одговорност; да разговара за прашањето за престанок на мандатот на судиите; и овој начин на постапување да го предложи до надлежниот државен орган. Понатаму, Судско-правниот совет има право да го поддржи Јавното обвинителство да покрене кривична постапка против судиите и привремено да ги суспендира од нивната функција. СПС ги анализира и активностите на судиите и организацијата на судовите; поднесува предлози за подобрување на законската регулатива во однос на судовите и судиите; и организира специјализирани курсеви и релевантни семинари и обуки за подигање на нивото на професионалност на судиите. СПС свикува Комисија за избор на судии која има право да избира кандидати за испразнети судиски места. Оваа комисија е составена од 11 членови, меѓу кои има судии, вработени во СПС, претставници на соодветните извршни органи и на Јавното обвинителство, адвокати на одбраната и академици.

Правна рамка за работа на антикорупциска[уреди | уреди извор]

Главниот антикорупциски закон, Законот од 2004 година за борба против корупцијата, кој ги дефинира насоките на борбата против корупцијата, бил усвоен на 13 јануари 2004 година. Овој закон, кој се состои од следните четири поглавја, ги дефинира главните принципи и рамка за борба против корупцијата:

  • општи одредби
  • спречување на корупција;
  • криминализација на корупцијата;
  • отстранување на приходите од корупциски дела.

Овој закон го објаснува поимот корупција; вовел листа на корупциски престапи (со пропишување дека овие дела ќе предизвикаат граѓанска, административна и кривична одговорност); идентификувани специјализирани антикорупциски агенции (АКА); и ги регулира општите правила за изјави за имот, правилото за ограничување на подароците и забраната за заедничка работа за најблиските.

Во 2006 година, во Кривичниот законик на Азербејџан било додадено ново поглавје за корупциски дела. Важно е да се напомене дека ова постоечко кривично законодавство целосно ги опфаќа барањата од членот 15 на UNCAC (Поткуп на национални јавни службеници); Член 16 (Поткуп на странски јавни службеници и функционери на јавни меѓународни организации); и член 21 (Поткуп во приватниот сектор), кои заедно го криминализираат активното и пасивното поткупување на национални/странски јавни функционери, како и лица кои вршат организациско-административни или административно-економски функции во комерцијални и некомерцијални организации.

Членот 17 на UNCAC (Проневера, злоупотреба или друго пренасочување на имот од страна на јавен службеник) и член 22 (Проневереност на имот во приватниот сектор) се криминализирани во Кривичниот законик на Азербејџан заедно со член 178 (Измама) и член 179 (Проневера и проневера на имот). И покрај тоа што јавните функционери не се наведени како предмет на членовите 178 и 179, отежнувачки услов за двете кривични дела е извршувањето на делото од кое било лице преку користење на неговата/нејзината службена положба, вклучувајќи ги и јавните службеници и лицата кои работат во приватниот сектор.

Членот 18 на UNCAC (Трговија со влијание) и членот 19 (Злоупотреба на моќ) не се задолжителни одредби, но и активното/пасивното тргување со влијание и злоупотребата на моќ биле криминализирани во Кривичниот законик на Азербејџан со член 308 (Злоупотреба на моќ) и член 312-1 (Тргување со влијание).

Незаконското збогатување, незадолжително барање на UNCAC, не е криминализирано во националното законодавство на Азербејџан. Многу малку држави го имаат воведено ова корупциско дело во нивното кривично законодавство: различните контроверзии за ова прашање ја вклучуваат точката дека промената на товарот на докажување се користи при незаконско збогатување. Подетално, во недозволено богатење, јавните службеници се должни да го објаснат изворот на значително зголемување на неговиот/нејзиниот имот и финансиската состојба. Важно е да се напомене дека превртувањето на товарот на докажување е спротивно на принципите на презумпција на невиност и заштита на сопственоста, како што е утврдено во Европската конвенција за човекови права (Хусејнов, 2014).

Дополнително, Кривичниот законик на Азербејџан го криминализира перењето на приноси од криминал и неговото прикривање: оваа легислатива целосно е во согласност со задолжителната обврска што произлегува од членот 23 на UNCAC (Перење на приноси од криминал) и членот 24 (Прикривање). Членот 193-1 од Кривичниот законик опфаќа две кривични дела перење пари. Прво, Кривичниот законик го криминализира прикривањето на вистинскиот извор, располагањето, движењето или сопственоста на правата на парични средства и друг имот, знаејќи дека тие се стекнати со незаконски дејствија. Второ, Кривичниот законик го криминализира извршувањето на финансиските операции, претворањето или преносот на приноси од криминал.

Кривичниот законик предвидува кривична одговорност на правните лица со кривични пријави за: санкции, конфискација, одземање на правото на правно лице да врши одредени активности или ликвидација на правно лице. И покрај тоа што националното домашно законодавство на Азербејџан за кривичната одговорност на правните лица е напредно, тоа не е функционално бидејќи во Законот за кривичната постапка не се донесени посебни процедури за кривичната одговорност на правните лица. Кривичниот законик не е самоизвршувачки закон: секоја одговорност или мерка во Кривичниот законик треба да се регулира со Законот за кривична постапка.

Националното домашно законодавство на Азербејџан е во согласност со барањата од членот 29 на UNCAC (Статут на ограничувања). Членот 75 од Кривичниот законик на Азербејџан укажува на тоа дека едно лице ќе биде ослободено од кривична одговорност ако истечеле следните временски рокови од извршувањето на делото:

  • две години по извршување на кривично дело кое не претставува голема јавна опасност
  • седум години по извршувањето на полесно кривично дело
  • дванаесет (12) години по извршување на тешко кривично дело
  • дваесет (20) години по извршувањето на особено тешко кривично дело.

Кривичниот законик прецизира дека застареноста се смета од денот на извршувањето на делото до донесувањето на судската пресуда. Доколку е сторено ново кривично дело, рокот на застареност за секое кривично дело треба да се брои посебно. Застареноста треба да престане доколку обвинетиот ја избегнува истрагата за судскиот процес. Во оваа ситуација, рокот на застареност треба да се продолжи во моментот на притворање на обвинетиот или неговото/нејзиното признавање на вината.

Превентивно антикорупциско законодавство[уреди | уреди извор]

Членот 5 на UNCAC (Превентивни антикорупциски политики и практики) бара од земјите-членки да развијат и имплементираат или да одржуваат ефективни, координирани антикорупциски политики. Во последните 10 години, азербејџанската влада усвоила пет антикорупциски програми:

  • Државна програма за борба против корупцијата (2004–2006)
  • Национална стратегија за зголемување на транспарентноста и борбата против корупцијата (2007–2011)
  • Национален антикорупциски акционен план (2012–2015)
  • Национален акциски план за промовирање на отворена влада (2012–2015)
  • Национален акциски план за промовирање отворена влада (2016–2018)

Сите државни програми и акциони планови биле усвоени со претседателски декрети. Во државните програми биле донесени клучни закони за антикорупција; биле спроведени реформи во државните институции; и биле воспоставени ефикасни кооперативни односи со ГО. Азербејџан ги ратификувал сите меѓународни документи за борба против корупцијата. Спроведените реформи позитивно влијаеле на економскиот развој, при што Азербејџан станал светски лидер во бруто домашниот производ (БДП) во текот на 2005-2006 година. Како резултат на спроведените мерки за зајакнување на финансиската контрола, државниот буџет бил драстично зголемен.

Во рамките на националните антикорупциски стратегии на Азербејџан, националното законодавство било усогласено со барањата на меѓународните конвенции за борба против корупцијата. Дополнително, Кривичниот законик и Законот за кривична постапка биле изменети за да се криминализираат активно/пасивно поткупување, трговија со влијанија, злоупотреба на моќ и други дела поврзани со корупција. Сите овие корупциски дела биле вклучени во категоријата тешки кривични дела. Понатаму, донесен е новиот Закон од 2014 година за спречување на легализација на парични средства или друг имот стекнат со криминал и финансирање тероризам и се направени соодветни измени во Кривичниот законик за криминализирање на перењето пари и финансирањето на тероризам.

Законот од 2011 година за разгледување жалби на граѓаните бил изменет за да се намали времето потребно за разгледување на жалбите поврзани со корупција од страна на државните органи и да се примаат и одговараат жалбите во електронска форма.

Еден од клучните превентивни законски акти, Законот од 2005 година за пристап до информации бил усвоен на 5 декември 2005 година. Овој закон го прецизирал обемот на информациите што треба да ги објават државните органи и ги посочил методите што треба да се користат за откривање информации и видовите информации што треба да се објават. Дополнително, барал од државните органи да назначат одговорни структури или јавни службеници да дадат информации во врска со работата на државните органи. Повеќе од 30 закони биле изменети за да се задоволи имплементацијата на овој закон. Електронската база на податоци за националното законодавство на Азербејџан била формирана и јавно достапна.

Бил донесен Законот за етичко однесување на државните службеници од 2007 година, како и етичките кодекси за секторите обвинители, судии и вработени во министерствата за царини и даноци. Овој закон предвидува 15 правила за етичко однесување, вклучувајќи правила: за подароци; недозволивост за стекнување материјални и нематеријални подароци, привилегии и отстапки; спречување на корупција; спречување на судир на интереси; и користење на информации и имот.

Членот 13 (Спречување на корупција) од Законот за етичко однесување на државните службеници од 2007 година укажува дека државниот службеник ќе одбие какви било понудени незаконски/нематеријални подароци или привилегии. Во случај кога тие подароци и привилегии се дадени од причини кои не зависат од постапувањето на државниот службеник, тој треба да му ги открие на раководителот на државниот орган и мора да ги врати тие придобивки на државниот орган.

Членот 14 (Забрана за прифаќање подароци) од овој закон предвидува дека државниот службеник нема да бара или прифаќа подарок што може да влијае на неговата работа. Сепак, државниот службеник може да го прифати подарокот како знак на гостопримство, но тоа не треба да надминува 30 евра. Доколку државниот службеник не е сигурен дали треба да го прифати подарокот, тој/таа мора да се консултира со неговиот/нејзиниот непосреден претпоставен.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Heradstveit, Daniel (September 2001). „Democratic development in Azerbaijan and the role of the Western oil industry“. Central Asian Survey. 20 (3): 261–288. doi:10.1080/02634930120095312.
  2. ↑ Öge, Kerem (2014-10-21). „The Limits of Transparency Promotion in Azerbaijan: External Remedies to 'Reverse the Curse'“. Europe-Asia Studies. 66 (9): 1482–1500. doi:10.1080/09668136.2014.956448.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Corruption Perceptions Index 2020 for Azerbaijan“. Transparency.org (англиски). Посетено на 2021-03-12.
  4. ↑ „Everything you need to know about the Azerbaijani Laundromat“. the Guardian (англиски). 2017-09-04. Посетено на 26 May 2021.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Corruption“ (PDF). World Bank World Development Indicators. Azerbaijan is among the most corrupt countries in the world. The Council of Europe Group of States Against Corruption (GRECO) report on Azerbaijan, released in April 2015, stated, “Despite some serious efforts were undertaken since 2011 to tackle low-level public sector corruption there is little evidence of it being pursued with determination among the political elite and the upper echelons of the public service.” According to Transparency International’s 2015 Corruption Perceptions Index, Azerbaijan ranked 119 out of 168 countries.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 e.V., Transparency International. „TI Publication - Azerbaijan National Integrity System Assessment 2014“. www.transparency.org. Архивирано од изворникот на 2019-12-02. Посетено на 2017-03-23.
  7. ↑ 7,0 7,1 „Transparency International - Corruption Perception Index 2015“. Архивирано од изворникот на 2017-03-25.
  8. ↑ „World Bank, Worldwide Governance Indicators“.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Transparency International - Global Corruption Barometer results 2013“. Архивирано од изворникот на 2020-03-12. Посетено на 2022-04-08.
  10. ↑ „Increase in the number of civil complaints against acts of corruption. [Social Impact]. ALACs. Promotion of Participation and Citizenship in Europe through the "Advocacy and Legal Advice Centres (ALACs)" of Transparency International (2009-2012). Framework Programme 7 (FP7)“. SIOR, Social Impact Open Repository. Архивирано од изворникот на 2018-06-14. Посетено на 2022-04-08.
  11. ↑ 11,0 11,1 „Global Integrity Report 2011“. www.globalintegrity.org (англиски). Архивирано од изворникот на 2017-03-23. Посетено на 2017-03-23.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 „Fourth round evaluation report of Azerbaijan“. www.coe.int/en/web/greco/evaluations/azerbaijan.
  13. ↑ „Istanbul Anti-corruption Action Plan country reports - OECD“. www.oecd.org (англиски). Посетено на 2017-06-21.
  14. ↑ „Azerbaijan - Publication of 4th Round Compliance Report“. Group of States against Corruption. Посетено на 13 April 2017.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Badalov, Mehti. THE POLITICAL INSTITUTIONS OF AZERBAIJAN: A DICHOTOMY BETWEEN TEXT AND REALITY.
  16. ↑ M., Baranick (2005). www.ismor.com/cornwallis/cornwallis_2005/CX_2005_12-Baranick2-CX-July17.pdf.
  17. ↑ 17,0 17,1 Elmar Mammadyarov. Statement by Foreign Minister Elmar Mammadyarov at the First Meeting of the Organization of Islamic Cooperation (OIC) Contact Group on the aggression of Armenia against Azerbaijan.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 „Anti korrupsiya“. antikorrupsiya.gov.az. Посетено на 2017-03-23.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Jafarov, Kamal (2013-07-31). „Azerbaijan's one-stop public service shop is driving up efficiency“. The Guardian (англиски). ISSN 0261-3077. Посетено на 2017-03-23.
  20. ↑ „Anti-Corruption Reforms in AZERBAIJAN“ (PDF). Посетено на 12 April 2017.
  21. ↑ „EU Business Climate Survey Azerbaijan 2016“ (PDF). Посетено на 12 April 2017.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Корупција_во_Азербејџан&oldid=5181630“