Когнитивна лингвистика

Когнитивната лингвистика (КЛ) — дел од лингвистиката која го толкува јазикот во смисла на концептите, понекогаш универзално, понекогаш поодредено за некој посебен јазик. Таа е тесно поврзана со семантиката, но се разликува од психолингвистиката, која од когнитивната психологија извлекува емпириски откритија за да се објаснат мисловните процеси кои подлежат на стекнување, зачувување, произведување и разбирање на говорот и пишувањето.

Општо

Когнитивната лингвистика се одликува со поддршката на три централни позиции.

1. Одбива дека постои автономна јазичаричка надареност во паметот;
2. Граматиката ја подразбира во смисла на концептуализација;
3. Тврди дека познавањето на јазикот потекнува од употребата на јазикот.

Когнитивните јазичари негираат дека паметот има некаков модул за јазично стекнување кое е уникатно и автономно. Ова е во контраст со ставот кој е применет во полето на генеративната граматика. Иако когнитивните јазичари не негираат непотребно дека делот за човековата јазичаричка способност е вроден, тие негираат дека е одделен од останатата когниција. Според тоа, тие го одбиваат органот на мислењето во когнитивната наука, со кој се предлага дека има доказа за модуларноста на јазикот. Тие расправаат за тоа дека знаењето на јазичаричкиот феномен т.е. фонемите, морфемите и синтаксата во природата е суштински концептуален. Сепак, тие изјавуваат дека зачувувањето и враќањето на јазичаричките податоци не се разликува значително од зачувувањето и враќањето на останатите знаења и дека употребата на јазикот за разбирањето бара слични когнитивни способности за оние кои се употребени во другите нејазичарички задачи.

Тргнувајќи од традицијата на правилната кондиционална семантика, когнитивните јазичари гледаат значење во смислата на концептуализацијата. Ова може да се смета како современа гранка на хипотезата Сапир – Ворф, за тоа дека јазикот и когницијата влијаат еден на друг и дека се вградени во искуствата и околините на нивните корисници.

Полиња на проучување

Когнитивната лингвистика е поделена на три главни полиња на изучување:

1. Когнитивна семантика – се занимава најчесто со лексичката семантика.
2. Когнитивен пристап кон граматиката – најчесто се занимава со синтаксата, морфологијата и останатите граматички области.
3. Когнитивна психологија.

Аспектите на когниција кои се во корист на когнитивните јазичари вклучуваат:

• Составна и когнитивна граматика.
• Концептуална метафора и концептуално мешање
• Скици на слики и сила на динамиката
• Концептуална организација: категоризација, метонимија, рамковна семантика и иконографија.
• Конструал (психолошки термин за тоа како личноста го перцепира, разбира и толкува светот околу нејзе/него) и субјективност.
• Гестови и знаковен јазик.
• Јазичаричка релативност.
• Културна лингвистика.

Работи кои се поврзани со многу од горенаведените теми се:

• Пресметковен модел на метафора и јазично стекнување.
• Концептуална семантика, водена од општиот јазичар Реј Џакендоф. Поврзана е на сметка на неговиот активен психолошки реализам и поврзувањето на прототипските структури и слики.

Кај когнитивната лингвистика, повеќе отколку кај општата лингвистика, се бара спојување на овие откритија во разбирлива целина. Понатамошни компликации произлегуваат од фактот дека терминологијата на когнитивната лингвистика не е комплетно стабилна, бидејќи е релативно ново поле и бидејќи се соочува со голем број на други дисциплини. Увидите и развитоците од когнитивната лингвистика стануваат сè повеќе прифатливи начини за анализирање на литературни текстови. Когнитивната поетика, како што стана позната, стана важен дел од модерната стилистика.

Литература

• Evans, Vyvyan & Melanie Green (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Evans, Vyvyan (2007). A Glossary of Cognitive Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Gibbs (1996) in Casad ED. Cognitive Linguistics in the Redwoods: The Expansion of a New Paradigm in Linguistics (Cognitive Linguistic Research) Mouton De Gruyter (June 1996) ISBN 9783110143584
• Langlotz, Andreas. 2006. Idiomatic Creativity: A Cognitive-linguistic Model of Idiom-representation And Idiom Variation in English. Amsterdam: John Benjamins.

Дополнителни информации

• Evans, Vyvyan & Melanie Green (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Evans, Vyvyan (2007). A Glossary of Cognitive Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Evans, Vyvyan; Benjamin Bergen & Joerg Zinken (2007). The Cognitive Linguistics Reader. London: Equinox.
• Evans, Vyvyan, Benjamin K. Bergen and Jörg Zinken. The Cognitive Linguistics Enterprise: An Overview Архивирано на 27 јуни 2007 г.. In Vyvyan Evans, Benjamin K. Bergen and Jörg Zinken (Eds). The Cognitive Linguistics Reader. Equinox Publishing Co.
• Geeraerts, D. & H. Cuyckens, eds. (2007). The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. New York: Oxford University Press. ISBN 978 0 19 514378 2.
• Geeraerts, D., ed. (2006). Cognitive Linguistics: Basic Readings. Berlin / New York: Mouton de Gruyter.
• Kristiansen et al., eds. (2006). Cognitive Linguistics: Current Applications and Future Perspectives. Berlin / New York: Mouton de Gruyter.
• Rohrer, T. Embodiment and Experientialism in Cognitive Linguistics. In the Handbook of Cognitive Linguistics, Dirk Geeraerts and Herbert Cuyckens, eds., Oxford University Press, forthcoming.
• Gilles Fauconnier has written a brief, manifesto-like introduction to Cognitive linguistics, which compares it to mainstream, Chomsky-inspired linguistics. See "Introduction to Methods and Generalizations" in T. Janssen and G. Redeker (Eds) (1999). Scope and Foundations of Cognitive Linguistics. The Hague: Mouton De Gruyter. Cognitive Linguistics Research Series. (on-line version)
• Grady, Oakley, and Coulson (1999). "Blending and Metaphor". In Metaphor in cognitive linguistics, Steen and Gibbs (eds.). Philadelphia: John Benjamins. (online version)
• Schmid, H. J. et al. (1996). An Introduction to Cognitive Linguistics. New York, Longman.
• Silverman, Daniel (2011). "Usage-based phonology", in Bert Botma, Nancy C. Kula, and Kuniya Nasukawa, eds., Continuum Companion to Phonology. Continuum.
• Fauconnier, G. (1997). Mappings in Thought and Language.
• Taylor, J. R. (2002). Cognitive Grammar. Oxford, Oxford University Press.
• Croft, W. & D. A. Cruse (2004) Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tomasello, M. (2003). Constructing a Language: A Usage-Based Theory of Language Acquisition. Harvard University Press.
• Fauconnier, Gilles and Mark Turner (2003). The Way We Think. New York: Basic Books.
• Lakoff, George (1987). Women, Fire, and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind University of Chicago Press. ISBN 0 226 46804 6.
• The Cognitive Linguistics Bibliography, Wolf et al., Mouton De Gruyter, Berlin, 2006.
• Conceptual semantics and Cognitive linguistics. Online Version
• GOOSSENS, LOUIS. Oct. 2009. Metaphtonymy: the interaction of metaphor and metonymy in expressions for linguistic action. Cognitive Linguistics (includes Cognitive Linguistic Bibliography). Volume 1, Issue 3, Pages 323–342, ISSN (Online) 1613-3641, ISSN (Print) 0936-5907, DOI: 10.1515/cogl.1990.1.3.323
• Cognitive Linguistics: An Introduction. Lee, D.A. Cognitive Linguistics: An Introduction 1st ed. Melbourne: Oxford University Press, 2001.
• Corpus Approaches to Critical Metaphor Analysis: Charteris-Black, J. (2004) Corpus Approaches to Critical Metaphor Analysis. Palgrave-MacMillan. ISBN 1403932921
• The cognitive psychological reality of image schemas and their transformations. Oct. 2009. Cognitive Linguistics (includes Cognitive Linguistic Bibliography). Volume 6, Issue 4, Pages 347–378, ISSN (Online) 1613-3641, ISSN (Print) 0936-5907

Надворешни врски

• Меѓународно здружение за когнитивна лингвистика
• Британско здружение за когнитивна лингвистика
• Дела за когнитивната лингвистика
• Вовед во когнитивната лингвистика