Кача (река)
Кача е река на Крим. Должината на реката е 69 км, сливното подрачје е 573 км². Просечната долгорочна потрошувачка на вода (кај селото Суворово ) е 1,24 м³/с, што е 39 милиони м³ годишно, наклонот на реката е 8,6 м/км .
Име[уреди | уреди извор]
Потеклото на името на реката не е јасно; предложени се верзии на потекло од древниот индиски *kaca 'со стрмни брегови', од турското племенско име или од ерменскиот збор khach, преведен како крст, додека ерменското име кое повеќе не е пронајдено не е објаснето на кој било начин. Доминиканскиот монах Џовани Лука (на француски правопис Жан де Лук), кој го посетил Крим во 1-та половина на 17 век, пријавил 2 варијанти на името на реката: Би-сула ( француски: Beiesula ), или Kacha ( француски: Cacia ) .
Географија[уреди | уреди извор]
Реката започнува на северните падини на Бабуган-Јаила[1] Главниот гребен на Кримските Планини. Од времето на Николај Василиевич Рухлов, се верува дека Кача е формирана од сливот на реките Бијук-Узен и Писар (во исто време, во делото „Реки и езера на Крим“, Мачин се сметал за варијанта на името Бијук-Узен, а самиот Мачин ја нарекувал гредата Камбич ) . Тоа го опишува и А. Н. Олиферов во делото „Реки и езера на Крим“ . Ситуацијата е посложена во референтната книга „Површински водни тела на Крим“: таму Бијук-Узен и Писара се леви притоки на Кача и двете течат 64,0 км од устието. На современите карти е прикажана ситуацијата дека Кача е формирана од Бијук-Узен лево и потокот Мачин оддесно[2], на надморска височина од 567 м, а Писара тече многу пониско[3].
Кача тече во општ западен правец, бреговите се високи, каменити, каналот широк, дното е камчесто речиси насекаде. Повеќето притоки се влеваат во Кача во нејзиниот горен тек. За време на обилни дождови, како и во есен и зима, Кача може силно да се излее. Во лето поради искористување на водата за наводнување во долниот тек значително се намалува истекот. Се влева во Црното Море кај селото Орловка.
Притоки[уреди | уреди извор]
Реката, според директориумот „Површински водни тела на Крим“, има 15 притоки, десет од нив се дадени нивните сопствени имиња (од извор до уста); останатите се безимени, долги помалку од 5 километри :
Покрај нив, познат е гореспоменатиот Мачин, на деталните карти се прикажани водоносните слоеви Бујук-Дере, Памухмкнин-Дере, Дермен-Дере, Којас-Џилга, Бољшој Сарабеј, клисурата на Алимов, клисурите Бин-Колен-Дереси, Сари-Дере, Коба-Џилга, гредите Зелинскаја и Канковича, клисурите Филов-Дерези, Барак и Иљак и потокот Ургансу [3] [4] - кои од нив во референтната книга се значеа како мали сè уште не е утврдено. Исто така порано Кача речиси до самата устие се хранела со бројни извори, понекогаш доста изобилни, од кои повеќето се изгубени до сега[5].
Преминувајќи го внатрешниот гребен на Кримските планини, реката Кача формира клисура со стрмни ѕидови, таканаречениот Качински Кањон или Качински порти, природен споменик од 1969 година, од 1974 година - геолошки резерват[6].
Во горниот тек на реката имало средновековни манастири и пештерски градови, меѓу кои најпознати се Качи-Калион, Киз-Кермен, Тепе-Кермен.
Од името на реката доаѓа и името на селото Кача, кое се наоѓа на 3 км северно од устието.
Резервоари[уреди | уреди извор]
На реката се изградени два големи резервоари - Бахчисарај (6,89 милиони м³), кој се користи за наводнување[7] и Загорское (27,8 милиони м³), со што се снабдува со вода Големата Јалта преку систем на хидротунели.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Кача, река в Крыму“. Енциклопедиски речник „Брокхаус и Ефрон“ : во 86 тома (82 тома и 4 доп.). Санкт Петербург. 1890–1907.
- ↑ „Туристическая карта Крыма. ЮБК“ (руски). ЭтоМесто.ru. 2007. Посетено на 2020-08-16. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ 3,0 3,1 „Горный Крым“ (руски). ЭтоМесто.ru. 2010. Посетено на 2020-08-16. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ „Туристическая карта Крыма. ЮБК“ (руски). ЭтоМесто.ru. 2007. Посетено на 2020-08-18. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ Юрий Езерский. „Каталог родников горного Крыма“ (руски). Родники Крыма. Архивирано од изворникот на 2020-08-09. Посетено на 2020-08-21. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ „Качинский каньон“ (руски). Ялта, путеводитель. Архивирано од изворникот на 2020-09-30. Посетено на 2020-08-16. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ „Бахчисарайское (Эгиз-Оба) водохранилище“ (руски). Ялта, путеводитель. Архивирано од изворникот на 2020-09-26. Посетено на 2020-08-18. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help)
Литература[уреди | уреди извор]
- Ена В. Г., Ена Ал. В., Ена Ан. В. Краткий географический словарь Крыма (рус.). — Симферополь: Бизнес-Информ, 2009. — С. 93. — 264 с. — 1000 экз. — ISBN 978-966-648-222-1.
- Веймарн Е. В., Чореф М. Я. Корабль на Каче (рус.). — Симферополь: Таврия, 1976. — 88 с. — (Археологические памятники Крыма).