Катерина од Шведска, грофица Палатин од Клебург

Од Википедија — слободната енциклопедија
Принцеза Кетрин
Катарина, 1584-1638
Катарина, 1584-1638

Катерина од Шведска (10 ноември 1584–13 декември 1638) била шведска принцеза и грофица Палатин од Цвајбрикен како сопруга на нејзиниот втор братучед Џон Казимир од Пфалц-Цвајбрикен. Таа е позната како периодична згрижувачка мајка на шведската кралица Кристина и мајка на Карло X од Шведска.

Биографија[уреди | уреди извор]

Раниот живот[уреди | уреди извор]

Катерина била ќерка на шведскиот крал Карло IX и неговата прва сопруга Марија од Пфалц-Симерн. Нејзината личност била опишана како „среќен спој на моќта и мудроста на нејзиниот татко и нежната понизност на нејзината мајка“. Нејзината мајка починала во 1589 година, а таа била чувана од германката Еуфросина Хелдина фон Дифенау, која ја пофалила многу подоцна во животот. Во 1592 година, нејзиниот татко повторно се оженил со Кристина од Холштајн-Готорп. Таа, наводно, добро се сложувала со нејзината маќеа и била блиска со нејзините полубраќа и сестри, особено со нејзиниот најстар брат, идниот крал Густавус Адолф, кој е забележан дека бил многу приврзан кон неа. Меѓутоа, во подоцнежните писма до нејзината сопруга, се чинело дека таа не била секогаш толку во согласност со нејзината маќеа како што оставала впечаток дека е. Нејзиниот татко станал регент во 1598 година, а бил крунисан за крал во 1607 година.

Во 1611 година, нејзиниот брат го наследил нејзиниот татко како крал Густав Адолф. Нејзиниот брат ја сметал за разумна и мудра, а се наведувало дека во неколку наврати делувала како негова доверлива и советничка. Кетрин доцна се оженила за принцеза од нејзиниот период. Иако билаодлична наследничка, нејзиниот статус на меѓународниот пазар на кралски бракови бил неизвесен поради политичката ситуација во Шведска откако нејзиниот татко го презел тронот од неговиот внук Сигизмунд. Бракот на нејзините родители бил сојуз со антихабсбуршката партија во Германија, која пак била во сојуз со кралот Анри IV од Франција и француските Хугеноти, а во 1599-1600 година имало планови да се договори брак меѓу неа и протестантот францускиот принц Анри, војводата од Рохан, водач на француските хугеноти. Хенри се оженил со Маргарет де Бетун во 1603 година. По Договорот од Кнеред во 1613 година, нејзиниот статус станал посигурен. Со поддршка на нејзината маќеа, кралицата вдовица Кристина, братот на кралицата архиепископот Џон Фредерик од Бремен го договорил бракот помеѓу Катерина и нејзиниот роднина (грофот Палатин) Џон Казимир од Пфалц-Цвајбрикен. Иако релативно сиромашен, тој имал контакти кои се сметале за вредни за Шведска, иако грофот Аксел Оксенстиерн се спротивставил на бракот.

Бракот се одржал на 11 јуни 1615 година во Стокхолм. Кетрин била, по волја на двајцата нејзини родители, како и според законот за миразот на шведските принцези, една од најбогатите наследнички во Шведска. Бидејќи тогашната економска ситуација била затегната, таа останала во Шведска првите години по нејзиниот брак за да ги чува своите интереси. Во јануари 1618 година, таа заминала за Германија. Таму, на брачната двојка им бил даден замокот Клебург во северниот дел на Алзас како нивна резиденција. Една година потоа, Џон Казимир почнал да гради нова резиденција, ренесансната палата Катариненбург во близина на Клебург. Во 1620 година, Триесетгодишната војна ги принудила да побегнат во Стразбург.

Враќање во Шведска[уреди | уреди извор]

Во 1622 година, нејзиниот брат, шведскиот крал Густавус II Адолф, ја замолил да се врати во Шведска со нејзиното семејство. Смртта на нејзиниот помлад брат во Шведска, како и недостатокот на наследници на шведскиот престол очигледно била причината зошто монархот сакал да ја донесе на безбедно, подалеку од Триесетгодишната војна. Катерина ја прифатила поканата и пристигнала во Шведска со своето семејство во јуни 1622 година. По нејзиното пристигнување, раѓањето на нејзиниот син Карло веднаш ја зацврстило нејзината позиција. Во Шведска, таа и нејзиниот партнер добиле замок Штегеборг и округ во Естерјетланд како феуд и резиденција и како плаќање за нејзиниот мираз: Катерина била прогласена за грофица од Штегеборг. Катерина и Џон Казимир добро се снашле во Штегеборг, каде што одржувале кралски стандард на живеење: имале двор со шеесет официјални дами во чекање и дворјани и официјална маса. Катерина активно се ангажирала во управувањето со имотите, а во 1626 година и бил даден кралскиот имот Скенас како нејзин личен феуд. Катерина била во многу добри односи со нејзиниот брат, кралот Густав Адолф, за кој се знаело дека барал совети од неа. За време на неговите патувања, тој често барал од неа да се обиде да ја утеши и контролира неговата сопруга, кралицата Марија Елеонора. Кетрин била изложена на одредени интриги на дворот со цел да се оцрни нејзиното име во очите на кралската двојка, но успеала да ги избегне овие заговори. Била во добри односи со династиите Пфалц и Бранденбург, со кои се допишувала и кои ја сметале за мудра и добро расудувана личност.

Во 1631 година, Катерина добила старателство над нејзината внука, принцезата Кристина, престолонаследник, кога на кралицата и било дозволено да му се придружи на кралот во Германија, каде што тој учествувал во Триесетгодишната војна. Кристина останала нејзина грижа додека Марија Елеонора не се вратила во Шведска по смртта на Густав Адолф во 1632 година. По смртта на кралот Густав Адолф, парот дошол во конфликт со Владата на чуварот на кралицата Кристина околу нивната позиција и правата на Штегеборг. Кога Џон Казимир раскинал со кралскиот совет во 1633 година, парот се повлекол од дворот во Штегеборг. Кетрин не покажала никаков интерес за учество во државните работи. Меѓутоа, во 1636 година, кралицата вдовицата Марија Елеонора била прогласена за несоодветен старател и била лишена од старателството над младиот монарх, а Катерина била назначена за официјален старател и згрижувачка мајка со одговорност за воспитувањето на младата кралица. Назначувањето било направено по препорака на грофот Аксел Оксенстиерн, а таа наводно неволно ја прифатила задачата. Овој состанок ја уништил нејзината врска со Марија Елеонора. Годините во грижата за Кетрин Кристина ги опишувала како среќни.

Принцезата Кетрин лично уживала голема почит и популарност во Шведска како член на кралската куќа и како згрижувач на монархот: сепак, оваа почит не ја вклучувала нејзината сопруга, на која не и била дадена никаква задача или позиција на суд. Самиот Џон Казимир внимавал да го истакне нејзиниот ранг како кралска принцеза, но и самиот бил изложен на одредено понижување поради нивната разлика во чинот. Еден пример бил на отворањето на Парламентот во 1633 година, кога Катерина во согласност со желбата на Кралскиот совет ја следела кралицата Кристина во поворката, додека на Џон Казимир му бил даден избор да застане и да ја гледа церемонијата од прозорец или да не биде присутен воопшто.

Катерина умрела во Вестерос, каде што кралскиот двор побегнал од појава на чума во Стокхолм. По нејзината смрт, Аксел Оксенстиерн рекол дека повеќе би сакал двапати да ја погребал сопствената мајка, отколку уште еднаш да ја види „прераната смрт на оваа благородна принцеза“. По нејзината смрт, кралскиот совет назначил две згрижувачки мајки за кралицата да ја заменат: грофицата Еба Лејонхуфвуд и Кристина Ноќ и Ден.

Црквата Катерина во Стокхолм е именувана по неа.

Семејство[уреди | уреди извор]

На 11 јуни 1615 година, таа се омажила за грофот Палатин Џон Казимир од Пфалц-Цвајбрикен. Пет од нивните деца го преживеале детството:

  • Кристина Магдалена (27 мај 1616 - 14 август 1662); се омажила со Фредерик VI, Маркграв од Баден-Дурлах. Кралот Адолф Фредерик од Шведска бил нејзин правнук.
  • Карл Фридрих (13 јули 1618 - 13 септември 1619 година)
  • Елизабет Амали (11 септември 1619 - 2 јули 1628 година)
  • Кралот Карло X Густав од Шведска (8 ноември 1622 - 23 февруари 1660 година).
  • Марија Еуфросина (14 февруари 1625 - 24 октомври 1687 година); се омажила со грофот Магнус Габриел Де ла Гарди.
  • Елеонора Кетрин (17 мај 1626 - 3 март 1692 година); се омажила со Фредерик, Ландгрев од Хесен-Ешвеге.
  • Адолф Џон (21 октомври 1629 - 24 октомври 1689 година).
  • Густав (околу 1631-?)

Сите кралеви на Шведска кои го следеле нејзиниот син, освен тројца (Фридрих I, Карло XIV Јован и Оскар I), потекнувале од неа. Фредерик I и Оскар I биле во брак со нејзините потомци, Карло XIV Џон бил посвоен син на нејзиниот потомок Карло XIII.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]