Катедрала Сан Панкрацио

Од Википедија — слободната енциклопедија
Катедралата Сан Панкрацио

Катедралата на маченикот Сан Панкрацио (порано на Свети Јован Крстител или Сантисими Панкрацио е Бонавентура[1]) преставува главното свето место за католичко проповедање во градот Албано Лацио, во поширокиот дел на градот Рим, во областа наречена Кастели Рома. Таа претставува црква мајка на предградието на Албано. Во месец септември 1865 година, папата Пиј IX ја подигнал до достоинство на една мала базилика.[2]

Фондација[уреди | уреди извор]

Христијанството било објавено и на албанската територија,[3] па дури и во Тускулан, најверојатно од страна на Свети Петар и Свети Павле од Тарсус. Во секој случај, првите христијански спомени на албанската територија (Албано) биле од антички период. Примери за тоа тврдење биле катакомбите на Сан Сенаторе во Албано Лацио, во близина на црквата Света Марија дела Стела [4] Овие податоци биле од IV или V век, а биле чувани во употреба се некаде до IX век.[5][6] Друг антички доказ за христијанското присуство во Албано бил христијанското ораторство сместено во остатоците од републиканската вила на Вила Дорија-Памфиљ,[7] како и христијанскиот оратор откриен во „вомиторијата “ на римскиот амфитеатар во Сан Франческо Асизи.[8]

Првото спомнување на катедрала во Албано се појавило во Liber Pontificalis,[9] кое се однесувало на владеењето на императорот Константин I (306 - 337) и понтификатот на папата Силвестер I (314 - 335).

Во исто време Константин Август изградил базилика во градот Албано, посветена на Свети Јован Крстител


Постоел долг список на земјишта кои се наоѓале во реонот на Римски села и Албански ридови кои биле донирани од страна на императорот на катедралата во Албано, меѓу кои се издвојувале и езерото Албано и места именувани како Марино и Неми, споменати за прв пат во нивната историја.

Според писанието на Liber Pontificalis базиликата била изградена од страна на папата Хормизд (514 - 523) во Албано, во сопственост на извесен Мефонтис.[10] Конвенционално во оваа „базилика“ не ја препознаваме катедралата туку црквата Сан Пјетро, најстарата архитектура, јадро на територијата на Албано, сместена во дел од просторот на бањите на Каракала.[11]

Период на средниот век па сѐ до XVI век[уреди | уреди извор]

Десната страна на катедралата од Пјаца Пиа (октомври 2006 година).

Катедралата конечно била обновена од страна папата Лав III (795 - 816)[12] бидејќи започнала да се распаѓа „поради долгата антика“ („која беше пред колапс поради старост“), како што потврдил анонимниот библиотекар Анастасиј во „Вита Леонис III.“ Катедралата била уништена од пожар.[13]

Историјата говорела дека веќе во времето на Свети Франциск Асизии, францискансиот „чувар“ била основана во Албано, на земја доделена од папата Хонориј III.[14] Фрањевските монаси се грижеле за албанската катедрала, која во тој период била напуштена.[15] Конвенционалните монаси имале потврда за нивната духовната грижа за катедралата. Во 1560 година од страна на кардиналот бискуп Џовани Џероламо Мороне,[14] црквата Санта Марија дел Грацие била доделена како нивно седиште.

Кардиналот бискуп Мајкл Бонели (1591 - 1598), еден од ретките кардинални епископи што се грижел за својата титуларна епархија и нивната катедрала, доаѓајќи да го посети регионот на Албано, забележал како катедралата била испразнета од свештенство, лишена од приходи и покуќнина и како се распаѓа,[16] така што доделил донации за да се обнови истата и да се опреми со свети орнаменти. Тој напорно работел за да ги врати древните изгубени привилегии на епархиската Курија. Ги обединил албанските парохии на споменатата црква Сан Пјетро и црквата Сан Амброџио. Црквата Сан Амброџио датирала од VII век и постоела сѐ до 1796 година, кога била урната.[16][17] Одредбата за обединување била ратификувана од страна на папата Климент VIII со папскиот бул „ Sacri Apostolatus Ministryio “ од 6 октомври 1593 година.[16]

Период на XVII и XVIII век[уреди | уреди извор]

Во 1687 година, кардиналот бискуп Флавио Чиги[18] повторно ја збогатил катедралата со нов мебел и ги финансирал градежните работи на ризницата.[19] Во исто време, кардиналот Чиги наредил да се напушти обичајот на погребување на мртвите во внатрешноста под подот на црквата, а на местото на сегашниот десен коридор биле изградени гробишта, со поглед кон плоштадот Пјаца Пиа.[20] Ваквата ситуацијата останала непроменета сѐ до 1826 година, кога гробиштата биле преместени и дислоцирани надвор од градот, односно во црквата Света Марија дела Стела и така наосот бил повторно отворен за богослужба.[20] По 1687 година, кој сакал да биде погребан во катедралата, морал да плати 10 понтификални скудии во касата на епархиската Курија.[21]

Сегашниот изглед на фасадата на катедралата и целосното реновирање на внатрешноста се должат на кардиналот бискуп Фердинанд од Ада, кој на почетокот на XVIII век ги започнал работите, но не можел да ги заврши бидејќи починал на 27 јануари 1719 година.[22] Со тестаментот го обврзал својот наследник да ја заврши работата околу реновирањето.[22] Бискупот Фердинанад бил наследен од Фабрицио Паолучи, кој успеал ја заврши работата[22] вклучувајќи го архитектот Карло Бурати.[13] Црквата била повторно осветена од страна на бискупот и кардинал Паолучи на 5 мај 1720 година,[23] а денот на годишнината од посветувањето бил одреден да биде 30 август секоја година.[23] Интересот на албанските кардинални бискупи за нивното титуларно седиште се зголемил откако кардиналот Николо Марија Леркари[24] ја подарил својата палата во Албано, сегашната Палацо Весковиле, на епархиската Курија, донација што веројатно се случила околу 1757 година.[25] Кога кардиналот умрел наследник станал кардиналот бискуп Франческо Скипионе Марија Боргезе. Тој презел некои работи за повторно реновирање, така што неговите наследници можеле да престојуваат во Албано цели шест континуирани месеци во годината.[25]

Папата Бенедикт XIV, на неодреден датум[1] одобрил употреба на рокето и моцета со виолетова боја на катедралната во поглавје од каноните[1] (за да биде идентично со она што го носат епископите).

Период на XIX и XX век[уреди | уреди извор]

Главната порта (август 2020 година).

Кога Римската Република (1798-1799) била основана во Рим на 15 февруари 1798 година, Албано Лацио на 18 февруари веќе бил „република близнак“,[26] по што следеле Фраскати, Велетри, а на почетокот на март и Марино.[27] Спротивно на очекувањата, албанските републиканци се покажале внимателни кон религиозните прашања, толку многу што на 26 март 1798 година ја презеле одговорноста за состојбата на катедралата,[20] принудувајќи ги според поглавјето на каноните да ги заземат приходите на кардиналот бискуп Лујџи Валенти Гонзага (кој тогаш бил далеку од градот Рим, официјално разболен и се наоѓал некаде во близина на градот Парма)[20] и со тоа да се преземат неопходните реставраторски работи на катедралата.

Всушност биле потрошени некаде околу 72 папски скудии за сите дела,[20] и сметката подоцна, во 1802 година била претставена на кардиналот Валенти Гонзага по неговото враќање.[20] Кога епархиската Курија одбила да ги сноси тие трошоци, каноните започнале судски спор против генералниот викар, кој во потполност се согласувал со кардиналот епископ (како и што се очекувало, бидејќи викарот бил директно поставен од страна на епископот).[21] Подоцна, каноните во 1805 година, се жалеле до трибуналот на Апостолската комора, кој ги сметал за фундаментално погрешни, тврдејќи дека епархиската Курија морала да плати за мали поправки, но за поголеми поправки трошоците паднале директно на трошок на парохијаните.[21] Понатаму, каноните биле обврзани да молчат (очигледно тие ги оставиле критиките и озборувањата за епископот)[21] и да ги платат трошоците за постапката.[21] Незадоволни од исходот 1806 година се апелирало до највисок степен за црковна правда, Врховниот суд на Апостолската сигнатура.[28] Но, со оглед на многу сериозната ситуација на црковната камбанарија, која во тој момент би мжела да се урне, каноните и епископот сепак се согласиле заеднички да придонесат во трошоците за обновувањето.[28]

Накратко, во 1808 година, Заедницата на Албано била повикана да придонесе со 100 скудии (официјално дадени како биланс на вишокот на заедницата)[28] во идните реставраторски работи. Новите реставрации биле преземени во 1821 година, од страна на Заедницата по интермедијата на окупацијата на Наполеон (1807 - 1814). Овие трошоци билре покриени со наметнување на таканаречениот „данок на воденичкиот камен“ на целото население во Албано.[28] По крајот на реставрацијата, десната патека била повторно отворена за богослужба,[28] а гробиштата биле преместени во црквата Санта Марија дел Стела.[20] Последица на сето тоа било тоа што поглавјето и епархиската Курија овојпат заеднички поднеле жалба против Албанската заедница, барајќи таа да ги сноси трошоците за целосната реставрацијата. Имало серија на судења и жалби кои официјално започнале во 1866 година.[28]

Детали за камбанаријата (август 2020 година).

Помеѓу 21 мај и 5 декември 1829 година, 248 земјотреси ја шокираа областа Коли Албани.[29] Населението на Албано, забележувајќи дека штетата причинета од земјотресите врз луѓето и зградите е доста мала или незначителна, одлучило дека сето тоа е под заштитничкото дејство на Мадона дела Ротонда, или античката слика од Богородица зачувана во светилиштето на Санта Марија дела Ротонда.[30] Па така на 22 и 30 август истата година биле одржани свечени прослави за да се изврши свеченото крунисување на ликот во катедралата.[29] Сликата на Мадона дела Ротонда била свечено крунисана во катедралата по трет пат во нејзината историја. Крунисувањето било на 14 мај 1905 година, во присуство на кардиналот епископ Антонио Аљарди.[29] Претходно поставената круна на сликата од 1829 година заедно со другиот прикачен накит и некои поранешни делови, всушност била предмет на богохулна кражба, една година претходно, во месец октомври 1904 година.[29]

Помеѓу 1854 и 1858 година и во 1912 - 1913 година биле извршени нови реставрации во внатрешноста на црквата, што ѝ го дале сегашниот изглед. Меѓу другото, на виделина биле изнесени некои антички остатоци во страничните кораби, кои најверојатно припаѓале на базиликата изградена од страна на папата Лав III некаде во IX век од оригиналната константинска базилика.[31]

Оттука, сегашниот изглед на црквата е условен од интервенциите на десетите години на дваесеттиот век,[13] по повод „милениумот“ (1000 години) на базиликата (313 - 1913). Базиликата се совпаѓа со објавувањето на Миланскиот едикт.

Волонтерството наречено Винсентијан во базиликата е активно уште од 1921 година.[32]

На 25 август 1963 година, папата Павле VI дошол да ги посети катедралата и бискупијата во Албано.[33] Повторна посета на катедралата од страна на еден папа имаме на 19 септември 1982 година и тоа од папата Јован Павле II.[34]

Период на XXI век[уреди | уреди извор]

Утрото во неделата на 21 септември 2008 година, папата Бенедикт XVI бил во Албано во пасторална посета, започнувајќи од Папската вила Кастел Гандолфо, осветувајќи го новиот висок олтар, поставен како дел од најновата реставраторска работа во 2008 година.[35] Посетата на Папата на Албано била негова осма јавна посета на една епархија од почетокот на неговиот понтификат.[36]

На 21 септември 2019 година, папата Францеско, кој отишол да го посети Албано, отслужил миса на плоштадот Пјаца Пиа.[37]

Опис[уреди | уреди извор]

Надворешен изглед - опис[уреди | уреди извор]

Детал за слепиот прозорец на главната фасада (август 2020 година).

Фасадата на катедралата е изградена во 1722 година според дизајн на архитектот Карло Бурати,[13] дизајнер, меѓу другото, на аквадуктите на Брачано и Беневенто, на катедралата Сан Паоло во Аверса,[38] и на црквата Санта Марија дел Суфраџо во Аквила, која стана еден од симболите на градот по земјотресот во Аквила во 2009 година.

Во Албано архитектот Бурати создал континуирана фасада во пеперино трипартитно со пиластри од џиновски архитектонски ред, а на централниот дел поставил тимпан надграден со импозантен крст. Во средината на тимпанумот се наоѓа мермерниот грб на кардиналот епископ Фабрицио Паолучи. На краевите на фасадата има поставено два факели (кои веројатно го симболизираат слегувањето на Светиот Дух и се повторувачки елемент на фасадите на многу цркви). Подолу, покрај архитравот на таблата, се наоѓа следниот латински натпис: FABRITIUS EPISC. ALBANENSIS CARD. PAOLUTIUS (латински) Fabrizio Paolucci cardinale vescovo di Albano (италијански) Фабрицио Паолучи кардиналот епископ од Албано

Во центарот на фасадата постои слеп прозорец во имитација на „чардак на благословите“ присутен во римските папски базилики, надграден со фриз што ја прикажува дланката на мачеништвото, во врска со маченикот Свети Панкрас. На фасадата постојат три врати, а над двете странични врати два кружни фризови на кои се претставени дланките на мачеништвото.

Внатрешнен изглед[уреди | уреди извор]

Внатрешноста на црквата, првично изгледа доцнобарокно, но под силно влијание на неокласицистичките интервенции извршени од средината на деветнаесеттиот век до првите десет години на дваесеттиот век. Катедралата има план на базилика со три кораби покриени со сводови. Од страните постојат шест странични капели опремени со слики од XVII и XVIII век.[13]

Контра фасадата[уреди | уреди извор]

Контрафасадата (април 2009).
Апсида (април 2009).

Контрафасадата е зафатена од голема хорска мансарда која ги поддржува оргулите. Над неа ја читаме комеморативната плоча на кардиналот бискуп Фердинандо од Ада поставена од неговиот наследник Фабрицио Паолучи:

ФЕРДИНАНДИС ЕПИСКОП АЛБАНСКИ

С.Р.Е. КАРТИЧКА ОД АБДУА

ДА ЈА ВРАТИ ОВАА КАТЕДРАЛНА ЦРКВА ДО ЗАСТАРЕНА СТАРОСТ СТИГНУВАЊЕ ОД ТЕМЕЛИТЕ НЕПРАВИЛНО ПРЕСРЕКУВАНА СО СМРТ

ПЕШТЕРИ СОВРШЕНА ВОЛЈА

А. СА. 1800 ПРОИЗВОДИТЕЛ НА КАРТИЧКИ.

ЌЕ ДОБИВАМ МАЛКУ ВО ЕПИСКОПИЈАТА

СПОМЕНИК НА БЛАГОДАРНАТА ДУША

Во близина на крстилницата се чува плоча првично прикажана на фасадата: тоа е копија на хирографот со кој папата Паскал II во 1118 година им ја изразил својата заслуга на Албанците, ослободувајќи ги од плаќање одредени даноци.

Во криптата под презвитериумот се зачувани некои од јонските капители на античката ранохристијанска базилика што папата Лав III (795-815) ја обновил по еден огромен пожар. По различни перипетии и модификации, како што се изградбата на сакристијата и малите соседни гробишта, во 1772 година кардиналот Фабрицио Паолучи ја изградил сегашната фасада, врз основа на проектот на архитектот Карло Бурати, додека сегашниот изглед на базиликата го имала од 1913 година, по новите прилагодувања и реставрации извршени повеќе од половина век, со финансиски придонес на жителите на Албано.

Со овие интервенции биле изложени низа колони од средновековната катедрала Лав III и црквата била посветена не само на Свети Јован Крстител, туку и на Свети Панкрацио и двајцата заштитници на градот.

Во катедралата постои вреден ранохристијански мермерен саркофаг, со централна молитвена фигура.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Gaetano Moroni, vol. I p. 189 & cidMoroni.
  2. ↑ Catholic.org - Basilicas in Italy
  3. ↑ Giovanni Antonio Ricci, libro III capo I p. 173 & cidRicci.
  4. ↑ Giovanni Antonio Ricci, libro III capo I p. 174 & cidRicci.
  5. ↑ Pino Chiarucci, pp. 50-52 & cidChiarucci.
  6. ↑ Filippo Coarelli, pp. 93-94 & cidCoarelli.
  7. ↑ Giovanni Antonio Ricci, libro III capo I p. 175 & cidRicci.
  8. ↑ Giuseppe Lugli, pp. 253-256 & cidLugli.
  9. ↑ Giovanni Antonio Ricci, libro III capo I pp. 177-178 & cidRicci.
  10. ↑ Празен навод (help)
  11. ↑ Pino Chiarucci, p. 55 & cidChiarucci.
  12. ↑ Giovanni Antonio Ricci, libro III capo I pp. 188-189 & cidRicci.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Празен навод (help)
  14. ↑ 14,0 14,1 Giovanni Antonio Ricci, libro III cap III p. 239 & cidRicci.
  15. ↑ Giovanni Antonio Ricci, libro III cap II p. 221 & cidRicci.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Giovanni Antonio Ricci, libro III cap VII p. 242 & cidRicci.
  17. ↑ Pino Chiarucci, p. 64 & cidChiarucci.
  18. ↑ Празен навод (help)
  19. ↑ Giovanni Antonio Ricci, libro III capo VIII p. 249 & cidRicci.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 Giuseppe Del Pinto, pp. 21-22 & cidDelPinto.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 Giuseppe Del Pinto, p. 23 & cidDelPinto.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Giovanni Antonio Ricci, libro III capo VIII pp. 253-254 & cidRicci.
  23. ↑ 23,0 23,1 Празен навод (help)
  24. ↑ (англиски). Text "http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/blercari.html" ignored (help); Text "Catholic Hierarchy - Nicolò Maria Lercari" ignored (help); Text "28-06-2009" ignored (help); Отсутно или празно |title= (help); Отсутно или празно |url= (help)
  25. ↑ 25,0 25,1 Giovanni Antonio Ricci, libro III capo VIII p. 256 & cidRicci.
  26. ↑ Giuseppe Del Pinto, pp. 1-3 & cidDelPinto.
  27. ↑ Antonia Lucarelli, Marino dalla Rivoluzione alla Restaurazione, in Memorie marinesi, pp. 88-96.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 Giuseppe Del Pinto, p. 24 & cidDelPinto.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Giovanni Battista Trovalusci, pp. 9-10 & cidGall.
  30. ↑ Празен навод (help)
  31. ↑ Pino Chiarucci, p. 50 & cidChiarucci.
  32. ↑ „Volontariato Vincenziano Roma - Albano Laziale“.
  33. ↑ Празен навод (help)
  34. ↑ Празен навод (help)
  35. ↑ „Benedetto XVI domenica sarà ad Albano“. 19 settembre 2008. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  36. ↑ Cinque Giorni - 19 settembre 2008, p. 5.
  37. ↑ Празен навод (help)
  38. ↑ Празен навод (help)

Други проекти[уреди | уреди извор]

Повеќе за Катедрала Сан Панкрацио на збратимените проекти на Википедија
Дефиниции и преводи на Викиречник ?
Податотеки на Ризницата ?
Образовни ресурси на Викиуниверзитет ?
Новинарски известувања на Викивести ?
Мисли на Викицитат ?
Изворни текстови на Викиизвор ?
Прирачници на Викикниги ?
 ? Информации за патување во Википатување ? ?

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Катедрала_Сан_Панкрацио&oldid=5154232“