Катедрала Сан Андреа

Катедралата во Амалфи, позната и како катедралата Сан Андреa (Duomo di Amalfi) претставува централно место на католичката богослужба во Амалфи, епископското седиште на архиепископијата Амалфи-Кава де Тирени. Посветена е на светиот апостол Андреј. Се наоѓа на плоштадот Пјаца Дуомо, во центарот на градот.

Според една легенда, Сан Франческо Асишки отишол во оваа зграда во 1218 година за да ги почитува моштите на апостолот што се чувале таму и останал во градот цели две години. По тој повод го основал манастирот Санта Марија Дели Анџели, подоцна посветен на Сан Антонио.^[1]^[2]

Историја[уреди | уреди извор]

Катедралата е изградена од страна на војводата Менсон I почнувајќи од 987 година, веднаш до онаа што била изградена во IX век. Во тоа време, двете места за богослужба се користеле во исто време како што било и случајот во сите ранохристијански цркви во покраината Кампанија.

Наскоро двете цркви, и двете со по три кораби, се обединиле и на тој начин формирале единствена црква во романски стил со шесткорабна конструкција (веќе од 1176 година постарата градба се споменува како едноставен кораб на катедралата^[3]). Почнувајќи од 1266 година, патеките биле намалени на вкупно пет. По уривањето на левата патека на постарата црква се овозможило изградба на манастирот Рај во непосредна близина.

Во периодот по контрареформацијата, двете првобитни сакрални градби повторно се разликувале и одделиле. Постарата од двете станала базилика на Распетието. Се случувале и понатамошни интервенции и тоа некаде помеѓу XVI и XVIII век.

На 24 декември 1861 година, под дејство на силен ветер, дел од круната на фасадата, кој бил во лоша состојба на конзервација, паднал, притоа пробивајќи го еднаш или можеби и двапати долниот атриум. Овој настан, благодарение на мислењето во корист на стилската реставрација на Комисијата за ликовни уметности значело дека, иако оштетувањата биле мали, стратификациите на фасадата (од ренесансата, барокот и др.) сепак биле откажани. Подоцна катедралата била обновена според стилот на „архитектот Лоренцо Казалборе. Тој ги урнал портикот, капителите, корнизите, самиот малтер и основите и пиластрите од 18 век, поставени од страна на Архангел Гуглиелмели, со цел да го репродуцира оригиналниот стил на црквата. Отстранувањето на настанот од колективната меморија на жителите на Амалфи помогнало да се зајакне тезата што градоначалникот на градот Салваторе Аматруда ја спровел за да го оправда тоа „обновување“ на фасадата, односно дека црквата речиси целосно се срушила. Некои пишани извори, кои веројатно припаѓаат на експертите за реставрација кои биле назначени од Комисијата за ликовни уметности велат:„Кога овој извонреден споменик би бил ослободен и лишен од барокните надградби кои во последно време го обезличиле и искривиле, тој би претставувал единствена новина на стилот, како во неговата структура како целина, така и во навистина извонредните украси. Во меѓувреме, способноста да се врати барем античкиот стил на овој споменик во делот што се однесува на надворешниот преден изглед е секако дело за пофалба“.^[4]

Опис[уреди | уреди извор]

Надворешен изглед - опис[уреди | уреди извор]

Сегашната фасада била изградена во IX век од страна на архитектот Ерико Алвино потпомогнат од елита дискретни архитекти. Обновата се случила по претпоставениот колапс на првобитната фасада. Проектот на Алвино се одликувал со нео-мавританска фасада, со неоготски влијанија, на која ѝ претходел атриум кој ги поврзува камбанаријата, соседните објекти како манастирот Рај и црквата Распетие.

Камбанаријата на катедралата Сан Андреа најверојатно е изградена помеѓу 1108 и 1276 година (на крајот од XII век била изградена кулата, додека крунисувачката купола, користена како камбанарија, била изградена некаде на почетокот од средината на следниот век).^[5] Употребени биле тенки обоени прозорци (двојни ланцетни прозорци во првиот ред и три прозорци во вториот), но и во зглобната купола. Камбанаријата била завршена во истите години како онаа камбанарија на катедралата Гаета. Сепак оваа камбанарија се издвојува со извонредната полихромија, со поизразито зелено и жолто емајлирање, отколку кај камбанаријата на катедралата Гаета.^[6]

Внатрешен изглед[уреди | уреди извор]

Главниот влез - порта има лунета, која содржи фреска изработена од страна на Доменико Морели и Паоло Ветри, и бронзена врата, излеана во леарницата во Константинопол (денешен Истанбул).

Внатрешноста преуредена во барокен стил, има план на базилика со трансепт и апсида. Целата е покриена со инкрустиран мермер и заградени антички столбови. Патеките се покриени со таван со каса. На барокниот главен олтар постои големо платно што го прикажува Распетието на Сан Андреа Апостолот, инаку копија од Матија Прети (базилика на Сан Андреа дела Вале), можеби насликана од локален сликар. Во внатрешноста постои и модерно насликано дрвено Распетие.

Во капелите има поставено дела од готска и ренесансна уметност. Во капелата има дрвена група на која е прикажан текст: Појавување на сан Архангел Михаил на Сан Федел и под гробот на светецот-маченик. На таванот, украсен со златни фризови се наоѓаат Приказните за Сан Андреа. Во левиот пак коридор се наоѓа реликвијарната статуа од шеснаесеттиот век на светецот-заштитник, како оние на мртвите Христос и Богородица. На крајот од истиот наос, во капелата на помирувањето, се наоѓаат моштите од главата на Сан Андреа.

Во сакристијата се наоѓа поворката од осумнаесеттиот век на светецот-заштитник, затворена во гардероба, позната како кабинет од жителите на Амалфи.

Во катедралата се наоѓа органот за цевки Масиони опус 835. Поделен е на две тела (едното на контрафасадата, другото во античкото куќиште спроти столот). Таму постои електричен менувач со 40 регистри на три прирачници и една педала.^[7]

Крипта[уреди | уреди извор]

Криптата изградена на гробот на светецот-заштитник, е украсена со вредни фрески, од кои најголемата го претставува доаѓањето на телото на Сан Андреа во катедралата во Амалфи. На олтарот се наоѓа бронзената статуа на Сан Андреа изработена од Микеланџело Накерино, мермерната статуа на Сан Лоренцо изработена од Пјетро Бернини, потоа статуата на таткото на Џан Лоренцо и онаа на Свети Стефан изработени од страна на некој локален скулптор.

Галерија со слики[уреди | уреди извор]

Надворешноста во XVII век
Внатрешноста на атриумот
Бронзена порта
Камбанарија
Презвитерија и апсида
Фреска на Мадона
Полихромна скулптура на Мадона

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ „La presenza di San Francesco ad Amalfi nelle antiche carte di una platea settecentesca – Parrocchia S. Andrea Apostolo di Amalfi“ (италијански).
↑ „Il Santo Patrono e la Traslazione – Parrocchia S. Andrea Apostolo di Amalfi“ (италијански).
↑ „Il Duomo di Amalfi“. Архивирано од изворникот на 2021-08-02. Посетено на 2023-03-13.
↑ G. Fiengo nella Tutela e restauro dei monumenti in Campania ci parla di questo avvenimento e denuncia l'ignoranza con la quale è stata accettata questa ricostruzione.
↑ A. Venditti & p. 646.
↑ M. Di Marco et al & p. 40.
↑ „Elenco nuovi“.

Библиографија[уреди | уреди извор]

Андреа Д'Антуоно, Амалфи и неговата катедрала, Де Лука, Салерно 2004 година.
Џузепе Фиенго, Катедралата на Амалфи Центарот за култура и историја на Амалфи, Амалфи 1991 година.
Пјетро Пири, Катедралата во Амалфи и манастирот на рајот, Де Лука, Салерно 1999 година.
Џенаро Тоскано, Енрико Алвино и реконструкција на фасадата на катедралата во Амалфи, Алинеа Едитриче, Фиренца 1991 година.
Ренато Бонели, Историско-критичко читање на базиликата на Распетието во катедралата во Амалфи, Типографска уметност, Неапол 1997 година.
Architettura bizantina nell'Italia meridionale: Campania - Calabria - Lucania. 2. Napoli: Edizioni scientifiche italiane.
Il campanile del duomo di Gaeta. Gaeta: Centro Storico Culturale.

Други проекти[уреди | уреди извор]

Повеќе за Катедрала Сан Андреа на збратимените проекти на Википедија
	Дефиниции и преводи на Викиречник ^?
	Податотеки на Ризницата ^?
	Образовни ресурси на Викиуниверзитет ^?
	Новинарски известувања на Викивести ^?
	Мисли на Викицитат ^?
	Изворни текстови на Викиизвор ^?
	Прирачници на Викикниги ^?
^?	Информации за патување во Википатување ^? ^?