Карнегиева анкета

Од Википедија — слободната енциклопедија
Извештај на Меѓународната комисија за испитување на причините и однесувањето на Балканските војни
АвторФондација Карнеги за меѓународен мир
Изворен насловReport of the International Commission to Inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars
ЗемјаВашингтон, САД
Јазиканглиски
Издадена
1914

Карнегиева анкета (англиски: Carnegie Report) е популарното име на Извештајот на меѓународната комисија за истрага причините и водењето на Балканските војни (Report of the International Commission to Inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars) изготвен со средствата на фондацијата Карнеги за меѓународен мир во 1913-1914 година. Воглавно, врз основа на сведочења на очевидци и директно набудување во разорените области, извештајот стана широко познат како непристрасен одраз на воените злосторства и нивното трајно влијание врз соживотот меѓу соседните нации. Дел од заклучоците му се оспоруваат како елемент од пропагандната војна, која траеше долго по завршувањето на воените дејствија меѓу поранешните Балкански сојузници.[1] Независно од тоа, во историографија анкетата се гледа како „неоценим документ за балканската историја“ и „првокласно сведоштво за етничката карта на Балканот до пресрет на Првата светска војна.“

Воспоставување и маршрута на Анкетната комисија[уреди | уреди извор]

Големиот меѓународен одек од Првата и Втората балканска војна и конфликтните информации за кршењето на меѓународното право, направени од страна на завојуваните страни, се главните мотиви за спроведување на независна истрага. Иницијативата е на Одделот за дружење и едукација до Фондацијата „Карнеги“ за меѓународен мир. Во јули 1913 година, фондацијата му наложи на славниот француски пацифист Пол д'Естурнел со раководството на 8-члена комисија да ја спроведе истрагата.[2]

На 26 август 1913 година - непосредно по завршувањето на Втора балканска војна - истражниот комитет ги започна своите истражувања со посета на Белград. До 22 септември, некои членови на комитетот ги посетуваат и Солун, Атина, Цариград, Софија и дел од борбените полиња во Источна Тракија и Македонија (Кукуш, Сер и др.). Српските власти го попречуваат спроведувањето на анкетата во Вардарска Македонија, но не и сведоштвата на бегалците, нашле засолниште во Бугарија.[3][4]

Резултати од истрагата[уреди | уреди извор]

Собраниот материјал (писмени сведоштва, коментари на композиторите, фотографии, историски и етнографски карти) беше нареден и објавен во јули 1914 година во Вашингтон во име на Фондацијата Карнеги[5], а главните заклучоци на компајлерите се презентирани преку медиумите уште два месеци порано.[6] Објавени се 13 000 парчиња на англиски и 5.000 на француски јазик во САД, Европа и Јапонија.[7] На бугарски јазик извештајот излегува уште истата година. Извештајот на истражната комисија започнува со објаснување на историските и дипломатските предуслови за вооружен судир на Балканот. Следниве се неколку поглавја за постапките на армиите и нередовните трупи со фокус на протести против цивилното население (примери: масовниот глад и погроми против Турците во опсадата на Одрин, присилното крштевање во Родопите и Пиринскиот крај, антибугарската политика на српската и грчката влада во Македонија, бегалските бранови од Македонија и Тракија[8], уништувањето на Кукуш[9], масакрите над грчкото население во Доксат и Демир Хисар, уништувањето на Сер[10] и др.) Како заклучок, извештајот претставува анализа на меѓународните прекршувања[11], статистички податоци за економските и демографските порази од војната[12] како и коментари за моралните последици[13].

Прегледи[уреди | уреди извор]

Првите реакции по објавувањето на извештајот не се еднозначни. Весникот Њујорк Тајмс забележува дека „ниту една балканска нација не ја поштеди вината“ за злосторствата за време на војната и последователната нестабилност во регионот.[6] Србија и Грција официјално го отфрлаат извештајот. Со декларација од 7 септември 1913 година, српските власти одбиле да ја потврдат непристрасноста на комисијата на почетокот на својата работа, бидејќи Павел Миљуков таму работел.[3][4] Во текот на летото на 1914 година грчката влада побива неколкукратно тврдењата на Карнеги комисија како „лажни“ и „неоправдани“.[14] Сепак, во поновите историски студии, дефинициите за истражувањето Карнеги се чини дека се „можеби најобјективната изјава за прашањето на злосторствата за време на балканските војни“.[15]

Членови на Анкетната комисија[уреди | уреди извор]

Списокот е надополнет со националноста и професијата на учесниците:

Електронски публикации[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Michailidis, I. The Carnegie Commission in Macedonia, Summer 1913 (Macedonian Heritage, 10.09.2009)
  2. ↑ Бътлър, Н. М. Предговор към доклада (преземено од „Книги за Македония“, 11.09.2009)
  3. ↑ 3,0 3,1 Илчев, Ив. Карнегиевата анкета на Балканите през 1913 г., стр. 244-246, в: Македония. История и историческа съдба (1912-1941), Том II, „Знание“, София 1998
  4. ↑ 4,0 4,1 Другите балкански войни, стр. 9-11, стр. 12 (преземено од „Книги за Македония“, 11.09.2009)
  5. ↑ Илчев, Ив. Карнегиевата анкета на Балканите през 1913 г., стр. 247, в: Македония. История и историческа съдба (1912-1941), Том II, „Знание“, София 1998
  6. ↑ 6,0 6,1 The New York Times Article Archive, 10.09.2009: Greek and Bulgar Both Held Guilty[мртва врска] (статија на "Њујорк Тајмс" од 18.05.1914, стр. 3)
  7. ↑ Илчев, Ив. Карнегиевата анкета на Балканите през 1913 г., стр. 250, в: Македония. История и историческа съдба (1912-1941), Том II, „Знание“, София 1998
  8. ↑ Другите балкански войни стр. 155 сл.
  9. ↑ Другите балкански войни, стр. 92-94
  10. ↑ Другите балкански войни, стр. 74-89
  11. ↑ Другите балкански войни, стр. 194 сл.
  12. ↑ Другите балкански войни, стр. 220 сл.
  13. ↑ Другите балкански войни, стр. 250 сл.
  14. ↑ The New York Times Article Archive, 10.09.2009: Greeks Denounce Carnegie Board (статија во „Њујорк Тајмс“, 08.06.1914, стр. 3)
  15. ↑ Hall, R. The Balkan Wars 1912-1913: Prelude to the First World War, Routledge, 2000, ISBN 0203138058, стр. 138

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Карнегиева_анкета&oldid=5149708“