Ијирак (месечина)
 Слики од откривањето на Ијирак земени од CFHT во Септември 2000 г. | |
| Откривање | |
|---|---|
| Откривач | Џ. Џ. Кавеларс Брет Гледман |
| Откриено | 2000 |
| Ознаки | |
| S/2000 S 6 | |
| Орбитални особености[1] | |
| Епоха 2000 февруари. 26.00 | |
| 11.124 гигаметри | |
| Занесеност | 0.3163 |
| 451.4 ден (1.24 година) | |
| Наклон | 46.444° * |
| Месечина на | Сатурн |
| Физички особености | |
Среден пречник | 13+50 30 km[2] |
| 13,03 ± 0,14 часа[2] | |
| Албедо | 0.04[3] претпоставка |
Ијирак или Сатурн XXII (22), е мал напредна неправилна месечина на Сатурн. Откриен бил во 2000 година од тимот на Брет Гледман, Џон Џ. Кавеларс и др., и му била дадена привремената ознака S/2000 S 6.[5][6] Името го добил во 2003 година по ијирак, суштество во Инуитската митологија.[7]
Ијирак кружи околу Сатурн на просечно растојание од 11,1 гигаметри за 451 ден, со орбита многу слична на таа на Кивиук. Се верува дека Ијирак е во Козаиева резонанца: неговата орбита циклично го намалува наклонот додека ја зголемува занесеноста и обратно. Орбиталниот аргумент на перицентарот осцилира на околу 90° со амплитуда од 60°.[8]
Физички одлики[уреди | уреди извор]
Иако Ијирак е член на Инуитската група на нерегуларни сателити,[9] неодамна било забележано дека е изразито поцрвен од Палијак, Сијарнак и Кивиук. Неговата спектрална косина (мерка за рефлексија на телото во функција на брановата должина) е двојно пострмна од таа на другите сателити од Инуитска група (20% на 100 nm), што е карактеристично за црвени заднептунски тела како Седна, но ги нема кај неправилните сателити. Исто така, во спектарот на Ијирак[10] нема слаба апсорпција од приближно 0,7 μm (а е пронајдена кај другите три тела) што најверојатно се должи на водена хидратација.[4]
Име[уреди | уреди извор]
Ијирак го добил името во 2003 година по Ијирак, суштество од Инуитската митологија.[7]
Кавелаарс, астроном од Мекмастер Универзитетот, го предложил имево со цел да се престане со именувањето на астрономските тела по ликови од грчко-римската митологија и карактери од ренесансните дела. Поминал неколку месеци во обид да најде имиња кои би биле и мултикултурни и канадски, но не успеал да најде ништо соодветно. Во март 2001 година, додека им читал приказна за Инуитите на своите деца, конечно го нашол тоа што го барал. Ијирак играл криенка, а истото го правеле и овие мали месечини на Сатурн: тешко е да се најдат и се ладни како канадскиот арктик (во тимот на откривачи имало канаѓани, норвежани и исланѓани). Кавелаарс стапил во контакт со авторот на приказната, Мајкл Кусугак, за да добие негова согласност, а тој, исто така, ги предложил имињата за Кивиук и 90377 Седна.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Mean orbital parameters from JPL
- ↑ 2,0 2,1 Denk, T.; Mottola, S. (2019). Cassini Observations of Saturn's Irregular Moons (PDF). 50th Lunar and Planetary Science Conference. Lunar and Planetary Institute.
- ↑ Scott Sheppard pages
- ↑ 4,0 4,1 Grav, T.; Bauer, J. (2007). „A deeper look at the colors of the saturnian irregular satellites“. Icarus. 191 (1): 267–285. arXiv:astro-ph/0611590. Bibcode:2007Icar..191..267G. doi:10.1016/j.icarus.2007.04.020.
- ↑ IAUC 7521: S/2000 S 5, S/2000 S 6 November 18, 2000 (discovery)
- ↑ MPEC 2000-Y14: S/2000 S 3, S/2000 S 4, S/2000 S 5, S/2000 S 6, S/2000 S 10 December 19, 2000 (discovery and ephemeris)
- ↑ 7,0 7,1 IAUC 8177: Satellites of Jupiter, Saturn, Uranus August 8, 2003 (naming the moon)
- ↑ Nesvorn, David; Alvarellos, Jose L. A.; Dones, Luke; Levison, Harold F. (2003). „Orbital and Collisional Evolution of the Irregular Satellites“. The Astronomical Journal. 126 (1): 398–429. Bibcode:2003AJ....126..398N. doi:10.1086/375461.
- ↑ Gladman, Brett; Kavelaars, J. J.; Holman, Matthew; Nicholson, Philip D.; Burns, Joseph A.; Hergenrother, Carl W.; Petit, Jean-Marc; Marsden, Brian G.; Jacobson, Robert (2001). „Discovery of 12 satellites of Saturn exhibiting orbital clustering“. Nature. 412 (6843): 163–166. Bibcode:2001Natur.412..163G. doi:10.1038/35084032. PMID 11449267.
- ↑ The genitive form of Ijiraq is Ijiraup. Thus the adjectival form could be absolutive Ijiraqian or genitive Ijiraupian, parallel to nominative Venusian and genitive Venerian for Venus. See Inuktitut morphology
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||