Историска позадина на проруските немири во Украина во 2014 година

Од Википедија — слободната енциклопедија
  • Позадина

(хрватски)

(хрватски)

  • Главни теми

(хрватски)

Напад на цивили

(хрватски)

  • Ефекти и последици

Различни социјални, економски, културни, етнички и јазични фактори придонеле за предизвикување на немирите во источна и јужна Украина во 2014 година, и последователната ерупција на Руско-украинската војна, како последица на раната Револуција на достоинството во 2014 година. По украинската независност од Советскиот Сојуз во 1991 година, повторното појавување на историските и културните поделби и слабата државна структура го попречиле развојот на обединет украински национален идентитет.[1]

Во источна и јужна Украина, русификацијата и етничките руски населби за време на вековното руско владеење предизвикало рускиот јазик да го добие приматот, дури и меѓу етничките Украинци. На Крим, етничките Руси го сочинуваат мнозинството од населението по депортацијата на домородните кримски Татари од советскиот генерален секретар Јосиф Сталин за време на Втората светска војна. Ова е во контраст со западна и централна Украина, кои историски биле управувани од различни сили, како што се Полско-литванската Државна Заедница и Австриското Царство .[2] На овие простори, украинскиот етнички, национален и јазичен идентитет останал недопрен. По Портокаловата револуција во 2004 година, Русија започнала децениски напори да го врати своето политичко влијание во Украина, играјќи на постојните домашни раседни линии и поткопувајќи ја централната власт.

Тензиите меѓу овие две конкурентни историски и културни традиции избувнале во политички и социјален судир за време на Евромајдан, кој започнал кога тогашниот украински претседател Виктор Јанукович одбил да потпише договор за асоцијација со Европската унија во ноември 2013 година [3] Поддршката за поблиски врски со Европа била силна во западна и централна Украина, додека многумина во источна и јужна Украина традиционално се залагале за поцврсти односи со Русија. Претседателот Јанукович, кој имал најголема поддршка од источните региони, бил принуден да ја напушти функцијата во февруари 2014 година. Неговото соборување било проследено со протести во источна и јужна Украина кои ставиле силен акцент на важноста на историските врски со Русија, рускиот јазик и антипатијата кон движењето Евромајдан.[4]

Крим[уреди | уреди извор]

Царски период[уреди | уреди извор]

По Руско-турската војна од 1768–1774 година, Кримското Ханство, вазал на Отомското Царство, формирано во 1441 година, било номинално независно со Ќучуккајнарџискиот договор во 1774 година [5] Крим бил припоен од Руското Царство во 1783 година како „ Тауридска Губернија“.[6] Демографијата на Крим претрпела драматични промени во вековите по анексијата. Пред неговото инкорпорирање во Русија, Крим бил населен првенствено од Кримските Татари, турски народ кои биле претежно муслимани. Полуостровот бил населен и со Понтски Грци (Уруми), Кримски Готи и Ерменци, кои главно биле христијани. Во пресрет на анексијата и веднаш по неа, Русија поттикнала, а подоцна и наредила, отстранување на сите христијани од Крим и ги населила на северниот брег на Азовското Море, помеѓу Мариупол и Нахичеван-на-Дон.[7][8] Царицата Екатерина Велика им дала многу од земјите што ги припоила на своите советници и пријатели. Домородните жители на овие земји често биле принудувани да ги напуштат, предизвикувајќи голем егзодус на Татари во Анадолија контролирана од Османлиите.[9] Руските доселеници биле донесени за да ги колонизираат земјите што некогаш биле окупирани од Татарите кои бегале. До 1903 година, 39,7% од населението на Крим, со исклучок на градовите Севастопол и Јени-Кале, биле припадници на руската православна религија.[10] 44,6% биле муслимани.[10] Во контекст на ова истражување, идентификаторот „муслиман“ бил синоним за етничките Кримски Татари. Русите го сочинувале мнозинството од населението во двата исклучени и одделно управувани града.[10] За време и непосредно пред тоа време, Крим се сметал за „срцето на рускиот романтизам“.[11] Бил популарен кај Русите за одмор поради топлата клима и море. Оваа асоцијација продолжила и во советскиот период.[11]

Советски период[уреди | уреди извор]

Крим имал автономија во рамките на Руската Советска Федеративна Социјалистичка Република (СФСР) како Кримска автономна Советска Социјалистичка Република (АССР) од 1921 до 1944 година. Според Советскиот попис од 1926 година, 42,2% од населението на Кримската АССР биле етнички Руси, 25% биле Кримски Татари, 10,8% биле етнички Украинци, 7% биле Евреи и 15% биле од други етнички групи.[12] Германците ја нападнале Украинска ССР и го нападнале самиот Крим со започнувањето на Кримската кампања која траела од 18 октомври 1941 година до 4 јули 1942 година. Советите го вратиле Крим во 1944 година со нивната Кримска офанзива. Советскиот лидер Јосиф Сталин го депортирал целото население на Кримските Татари од Крим и ја укинал автономијата на Крим во 1944 година [13][14] Во тоа време, Кримските Татари сочинувале околу една петтина од населението на Крим и броеле околу 183.155 луѓе.[15] Повеќето биле испратени во пустините на Средна Азија под контрола на Советскиот Сојуз.[14] Околу 45% од депортираните починале за време на процесот на депортација.[16] Крим станал „Кримска област“ на Руската СФСР. По овие настани, за прв пат во историјата, етничките Руси го сочинувале мнозинството од населението на Крим.

Советскиот прв секретар Никита Хрушчов го префрлил Крим од Руската СФСР во Украинската ССР во 1954 година. Овој настан поминал со мал публицитет и се сметал за безначаен „симболичен гест“, бидејќи и двете републики биле дел од Советскиот Сојуз и одговарале пред владата во Москва.[17][18][19] Автономијата на Крим била повторно воспоставена во 1991 година по референдумот, непосредно пред распадот на Советскиот Сојуз.[20]

Украински период[уреди | уреди извор]

Украинската независност била потврдена со референдум одржан на 1 декември 1991 година [21][22] На овој референдум, 54% од гласачите на Крим ја поддржале независноста од Советскиот Сојуз.[23] Ова било проследено со гласање во 1992 година од страна на кримскиот парламент за одржување референдум за независност од Украина, што предизвикало двегодишна криза околу статусот на Крим.[21] Во исто време, Врховниот совет на Русија гласал за поништување на цесијата на Крим на Украина. Во јуни истата година, украинската влада во Киев гласала да му даде на Крим голема количина на автономија како Автономна Република Крим во рамките на Украина. И покрај тоа, борбите меѓу владата на Крим, руската влада и украинската влада продолжиле. Во 1994 година, рускиот националист Јуриј Мешков победил на претседателските избори на Крим во 1994 година и го спровел претходно одобрениот референдум за статусот на Крим.[24][25] 1,3 милиони луѓе гласале на овој референдум, од кои 78,4% поддржале поголема автономија од Украина, додека 82,8% го поддржале дозволувањето на двојното руско-украинско државјанство.[26] Подоцна во истата година, статусот на Крим како дел од Украина бил признат од Русија, која ветила дека ќе го зачува територијалниот интегритет на Украина преку Будимпештанскиот меморандум. Овој договор го потпишале и САД, Обединетото Кралство и Франција.[27] Украина го укинала Уставот на Крим и ја укинала функцијата претседател на Крим во 1995 година [28] На Крим му бил доделен нов устав во 1998 година, кој дал помала автономија од претходниот.[29] Кримските власти подоцна се обиделе да ги вратат овластувањата од претходниот устав.[29] Во текот на 1990-тите, многу депортирани кримски Татари и нивните потомци се вратиле на Крим.[30]

Една од главните тензии во односите меѓу Русија и Украина по распадот на Советскиот Сојуз бил статусот на Црноморската флота, која била и е со седиште во Севастопол.[31] Според Руско-украинскиот договор за поделба од 1997 година, кој ја одредувал сопственоста на воените бази и бродови на Крим, на Русија и било дозволено да има до 25.000 војници, 24 артилериски системи (со калибар помал од 100 мм), 132 оклопни возила и 22 воени авиони на Крим. Овој договор бил продолжен во 2010 година од страна на украинскиот претседател Виктор Јанукович. Според овој нов договор, на Русија и биле доделени правата да ја постави Црноморската флота на Крим до 2042 година [32] Жителите на кримскиот град Феодосија протестирале против приклучувањето на бродот на американската морнарица „Advantage“ во јуни 2006 година [33] Демонстрантите носеле натписи со слогани против НАТО, а присуството на трупите поврзани со НАТО го сметале за „упад“. Некои коментатори во Украина сметале дека протестите се водени од „руска рака“.[33]

На изборите за кримскиот парламент во 2010 година, Партијата на регионите добила најголем дел од гласовите, додека второпласираната Комунистичка партија на Украина добила многу помал дел.[34] И двете од овие политички партии подоцна ќе бидат мета на движењето Евромајдан.[35][36][37] Поранешниот претседател на Крим Јуриј Олександрович Мешков повикал на референдум за враќање на Уставот на Крим од 1992 година во јули 2011 година. Како последица на ова, локалниот суд на Крим го депортирал Мешков од Украина на пет години.[38]

Современа демографија[уреди | уреди извор]

Според украинскиот попис од 2001 година, етничките Руси сочинуваат 58,5% од населението на Крим.[39] Следните две најголеми етнички групи биле Украинците, кои сочинувале 24% од населението и Кримските Татари, кои сочинувале 10,2%. Други малцински етнички групи регистрирани како присутни на Крим вклучуваат Белоруси и Ерменци. 77% од населението на Крим го пријавиле својот мајчин јазик како руски, 11,4% го навеле кримскотатарскиот, а 10,1% украинскиот.[40]

Донбас[уреди | уреди извор]

Постер од советскиот период на Донбас, на кој пишува „Донбас е срцето на Русија“.

Царски период[уреди | уреди извор]

Донбас (украински: Донбас ; руски: Донба́сс), или Донецкиот басен, е регион кој денес е составен од областите Донецк и Луганск во Украина.[41][42] Претходно е познат по т.н. „Диви полиња“ (украински: дике поле ). Ообласта која сега се нарекува Донбас во голема мера била под контрола на украинскиот Козачки Хетманат и турското Кримско Ханство до средината на крајот на 18 век, кога Руското Царство, предводено од царицата Катерина II, го освоила хетманатот и го припоиоа ханството.[43] Освоените територии биле наречени „Нова Русија“ (руски: Новоро́ссия). Како што започнала Индустриската револуција низ Европа, огромните ресурси на јаглен на Донбас почнале да се експлоатираат во средината на крајот на 19 век. Ова довело до бум на населението во регионот, главно поттикнат од руските доселеници.[44] Во 1858 година, населението во регионот било 700.767. До 1897 година, достигнало 1.453.109. Според рускиот царски попис од 1897 година, етничките Украинци сочинувале 52,4% од населението во регионот, додека етничките Руси сочинувале 28,7%.[45] Етничките Грци, Германци, Евреи и Татари, исто така, имале значително присуство во Донбас, особено во областа Мариупол, каде што сочинувале 36,7% од населението.[46] И покрај тоа, Русите го сочинувале мнозинството од индустриската работна сила. Украинците доминирале во руралните области, но градовите често биле населени само со Руси кои пристигнале во регионот за да бараат работа во тешката индустрија.[47] Оние етнички Украинци кои навистина се преселиле во градовите за работа, брзо биле асимилирани во работничката класа што зборувала руски.[48]

Советски период[уреди | уреди извор]

Украинците во Донбас биле многу погодени од гладот од Холодомор од 1932 до 1933 година и политиката на русификација на Јосиф Сталин. Бидејќи повеќето етнички Украинци биле рурални селани земјоделци (наречени „кулаци“ од советскиот режим), тие го носеле најголемиот дел од гладот.[49][50] Според Здружението на Украинците во Велика Британија, населението во областа која сега е Луганска област се намалило за 25% како резултат на гладот, додека се намалило за 15-20% во областа која сега е Донечка област.[51] Според една проценка, 81,3% од оние кои умреле за време на гладот во Украинска ССР биле етнички Украинци, додека само 4,5% биле етнички Руси.[52] За време на реконструкцијата на Донбас по Втората светска војна, многу руски работници пристигнале за повторно да го населат регионот, дополнително менувајќи го балансот на населението. Во 1926 година, во Донбас живееле 639.000 етнички Руси.[53] До 1959 година, етничкото руско население се зголемило повеќе од двојно на 2,55 милиони. Русификацијата била дополнително унапредена со советските образовни реформи од 1958-1959 година, кои довеле до скоро елиминација на целокупното школување на украински јазик во Донбас.[54][55] До времето на советскиот попис од 1989 година, 45% од населението на Донбас ја пријавило својата етничка припадност како руска.[56]

Украински период[уреди | уреди извор]

По распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година, жителите на Донбас генерално биле за поцврсти врски со Русија, за разлика од остатокот од Украина. Штрајкот од 1993 година на рударите во регионот барал федерална Украина и економска автономија за Донбас. Ова било проследено со консултативен референдум во 1994 година за различни уставни прашања во областите Донецк и Луганск, одржан истовремено со првите парламентарни избори во независна Украина.[57] Овие прашања вклучувале дали рускиот треба да биде официјален јазик на Украина, дали рускиот треба да биде јазик на администрација во областите Донецк и Луганск, дали Украина треба да се федерализира и дали Украина треба да има поблиски врски со Заедницата на независни држави.[58] За овие предлози гласале скоро 90 отсто од гласачите.[59] Ниту еден од нив не бил усвоен: Украина останала унитарна држава, украинскиот бил задржан како единствен официјален јазик, а Донбас не добил автономија.[56]

Гласачите и политичарите во Донбас имале големо влијание врз украинската политика до Портокаловата револуција во 2004 година.[60] Тогашниот премиер Виктор Јанукович, кој бил цел на таа револуција, потекнува од Донбас и таму пронашол најголема поддршка. Во екот на револуцијата, регионалните политичари, подржвачи на Јанукович во Донбас повикале на референдум за формирање на „Југоисточна украинска автономна република“ или за отцепување од Украина.[60][61][62][63] Тоа не се случило и Партијата на регионите на Јанукович победила на парламентарните избори во Украина во 2006 година. Тој подоцна бил избран за претседател во 2010 година. Неговата влада, предводена од премиерот Микола Азаров, спровела контроверзен регионален закон за јазици во 2012 година. Со овој закон на јазикот му бил доделен статус на „регионален јазик“ каде што процентот на претставници на неговата етничка група надминува 10% од вкупното население на одредена административна област.[64] Статусот на регионалниот јазик дозволил употреба на малцинските јазици во судовите, училиштата и другите владини институции во овие области на Украина. Тоа значело дека рускиот јазик добил признание во Донбас за прв пат од независноста на Украина.[64] Овој закон бил прогласен за неуставен од Уставниот суд на Украина на 28 февруари 2018 година и заменет со нов во 2019 година, со цел зајакнување на употребата на украинскиот јазик.[65][66]

Современа демографија[уреди | уреди извор]

Според украинскиот попис од 2001 година, 57,2% од населението на Донбас биле етнички Украинци, 38,5% биле етнички Руси, а 4,3% припаѓале на други етнички групи, главно Грци (1,1%) и Белоруси (0,9%).[67] 72,8% од населението изјавиле дека нивниот мајчин јазик бил рускиот, додека 26,1% изјавиле дека е украински.[68] Другите јазици, кои главно ги зборувале малцинските етнички групи, сочинувале 1,1% од населението. Помеѓу овие групи, само Ромите биле пријавени дека не користат руски јазик во секојдневниот живот, а наместо тоа го навеле ромскиот јазик.[68]

Харковска област[уреди | уреди извор]

Труп на тротоарот во Харков за време на Холодоморот

Голем број етнички украински доселеници првпат дошле на територијата која денес се наоѓа Харковската област, претходно ретко населен регион, околу времето на востанието Хмелницки од 1648–57 година. Овие доселеници побегнале од борбите меѓу украинските Козаци и Полско-литванската Државна Заедница во близина на реката Днепар. Областа во која се населиле била наречена „Слобода Украина“ (украински: Слобiдська Україна, Слободска Украина).[69] Во текот на следните векови, повеќекратните бранови на имиграција во Слобода Украина донеле и етнички Украинци и етнички Руси. Пред 19 век, само мал број Руси се населиле во областа. Тие обично живееле во градовите, додека во руралните области доминирале етнички Украинци. Регионот имал автономна козачка влада се додека не била укината од Катерина Велика во 1765 година [70] До 1832 година, урбано-руралната поделба станала цврсто вкоренета: 50% од трговците биле етнички Руси, како и 45% од сопствениците на фабрики.[69] Во согласност со оваа зголемена русификација, името Слобода Украина било заменето со Харковска Гувернерија во 1835 година. Етничките Руси во Харков во кој доминирало земјоделството никогаш не биле толку многубројни како во индустрискиот Донбас, а регионот секогаш ја задржал посебната украинска култура.[69] Царскиот попис од 1897 година го запишал мајчиниот јазик на 80,6% од населението на гувернеријата Харков како украински, додека рускиот бил запишан како мајчин јазик на само 17,7% од населението.[71]

Градот Харков станал главен град на Украинската ССР во 1922 година. За време на гладот од Холодомор од 1932 до 1933 година, селата на Харковската област населена со етнички Украинци била уништена.[72] Во исто време, градот Харков станал силно индустријализиран, а неговото етничко руско население пораснало. До времето на советскиот попис од 1989 година, 33,2% од населението на Харковската област се идентификувало како етнички Руси, а 48,1% од населението изјавило дека нивниот мајчин јазик бил руски.[73][74]

Современа демографија[уреди | уреди извор]

Според украинскиот попис од 2001 година, етничките Украинци сочинувале 70,7% од населението на Харковската област, додека етничките Руси сочинувале 25,6%.[75] Други малцински етнички групи регистрирани како присутни во Харковската област вклучуваат Ерменци, Евреи и Белоруси. 53,8% од населението изјавиле дека нивниот мајчин јазик е украински, додека 44,3% изјавиле дека е рускот.

Одеска област[уреди | уреди извор]

Во 1593 година, Отоманското Царство ја освоила областа која денеска се наоѓа Одеската област, и ја вклучила во Силистренскиот Пашалак, неофицијално позната како Кан Украина.[76] По Руско-турската војна од 1787–1792 година, Једисан, кој приближно одговара на современиот град Одеса, бил признат од Отоманското Царство според Јашкиот мировен договор како дел од Руското Царство.[77] Според првиот попис на Руското Царство на регионот Једисан, спроведен во 1793 година по протерувањето на Ногајските Татари, четириесет и девет села од шеесет и седумте помеѓу реката Днестар и реката Јужна Буг биле етнички романски (исто така наречени Молдавци).[78] Потоа, етничките Руси ја колонизирале областа и основале многу нови градови и пристаништа. Во 1819 година, градот Одеса станак слободно пристаниште. Тој бил дом на многу разновидно население, а го посетувале трговците од Црното Море. За помалку од еден век, градот Одеса прераснал од мала тврдина во најголемиот град во регионот на Нова Русија.[79]

Во времето на царскиот попис од 1897 година, населението на приближната област на современата област Одеса било 1.115.949.[80] Според тој попис, 33,9% од населението биле етнички Украинци, 26,7% биле етнички Руси, 16,1% биле етнички Евреи, 9,2% биле етнички Молдавци, 8,6% биле етнички Германци, 2% биле етнички Полјаци и 1,6% биле етнички Бугари. Овие бројки покажуваат дека постоело високо ниво на етничка различност во регионот и дека ниту една група немала целосно мнозинство.[80]

Во раниот период на Украинска ССР, Одеската гуверернерија била формирана од делови на поранешната Керсонска гувернерија. Оваа нова област ја формирала основата за современата Одеска Област. Во текот на меѓувоениот период Буџак бил дел од Кралството Романија. Гладот од Холодомор од 1932 до 1933 година оставил длабок демографски ефект врз регионот.[81] Неговото население се намалило за 15-20%. Околу една деценија подоцна, нацистичката окупација на Украина за време на Втората светска војна имало разорно влијание врз претходно големото еврејско население во регионот.[82] Исто така, за време на војната, етнички разноликата Буџак била припоена кон Украинската ССР како Област Измаил. Во 1954 година бил споен во Одесската област.

До времето на советскиот попис од 1989 година, 27,4% од населението на Одеса се идентификувале како етнички Руси, додека 55,2% се идентификувале како етнички Украинци.[83][84] Остатокот го сочинувале главно Молдавци, Бугари и Гагаузи.

Современа демографија[уреди | уреди извор]

Според Украинскиот попис од 2001 година, етничките Украинци сочинуваат 62,8% од населението на Одеската Областа, додека етничките Руси сочинуваат 20,7%. Биле присутни значајни бугарски и молдавски заедници, со центар на историскиот регион Буџак. Тие сочинувале 6,1% и 5% од населението на областа, соодветно. 46,3% од населението изјавиле дека нивниот мајчин јазик е украински, додека 41,9% изјавиле дека е руски.[85] 11,8% навеле други јазици, главно бугарски и молдавски.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „What you should know about the Ukraine crisis“. PBS Newshour. 7 March 2014. Архивирано од изворникот на 2 April 2015. Посетено на 28 February 2015.
  2. ↑ „History and Geography Help Explain Ukraine Crisis“. National Geographic. 24 February 2014. Архивирано од изворникот на 17 February 2015. Посетено на 28 February 2015.
  3. ↑ „A Ukraine City Spins Beyond the Government's Reach“. The New York Times. 15 February 2014. Архивирано од изворникот на 11 January 2021. Посетено на 16 February 2017.
  4. ↑ Richard Sakwa (2014). Frontline Ukraine: Crisis in the Borderlands. I.B.Tauris. стр. 155. ISBN 978-0857738042. Архивирано од изворникот на 20 December 2019. Посетено на 28 February 2015.
  5. ↑ Keating, Joshua (6 March 2014). „Turkey's Black Sea Blues“. Slate. Архивирано од изворникот на 6 March 2014. Посетено на 6 March 2014.
  6. ↑ „Sorry, Turkey: You're Not Getting Crimea Back“. Foreign Policy. 20 March 2014. Архивирано од изворникот на 15 September 2014. Посетено на 21 September 2014.
  7. ↑ Alan W. Fisher (1978). The Crimean Tatars: Studies of Nationalities in the USSR. Hoover Press. стр. 62–67. ISBN 0817966633. Архивирано од изворникот на 26 November 2020. Посетено на 25 October 2020.
  8. ↑ Shafiyev, Farid (2018). Resettling the borderlands : state relocations and ethnic conflict in the South Caucasus. Montreal. стр. 37. ISBN 978-0-7735-5372-9. OCLC 1027218713. Архивирано од изворникот на 10 July 2020. Посетено на 10 July 2020.
  9. ↑ „POPULATION TRANSFER: The Crimean Tatars Return Home“. Cultural Society. 5 March 2010. Архивирано од изворникот на 13 March 2014. Посетено на 13 March 2014.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Hakan Kırımlı (1996). National movements and national identity among the Crimean Tatars: (1905-1916). BRILL. стр. 11–12. ISBN 9004105093. Архивирано од изворникот на 9 May 2016. Посетено на 2 October 2016.
  11. ↑ 11,0 11,1 Judah, Ben (2 March 2014). „Why Russia No Longer Fears the West“. Politico. Архивирано од изворникот на 6 March 2014. Посетено на 5 March 2014.
  12. ↑ Piotr Eberhardt (2003). Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-Century Central-Eastern Europe. Armonk, New York: M. E. Sharpe. стр. 207. ISBN 0-7656-0665-8. Архивирано од изворникот на 24 February 2022. Посетено на 25 October 2020.
  13. ↑ „Why Crimea is so dangerous“. BBC. 11 March 2014. Архивирано од изворникот на 15 June 2018. Посетено на 21 June 2018.
  14. ↑ 14,0 14,1 Flintoff, Corey (23 November 2013). „Once Victims of Stalin, Ukraine's Tatars Reassert Themselves“. NPR. Архивирано од изворникот на 13 March 2014. Посетено на 13 March 2014.
  15. ↑ „Постанова про депортацію татар і перетворення Криму на область. ДОКУМЕНТИ“. Ukrainskya Pravda. 17 May 2014. Архивирано од изворникот на 27 April 2015. Посетено на 21 September 2014.
  16. ↑ „Crimean Tatars“. Unrepresented Nations and Peoples Organization. 25 March 2008. Архивирано од изворникот на 22 August 2011. Посетено на 21 September 2014.
  17. ↑ Calamur, Krishnadev (27 February 2014). „Crimea: A Gift To Ukraine Becomes A Political Flash Point“. NPR. Архивирано од изворникот на 10 May 2015. Посетено на 2 March 2014.
  18. ↑ Keating, Joshua (25 February 2014). „Kruschev's Gift“. Slate. Архивирано од изворникот на 21 June 2018. Посетено на 2 March 2014.
  19. ↑ „Krim-Übertragung : War der Dnjepr-Kanal der Grund? – Nachrichten Geschichte“. DIE WELT. 12 March 2014. Архивирано од изворникот на 28 December 2021. Посетено на 7 March 2017.
  20. ↑ Sasse, Gwendolyn (3 March 2014). „Crimean autonomy: A viable alternative to war?“. The Washington Post. Архивирано од изворникот на 26 June 2015. Посетено на 6 March 2014.
  21. ↑ 21,0 21,1 Schmemann, Serge (6 May 1992). „Crimea Parliament Votes to Back Independence From Ukraine“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 2 March 2014. Посетено на 3 March 2014.
  22. ↑ Schmemann, Serge (22 May 1992). „Russia Votes to Void Cession of Crimea to Ukraine“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 2 March 2014. Посетено на 3 March 2014.
  23. ↑ Don Harrison Doyle, уред. (2010). Secession as an International Phenomenon: From America's Civil War to Contemporary Separatist Movements. University of Georgia Press. стр. 284. ISBN 978-0820330082. Архивирано од изворникот на 21 March 2017. Посетено на 2 October 2016.
  24. ↑ „Separatist Winning Crimea Presidency“. The New York Times. 31 January 1994. Архивирано од изворникот на 9 January 2014. Посетено на 2 March 2014.
  25. ↑ Bohlen, Celestine (23 March 1994). „Russia vs. Ukraine: A Case of the Crimean Jitters“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 2 March 2014. Посетено на 2 March 2014.
  26. ↑ „Chronology for Crimean Tatars in Ukraine“. Minorities at Risk Project. University of Maryland. Архивирано од изворникот на 1 March 2014. Посетено на 24 September 2014.
  27. ↑ „What is so dangerous about Crimea?“. BBC. 27 February 2014. Архивирано од изворникот на 15 June 2018. Посетено на 21 June 2018.
  28. ↑ „Ukraine Moves To Oust Leader of Separatists“. The New York Times. 19 March 1995. Архивирано од изворникот на 30 March 2014. Посетено на 2 March 2014.
  29. ↑ 29,0 29,1 „Crimea wants to equate its Constitution with Ukraine's Basic Law“. Ukrinform. 18 July 2012. Архивирано од изворникот на 12 March 2014. Посетено на 3 March 2014.
  30. ↑ Празен навод (help)
  31. ↑ Zaborsky, Victor (September 1995). „Crimea and the Black Sea Fleet in Russian-Ukrainian Relations“. Архивирано од изворникот на 8 July 2016. Посетено на 21 September 2014.Zaborsky, Victor (September 1995). "Crimea and the Black Sea Fleet in Russian-Ukrainian Relations". Archived from the original on 8 July 2016. Retrieved 21 September 2014.
  32. ↑ Deal Struck on Gas, Black Sea Fleet Архивирано на 23 април 2010 г., The Moscow Times (21 April 2010)
  33. ↑ 33,0 33,1 „Ukraine: U.S. Navy Stopover Sparks Anti-NATO Protests“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 1 June 2006. Архивирано од изворникот на 27 December 2014. Посетено на 21 September 2014.
  34. ↑ „Regions Party gets 80 of 100 seats on Crimean parliament“. Interfax Ukraine. 11 November 2010. Архивирано од изворникот на 13 November 2014.
  35. ↑ „Thousands mourn Ukraine protester amid unrest“. Al Jazeera. January 2014. Архивирано од изворникот на 28 January 2014. Посетено на 21 September 2014.
  36. ↑ „У Сумах розгромили офіс ПР“. The Insider. Архивирано од изворникот на 1 March 2014. Посетено на 21 September 2014.
  37. ↑ „В Киеве разгромили офис ЦК КПУ“ [In Kyiv, Communist Party Central Committee Office was destroyed]. Gazeta. UA. 22 February 2014. Архивирано од изворникот на 1 December 2008.
  38. ↑ ЕКС-ПРЕЗИДЕНТА КРИМУ ВИСЛАЛИ З УКРАЇНИ [Ex-President of Crimea sent FROM UKRAINE]. Ukrayinska Pravda (украински). 13 July 2011. Архивирано од изворникот на 15 July 2011. Посетено на 21 September 2014.
  39. ↑ „National composition of the population in Autonomous Republic of Crimea“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 16 October 2018. Посетено на 21 September 2014.

    „National composition of the population in Sevastopol“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.
  40. ↑ „Linguistic composition of Autonomous Republic of Crimea“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 28 October 2014. Посетено на 21 September 2014.

    „Linguistic composition of Sevastopol“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.
  41. ↑ Kuromiya, Hiroaki (2003). Freedom and Terror in the Donbas: A Ukrainian-Russian Borderland, 1870s–1990s. Cambridge University Press. стр. 12–13. ISBN 0521526086. Архивирано од изворникот на 21 April 2021. Посетено на 25 October 2020.
  42. ↑ „Donetsk might agree with some points of Ukraine's law on special status of Donbass“. Informational Telegraph Agency of Russia. 16 September 2014. Архивирано од изворникот на 18 September 2014. Посетено на 21 September 2014.
  43. ↑ Kuromiya, Hiroaki (2003). Freedom and Terror in the Donbas: A Ukrainian-Russian Borderland, 1870s–1990s. Cambridge University Press. стр. 11–13. ISBN 0521526086. Архивирано од изворникот на 21 April 2021. Посетено на 25 October 2020.
  44. ↑ Andrew Wilson (April 1995). „The Donbas between Ukraine and Russia: The Use of History in Political Disputes“. Journal of Contemporary History. 30 (2): 274. JSTOR 261051.
  45. ↑ Kuromiya, Hiroaki (2003). Freedom and Terror in the Donbas: A Ukrainian-Russian Borderland, 1870s–1990s. Cambridge University Press. стр. 41–42. ISBN 0521526086. Архивирано од изворникот на 21 April 2021. Посетено на 25 October 2020.
  46. ↑ „The First General Census of the Russian Empire of 1897 − Breakdown of population by mother tongue and districts in 50 Governorates of the European Russia“. Institute of Demography at the National Research University 'Higher School of Economics'. Архивирано од изворникот на 6 October 2014. Посетено на 22 September 2014.
  47. ↑ Siegelbaum, Lewis H.; Walkowitz, Daniel J. (1995). Workers of the Donbass Speak: Survival and Identity in the New Ukraine, 1982–1992. Albany: State University of New York Press. стр. 162. ISBN 0-7914-2485-5. Архивирано од изворникот на 21 April 2021. Посетено на 2 October 2016.
  48. ↑ Rapawy, Stephen (1997). Ethnic Reidentification in Ukraine (PDF). Washington, D.C.: United States Census Bureau, International Programs Center. Архивирано од изворникот (PDF) на 19 октомври 2012. Посетено на 21 септември 2014.
  49. ↑ Potocki, Robert (2003). Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939 (полски и англиски). Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej. ISBN 978-8-391-76154-0.
  50. ↑ Piotr Eberhardt (2003). Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-Century Central-Eastern Europe. Armonk, New York: M. E. Sharpe. стр. 208–209. ISBN 0-7656-0665-8. Архивирано од изворникот на 24 February 2022. Посетено на 25 October 2020.
  51. ↑ „The Number of Dead“. Association of Ukrainians in Great Britain. Архивирано од изворникот на 6 October 2014. Посетено на 21 September 2014.
  52. ↑ Sergei Maksudov, "Losses Suffered by the Population of the USSR 1918–1958", in The Samizdat Register II, ed. R. Medvedev (London–New York 1981)
  53. ↑ Andrew Wilson (April 1995). „The Donbas between Ukraine and Russia: The Use of History in Political Disputes“. Journal of Contemporary History. 30 (2): 275. JSTOR 261051.
  54. ↑ L.A. Grenoble (2003). Language Policy in the Soviet Union. Springer Science & Business Media. ISBN 1402012985. Архивирано од изворникот на 24 February 2022. Посетено на 2 October 2016.
  55. ↑ Bohdan Krawchenko (1985). Social change and national consciousness in twentieth-century Ukraine. Macmillan. ISBN 0333361997.
  56. ↑ 56,0 56,1 Don Harrison Doyle, уред. (2010). Secession as an International Phenomenon: From America's Civil War to Contemporary Separatist Movements. University of Georgia Press. стр. 286–287. ISBN 978-0820330082. Архивирано од изворникот на 21 March 2017. Посетено на 2 October 2016.
  57. ↑ Kataryna Wolczuk (2001). The Moulding of Ukraine. Central European University Press. стр. 129–188. ISBN 9789639241251. Архивирано од изворникот на 24 October 2015. Посетено на 23 September 2014.
  58. ↑ Hryhorii Nemyria (1999). Regional Identity and Interests: The Case of East Ukraine. Between Russia and the West: Foreign and Security Policy of Independent Ukraine. Studies in Contemporary History and Security Policy.
  59. ↑ Bohdan Lupiy. „Ukraine And European Security - International Mechanisms As Non-Military Options For National Security of Ukraine“. Individual Democratic Institutions Research Fellowships 1994–1996. North Atlantic Treaty Organization. Архивирано од изворникот на 3 March 2016. Посетено на 21 September 2014.
  60. ↑ 60,0 60,1 Don Harrison Doyle, уред. (2010). Secession as an International Phenomenon: From America's Civil War to Contemporary Separatist Movements. University of Georgia Press. стр. 287–288. ISBN 978-0820330082.
  61. ↑ David Crouch (28 November 2004). „East Ukraine threatens autonomy“. The Guardian. Donetsk. Архивирано од изворникот на 1 March 2015. Посетено на 1 March 2015.
  62. ↑ „Ukrainian region seeks autonomy“. BBC News. 28 November 2004. Архивирано од изворникот на 2 April 2015. Посетено на 1 March 2015.
  63. ↑ Ingmar Bredies, уред. (2007). Aspects of the Orange Revolution IV: Foreign Assistance and Civic Action in the 2004 Ukrainian Presidential Elections. Columbia University Press. стр. 142. ISBN 978-3898218085. Архивирано од изворникот на 22 April 2016. Посетено на 14 March 2015.
  64. ↑ 64,0 64,1 „Ukrainians protest against Russian language law“. The Guardian. 4 July 2014. Архивирано од изворникот на 30 October 2017. Посетено на 21 September 2014.
  65. ↑ „Constitutional Court declares unconstitutional language law of Kivalov-Kolesnichenko“. UkrInform (англиски). Архивирано од изворникот на 27 June 2018. Посетено на 2022-01-12.
  66. ↑ „Parliament passes Ukrainian language bill - KyivPost - Ukraine's Global Voice“. Kyiv Post. 2019-04-25. Архивирано од изворникот на 11 November 2020.
  67. ↑ „National composition of population in Donetsk Oblast“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.

    „National composition of population in Luhansk Oblast“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.
  68. ↑ 68,0 68,1 „Linguistic composition of Donetsk Oblast“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.

    „Linguistic composition of Luhansk Oblast“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.
  69. ↑ 69,0 69,1 69,2 Susan Stuart (2005). Explaining the Low Intensity of Ethnopolitical Conflict in Ukraine. LIT Verlag Münster. стр. 76–78. ISBN 3825883310. Архивирано од изворникот на 25 March 2017. Посетено на 2 October 2016.
  70. ↑ Празен навод (help)
  71. ↑ „Breakdown of the population of Kharkov Governorate by mother tongue“. First General Census of the Russian Empire of 1897. Архивирано од изворникот на 2 May 2014. Посетено на 22 September 2014.
  72. ↑ Blair A. Ruble (2008). Establishing a New Right to the Ukrainian City. Woodrow Wilson Center. стр. 14–15. ISBN 978-1933549453.
  73. ↑ Neil Melvin (1995). Russians Beyond Russia. A&C Black. стр. 87. ISBN 1855672332.
  74. ↑ „Linguistic composition of Kharkiv Oblast“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.
  75. ↑ „National composition of the population in Kharkiv Oblast“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.
  76. ↑ Secrieru, Mihaela (уред.). „Republic of Moldavia – an Intermezzo on the Signing and the Ratification of the European Charter for Regional and Minority Languages“ (PDF). Iași: University of Iaşi (Alexandru Ioan Cuza). стр. 2. Архивирано од изворникот (PDF) на 27 December 2014. Посетено на 22 September 2014. On the left shore of the River Nistru [Dniester] there was the Khanate of Ukraine and of the properties of the Polish Crown, and their inhabitants, until the end of the 18th century, were the Moldavians.
  77. ↑ Esposito, John L., уред. (1999). The Oxford History of Islam. Oxford University Press. стр. 392, 698. ISBN 0-19-510799-3.
  78. ↑ E. Lozovan, Romanii orientali, "Neamul Romanesc", 1/1991, p.32.
  79. ↑ Patricia Herlihy (1973). „Odessa: Staple Trade and Urbanization in New Russia“. Jahrbücher für Geschichte Osteuropas. Neue Folge, Bd. 21.
  80. ↑ 80,0 80,1 „The First General Census of the Russian Empire of 1897 − Breakdown of population by mother tongue and districts in 50 Governorates of the European Russia“. Institute of Demography at the National Research University 'Higher School of Economics'. Архивирано од изворникот на 27 December 2014. Посетено на 22 September 2014.

    „The First General Census of the Russian Empire of 1897 − Breakdown of population by mother tongue and districts in 50 Governorates of the European Russia“. Institute of Demography at the National Research University 'Higher School of Economics'. Архивирано од изворникот на 27 December 2014. Посетено на 22 September 2014.

    „The First General Census of the Russian Empire of 1897 − Breakdown of population by mother tongue and districts in 50 Governorates of the European Russia“. Institute of Demography at the National Research University 'Higher School of Economics'. Архивирано од изворникот на 27 December 2014. Посетено на 22 September 2014.
  81. ↑ Голод 1932–1933 років на Україні: очима істориків, мовою документів. Колективізація і голод на Україні: 1929-1933. Збірник матеріалів і документів - 1933 [The famine of 1932-1933 in Ukraine: through the eyes of historians and the language of documents. Collectivization and famine in Ukraine: 1929-1933. Collection of materials and documents - 1933] (украински). Archives.gov.ua. 1990. Архивирано од изворникот на 15 August 2012. Посетено на 12 January 2018.
  82. ↑ „Odessa“. United States Holocaust Memorial Museum. Архивирано од изворникот на 14 June 2018. Посетено на 24 September 2014.
  83. ↑ Martin W. Lewis (24 March 2014). „Russian Envelopment? Ukraine's Geopolitical Complexities“. GeoCurrents.info. Архивирано од изворникот на 11 November 2014. Посетено на 23 September 2014.
  84. ↑ „National composition of the population in Odessa Oblast“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 23 October 2015. Посетено на 21 September 2014.
  85. ↑ „The Oxford History of Islam“. Ukrainian Census of 2001. State Statistics Committee of Ukraine. Архивирано од изворникот на 18 May 2013. Посетено на 21 September 2014.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Историска_позадина_на_проруските_немири_во_Украина_во_2014_година&oldid=5158050“