Интероцептивна изложеност
Интероцептивната изложеност е техника на когнитивна бихевиорална терапија која се користи во третманот на панично растројство.[1] Овој концепт се однесува на извршувањето на вежби кои предизвикуваат физички сензации на паничен напад, како што се хипервентилацијата и високата мускулна напнатост, ова резултира во отстранувањето на условениот одговор на пациентот дека физичките сензации ќе предизвикаат напад.
Опис[уреди | уреди извор]
Со отстранување на стравот од паничен напад што се случува секогаш кога лицето е изложено на стимул како претходник на нападот, интероцептивната изложеност ја намалува појавата на напади кај пациентите кои го примиле третманот. Накратко, интероцептивната изложеност се обидува да го отстрани „стравот од страв“, каде што нападите се случуваат поради стравот од вистински напад.[1] Интероцептивната изложеност може да се спореди со изложеноста in vivo, која го изложува лицето директно на страшна ситуација. Интероцептивната изложеност може да се користи како средство за поттикнување на деперсонализација и дереализација.[2]
Историја[уреди | уреди извор]
Бихејвиоралната терапија започнала да се користи првенствено помеѓу 1950 и 1970 година од страна на истражувачи во Соединетите Американски Држави, Обединетото Кралство и Јужна Африка. Џозеф Волп бил пионер на методот на систематска десензибилизација; ова ја започнало потрагата по техники за намалување на стравот. Реис и Мекнали развиле модел на очекување на страв во 1985 година заснован на концептот на „страв од страв“, кој тие го нарекле чувствителност (сензитивност) на анксиозност. Тие биле меѓу првите истражувачи кои почнале да испитуваат како чувствителноста на анксиозноста влијае на паничното растројство. Оваа теорија постулира дека лицата со висока чувствителност на анксиозност имаат тенденција да веруваат дека анксиозноста предизвикува ментална болест, доведува до срцев удар или предизвикува поголема анксиозност.[3]
Експериментите во 1990-тите дале мешани резултати за ефективноста на интероцептивната изложеност.[4][5] Во текот на 21 век, научниците почнале да создаваат протокол за третман за да им помогнат на оние со панично растројство. Барлоу и Краске (2007) создале популарна процедура за третман во која терапевтите користат мала доза на ИЕ терапија заедно со вештини за контролирање на дишењето.[6] Сепак, научниците сè уште се прашуваат дали терапијата со ИЕ е поефективна во мала доза или со поинтензивен пристап.
Специфични апликации[уреди | уреди извор]
Посттрауматско стресно нарушување и хронична опструктивна белодробна болест, состојби кои вообичаено се коморбидни со паничното растројство, може да се третираат со помош на интероцептивни експозиции.[7] Покажано е дека ИЕ ја намалува чувствителноста на анксиозност, главна одлика на оние со паничното растројство, кое исто така е поврзано со генерализираното анксиозно растројство (ГАД) и социјалната фобија.
Посттрауматско стресно нарушување[уреди | уреди извор]
Се претпоставува дека ИЕ им помага на оние со ПТСН бидејќи многу од вежбите служат како потсетници за трауматските искуства на поединецот. ИЕ создава високи анксиозни реакции кај оние со ПТСН и ја намалува нивната чувствителност на анксиозност за идни средби со трауматскиот настан. На пример, вежба со вртење може да ги натераат некои поединци да се сетат дека се вртеле во своето возило откако биле удирани. Исто така, по завршувањето на вежбата за напнатост, поединците може да се сетат на време кога биле физички удрени на некој начин (на пр. физички напад, рекреативна несреќа, сообраќаен судир). Овие вежби можат да направат некои поединци да се чувствуваат вознемирени од сеќавањето на траумата.[8]
Хронична опструктивна белодробна болест[уреди | уреди извор]
Утврдено е дека паничното растројство често се појавува кај оние со хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ). ХОББ е сериозно белодробно заболување кое вклучува ограничување на дишните патишта од хроничен бронхитис и/или емфизем. Истражувањата сугерираат дека вежбите за дишење со ИЕ се безбедни и слични на постоечките вежби кои се користат за помош на ХОББ. КБТ (когнитивна бихејвиорална терапија) вообичаено не се користи за да помогне во лекувањето на ХОББ. Сепак, неодамнешните истражувања покажуваат дека КБТ вклучувајќи интероцептивни изложувања може да биде исклучително корисна. Поточно, ИЕ го поништува научениот одговор на страв поврзан со тешкотии во дишењето и ги отфрла катастрофалните сознанија поврзани со зголеменото физиолошко возбудување.[7]
Сензитивност на анксиозност[уреди | уреди извор]
Истражувачите објавиле високи степени на сензитивност на анксиозност кај пациенти со Генерално анксиозно растројство (ГАР), социјална фобија и панично растројство.[9][10] Поради ова, истражувачите верувале дека може да има алтернативни опции за третман кои вклучуваат терапија со ИЕ што ќе им користи на овие лица. На пример, за оние со ГАР, кофеинот може да се администрира за да поттикне побрзо мислење и да предизвикува загриженост поради губењето на когнитивната контрола. Исто така, лицата со социјална фобија може да предизвикаат потење пред да направат говорен предизвик. Признавањето на овие физички симптоми поврзани со висока анксиозност може да биде корисно за намалување на идната анксиозност кога ќе се појави.[10]
Разлики во имплементацијата[уреди | уреди извор]
Прирачниците за третман на ИЕ не се конзистентни во тоа како треба да се спроведе терапијата. Покрај минималните извештаи за негативни последици од ИЕ од пациенти и од терапевти, терапевтите се претпазливи кога применуваат интероцептивна изложеност и имаат тенденција да ја спроведуваат на помалку продолжен и интензивен начин отколку што сугерираат прирачниците за третман.[6]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 „Interoceptive hypersensitivity and interoceptive exposure in patients with panic disorder: specificity and effectiveness“. BMC Psychiatry. 6: 32. 2006. doi:10.1186/1471-244X-6-32. PMC 1559685. PMID 16911803.
- ↑ Lickel J; Nelson E; Lickel A H; Brett Deacon (2008). „Interoceptive Exposure Exercises for Evoking Depersonalization and Derealization: A Pilot Study“. Journal of Cognitive Psychotherapy. 22 (4): 321–30. doi:10.1891/0889-8391.22.4.321.
- ↑ Reiss, Steven (1991). „Expectancy model of fear, anxiety, and panic“. Clinical Psychology Review. 11 (2): 141–153. doi:10.1016/0272-7358(91)90092-9.
- ↑ Barlow, David (1989). „Behavioral treatment of panic disorder“. Behavior Therapy. 20 (2): 261–282. doi:10.1016/s0005-7894(89)80073-5.
- ↑ Beck, J. Gayle; Shipherd, Jillian C. (June 1997). „Repeated exposure to interoceptive cues: does habituation of fear occur in panic disorder patients? A preliminary report“. Behaviour Research and Therapy. 35 (6): 551–557. doi:10.1016/s0005-7967(97)00010-7.
- ↑ 6,0 6,1 Deacon, Brett J.; Lickel, James J.; Farrell, Nicholas R.; Kemp, Joshua J.; Hipol, Leilani J. (2013). „Therapist perceptions and delivery of interoceptive exposure for panic disorder“. Journal of Anxiety Disorders. 27 (2): 259–264. doi:10.1016/j.janxdis.2013.02.004. PMID 23549110.
- ↑ 7,0 7,1 Barrera, Terri L.; Grubbs, Kathleen M.; Kunik, Mark E.; Teng, Ellen J. (2014). „A review of cognitive behavioral therapy for panic disorder in patients with chronic obstructive pulmonary disease: The rationale for interoceptive exposure“. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings. 21 (2): 144–154. doi:10.1007/s10880-014-9393-4. PMID 24699909.
- ↑ Wald, Jaye; Taylor, Steven (2008). „Responses to Interoceptive Exposure in People With Posttraumatic Stress Disorder (PTSD): A Preliminary Analysis of Induced Anxiety Reactions and Trauma Memories and Their Relationship to Anxiety Sensitivity and PTSD Symptom Severity“. Cognitive Behaviour Therapy. 37 (2): 90–100. doi:10.1080/16506070801969054. PMID 18470740.
- ↑ Taylor, Steven; Zvolensky, Michael J.; Cox, Brian J.; Deacon, Brett; Heimberg, Richard G.; Ledley, Deborah Roth; Abramowitz, Jonathan S.; Holaway, Robert M.; Sandin, Bonifacio (2007). „Robust dimensions of anxiety sensitivity: Development and initial validation of the Anxiety Sensitivity Index-3“. Psychological Assessment. 19 (2): 176–188. doi:10.1037/1040-3590.19.2.176. PMID 17563199.
- ↑ 10,0 10,1 Wheaton, Michael G.; Deacon, Brett J.; McGrath, Patrick B.; Berman, Noah C.; Abramowitz, Jonathan S. (April 2012). „Dimensions of anxiety sensitivity in the anxiety disorders: Evaluation of the ASI-3“. Journal of Anxiety Disorders. 26 (3): 401–408. doi:10.1016/j.janxdis.2012.01.002. PMID 22306133.
Понатамошно читање[уреди | уреди извор]
- Декон, Б. Ј.; Ликел, Ј. Ј.; Фарел, Н. Р.; Кемп, Ј. Ј.; Хипол, Л. Ј. (2013). „Терапефтски перцепции и испорака на интероцептивна изложеност за панично растројство (Therapist perceptions and delivery of interoceptive exposition for panic disorders)“. Дневник на Анксиозни Растројства. 27 (2): 259–264. doi:10.1016/j.janxdis.2013.02.004. PMID 23549110.
- Витон, М. Г.; Декон, Б. Ј.; Мкграт, П. Б.; Берман, Н. Ц.; Абрамовитц, Ј. С. (2012). „Димензија на сензитивност на анксиозност во анксиозни растројства: Евалуација на АСИ-3 (Dimensions of anxiety sensitivity in the anxiety disorders: Evaluation of the ASI-3)“. Дневник на Ансиозни Растројства. 26 (3): 401–408. doi:10.1016/j.janxdis.2012.01.002. PMID 22306133.
- Ли, К.; Нода, У.; Накано, У.; и др. (2006). „Интероцептивна хиперсензитивност и интероцептивна изложеност кај пациенти со панични растројства: специфичност и ефективност (Interoceptive hypersensitivity and interoceptive exposure in patients with panic disorder: specificity and effectiveness)“. НМЦ Психијатрија. 6: 32. doi:10.1186/1471-244X-6-32. PMC 1559685. PMID 16911803.