Прејди на содржината

Израелски напади врз Иран (2025)

Од Википедија — слободната енциклопедија
Израелски напад врз Иран (2025)
Избувнувања во Техеран
Оперативен опсегнапад за обезглавување, воздушен напад, превентивен напад, напад со беспилотници, целно убиство
Место
 Иран
Испланирано од Израел
Цел
Датум13 јуни 2025 — сѐ уште
Спроведено од
  • Израел
    • Израелски воздухопловни сили
  • Мосад
ЖртвиСпоред Иран:
104+ загинати
376+ повредени[1][2][3]

На 13 јуни 2025 г., Израел нападнал цели на повеќе од десетина места и градови низ Иран. Под кодното име операција „Лав во подем“, Израелските одбранбени сили (ИОС) и Мосад оштетиле клучни јадрени места и воени инсталации, при што загинале неколкумина од врвните воени водачи на Иран.[4] Во некои од нападите загинале и ирански граѓани, вклучувајќи жени и деца. Овој напад бил најголем врз Иран од Иранско-ирачката војна во 1980-тите години.[5]

Во раните утрински часови на 13 јуни, биле пријавени избувнувања низ Техеран, вклучувајќи ги и оние во близина на воени бази и во станбени населби. Иранските јадрени постројки во Натанз, Хондаб и Корамабад биле цел на овие напади. Иран објавил дека во нападот загинале командантот на Корпусот на исламската револуционерна гарда (КИРГ) Хосеин Салами, началникот на Генералштабот на иранските вооружени сили, генерал-мајор Мохамед Багери, граѓанските јадрени научници Ферејдун Абаси и Мохамед Мехди Техранчи, како и граѓани, вклучувајќи 20 деца. Нападите продолжиле во попладневните и вечерните часови на 13 јуни, со пријавени удари во близина на аеродромот во Табриз и кај јадрените постројки во Натанз и Фордо. Нападнати биле и станбени објекти во Техеран.

Вечерта на 13 јуни 2025 г., Иран започнал серија одмазднички удари врз Израел.[6]

Израелските воздушни напади против иранската јадрена програма биле извршени од над 200 борбени авиони, вклучувајќи повеќе F-35I „Адир“,[7] израелска варијанта на американскиот F-35 Лајтнинг II потаен напаѓачки авион. Израелските борбени авиони гаѓале над 100 места низ Иран,[7] вклучувајќи ја постројката за збогатување Натанз и друга инфраструктура поврзана со иранската јадрена програма.[8] Како последица на воздушните напади, не се случиле јадрени несреќи, бидејќи оперативните атомски реактори, како што е Атомската централа Бушер[8] и постројките во Техеран, не биле нападнати. Иако оштетените јадрени центрифуги можат да ослободат ниско ниво на зрачење и индустриски хемикалии што можат да го загрозат кадарот на местото, тие ниту можат да предизвикаат јадрени избувнувања, ниту можат да предизвикаат големо загадување на подрачјето.[8] Од друга страна, Рафаел Гроси, шефот на Меѓународната агенција за атомска енергија, коментирал дека „јадрените постројки никогаш не смеат да бидат нападнати, без оглед на контекстот или околностите, бидејќи тоа може да им наштети и на луѓето и на животната средина. Ваквите напади имаат сериозни последици за јадрената безбедност и заштита, како и за регионалниот и меѓународниот мир и безбедност.“[9]

  Јадрена постројка
  Воено место
  Нафтен/горивен објект
  Друго место
Операција „Лав во подем“
Цел на воздушен напад Информации за штетата
Јадрена постројка Натанз Пилотската постројка за збогатување гориво (PFEP), повеќекатна сала за збогатување со 1.700 напредни центрифуги, била уништена. PFEP вклучувала центрифуги од типот IR-4 и IR-6, кои се користеле за производство на 60 % збогатен ураниум.[10][11][12] Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) изјавила дека бил уништен само „надземниот“ дел од PFEP, и дека „нема признаци за физички напад врз подземната каскадна сала што содржи дел од Пилотската постројка за збогатување гориво и главната Постројка за збогатување гориво“.[13]
Електричните простории и другата инфраструктура за поддршка на збогатувањето биле оштетени или уништени.[11][10][12][13]
Јадрената истражувачка опрема и материјал биле оштетени или уништени.[11][12]
Се случила „значителна штета“ на системите за противвоздушна одбрана околу јадрената постројка.[14]
Јадрен технолошки/истражувачки центар Исфахан Постројка за производство на метален ураниум во Јадрениот технолошки центар во Исфахан (ENTC) била оштетена или уништена.[10]
Постројката за конверзија на ураниум, која се користи „за реконвертирање на збогатен ураниум за производство на јадрено гориво“, била оштетена.[10][14]
Фабриката за производство на плочи за гориво во центарот била оштетена.[14]
Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) објавила дека четврта „критична зграда“ во центарот е оштетена, без да прецизира која зграда.[14]
Јадрен комплекс Арак Објектот на реакторот за тешка вода во Арак, сместен во Јадрениот комплекс Арак (IR-40), наводно бил оштетен по израелскиот напад на 12 јуни.[11] На 14 јуни, Би-би-си објавил дека нема видливи оштетувања на објектот на реакторот за тешка вода во Арак.[15]
Постројка за збогатување гориво Фордо Постројката за збогатување гориво Фордо била нападната, со непозната количина на штета.[10][16] Организацијата за атомска енергија на Иран подоцна изјавила дека имало ограничена штета на местото.[17][18]
Штаб на КИРГ Се случила штета во штабот на Корпус на исламската револуционерна гарда (КИРГ) во Техеран.[19]
Втора тактичка воздухопловна база на Иранските воздухопловни сили Бројни згради на аеродромот Табриз Шахид Мадани, кој исто така служи како Втора тактичка воздухопловна база за Иранските воздухопловни сили, биле уништени. Во воздухопловната база се сместени три ирански ескадрили што летаат со Микојан МиГ-29 и Нортроп Ф-5.[20][21][22][14] Воздухопловната база, исто така, содржи системи SA-6 Gainful земја-воздух ракети.[14]
Пистата на воздухопловната база била кратерирана, што „го спречила авионот да се меша во израелските операции“.[14]
Воздухопловна база Хамадан Оштетен е авионски хангар, во кој се сместени авиони F-4 Phantom од 31-та тактичка борбена ескадрила.[14]
Радарот сместен во воздухопловната база бил уништен.[14]
Ракетна база Аманд Неколку згради, во кои биле сместени Ghadr-110 балистички ракети со среден дострел, во ракетната база Аманд биле оштетени или уништени.[14]
Копнени сили на КИРГ 29. дивизија Наби Акрам Складиште за стреливо на 29. дивизија Наби Акрам на Копнените сили на КИРГ (НЕЗСА) било уништено во покраината Керманшах.[11][23]
Место за противвоздушна одбрана Хазрат-е Масоумех Местото за противвоздушна одбрана Хазрат-е Масоумех било уништена, а еден полковник од Иранската армија загинал во нападот.[10]
Радарско место Собаши Радарското место Собаши, сместено во зоната за противвоздушна одбрана Хатам ол Анбија Вестерн во покраината Хамадан, кое служело „како команден центар за сите ирански системи за противвоздушна одбрана“, било уништено.[11][24][10]
Воена база Пираншахр Се случила штета во Воената база Пираншахр.[11]
Воздухопловни сили на КИРГ Подземен ракетен објект Керманшах Подземниот ракетен објект Керманшах (УГФ), подземна база на Воздухопловните сили на КИРГ која содржи балистички ракети Qiam 1 и Фатех-110, наводно бил уништен.[10][20][25][11][26] Воздушните напади „ги урнале влезните точки и отворите на силосите на објектите“.[14] На 14 јуни, Институт за проучување на војната (ИСВ) објавил дека „не е јасно дали Израел го оштетил подземниот објект“, и дека можеле да потврдат само дека Израел ја нападнал земјата над објектот.[14]
Техеран База за противвоздушна одбрана од балистички ракети Мосад ја оштетил иранската база за противвоздушна одбрана од балистички ракети сместена во близина на Техеран користејќи беспилотник.[11][27][28]
КИРГ Ракетни места за истрелување Табриз Две места за истрелување на ракети на Корпус на исламската револуционерна гарда (КИРГ) биле уништени во близина на Табриз, покраината Источен Азербејџан.[20][11][29]
Поморска база Абадан Иранската поморска база во близина на градот Абадан била оштетена или уништена.[20]
Копнени сили на КИРГ 216. оклопна бригада Складиште за стреливо на 216. оклопна бригада на Копнените сили на КИРГ (НЕЗСА) било уништено во градот Занџан.[20]
База на КИРГ во Сардашт, Западен Азербејџан „Неопределена база на Корпус на исламската револуционерна гарда (КИРГ) во Сардашт, покраината Западен Азербејџан“ била нападната.[11][30]
Ракетна база Бид Ганех Се случила штета во ракетната база Бид Ганех, која „веројатно складирала балистички ракети со среден дострел“.[14][31]
Ракетна база Хомеин Објектот за возење, „кој овозможува ефикасно движење на ракети и друга поврзана опрема“, во ракетната база Хомеин бил уништен.[14]
КИРГ Радар Гадир Радарот Гадир управуван од Корпусот на исламската револуционерна гарда (КИРГ) за Западен Техеран бил оштетен.[14]
Гасно поле Јужен Парс Израел нападнал постројка за преработка на природен гас на Гасното поле Јужен Парс, што предизвикало избувнување и пожар.[14]
Рафинерија за гас Фаџр-е Џам Израел ја нападнал рафинеријата за гас Фаџр-е Џам покраината Бушер, предизвикувајќи пожар.[14]
14-катна станбена зграда на плоштадот Нобонјад 14-катна станбена зграда во близина на плоштадот Нобонјад во Североисточен Техеран била уништена и се урнала по израелски воздушен напад. Њујорк тајмс објавил дека „дел од зградата е расцепен на два дела, со отворени станови“. Иранската државна телевизија објавила дека загинале 60 лица, вклучувајќи 20 деца.[32]
Фабрика на Фарда моторс Боруџерд „Обемнo оштетување“ се случило во фабриката на Фарда моторс сместена во градот Боруџерд. На 14 јуни, Институт за проучување на војната (ИСВ) изјавил дека „останува нејасно дали Фарда моторс имала какви било врски со ирански воени субјекти или оперирала под раководство на иранските воено-индустриски организации“.[14]
Кула „Ван Холдинг“ Се случила штета на кулата „Ван Холдинг“ во Северен Техеран.[11][33]
Зграда на Одделот за социјална грижа во Каср-е Ширин Зградата на Одделот за социјална грижа во Каср-е Ширин била уништена.[11]
  1. ↑ „3. израелски борбен авион соборен во Иран“. Анадолу Агенција. 14 јуни 2025. Посетено на 14 јуни 2025.
  2. ↑ Ибрахимова, Фидан (13 јуни 2025). „Израелски напади убија 18 во Источен Азербејџан додека бројот на загинати во Иран надминува 100“. Anewz.tv. Посетено на 15 јуни 2025.
  3. ↑ „Најмалку 18 загинати, 35 повредени во нови израелски напади на североисточен Иран“. Yeni Şafak. 14 јуни 2025. Посетено на 15 јуни 2025.
  4. ↑ „Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes'“. The Wall Street Journal. 13 јуни 2024.
  5. ↑ „Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here“. CTVNews (англиски). Associated Press. 13 јуни 2025. Посетено на 13 јуни 2025.
  6. ↑ Erlanger, Steven (13 јуни 2025). „At a Weak Moment, Iran Weighs Difficult Options to Respond to Israel“. The New York Times (англиски). ISSN 0362-4331. Посетено на 14 јуни 2025.
  7. 1 2 Лакриц, Талиа (13 јуни 2025). „Израел ја таргетираше иранската јадрена програма со невидливи борбени авиони F-35I Adir кои чинат 44.000 долари на час за летање“. Business Insider. Посетено на 13 јуни 2025.
  8. 1 2 3 Уди Ецион (13 јуни 2025). „По Натанз: Зошто ИОС нема да го нападне оперативниот реактор на Иран во Бушер“. The Jerusalem Post. Посетено на 14 јуни 2025.
  9. ↑ „Криза Израел-Иран: Шефот на ОН повикува на смиреност по синоќешните напади | Вести на ОН“. news.un.org (англиски). 2025-06-13. Посетено на 2025-06-15.
  10. 1 2 3 4 5 6 7 8 Резаи, Бен; Реди, Риа; Кампа, Кели; Боренс, Авери; Мур, Џоана; Карл, Николас; Пери, Енди; Ганзевелд, Аника; Картер, Брајан (13 јуни 2025). „Ажурирање за Иран – Специјално издание: Израелски напади врз Иран, 13 јуни 2025, 14:00 ЕТ“. Проект за критични закани. Вашингтон, Д.Ц.: American Enterprise Institute. Посетено на 14 јуни 2025.
  11. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Пери, Енди; Карл, Николас; Ганзевелд, Аника (13 јуни 2025). „Ажурирање за Иран – Специјално издание: Израелски напади врз Иран, 13 јуни 2025“. ИСВ Прес. Вашингтон, Д.Ц.: Институт за проучување на војната. Архивирано од изворникот на 2025-06-15. Посетено на 13 јуни 2025.
  12. 1 2 3 Израелски одбранбени сили (13 јуни 2025). „צה״ל תקף את אתר העשרת האורניום הגדול ביותר באיראן במרחב נטנז“ (Post on 𝕏). 𝕏 (Hebrew). @idfonline. Посетено на 13 јуни 2025.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  13. 1 2 Гроси, Рафаел (13 јуни 2025). „Изјава на генералниот директор Гроси пред СВ на ОН за ситуацијата во Иран“. Виена: Меѓународна агенција за атомска енергија. Посетено на 14 јуни 2025.
  14. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Резаи, Бен; Кампа, Кели; Боренс, Авери; Карл, Николас; Картер, Брајан (14 јуни 2025). „Ажурирање за Иран – Специјален извештај, 14 јуни 2025, вечерно издание“. ИСВ Прес. Вашингтон, Д.Ц.: Проект за критични закани / Институт за проучување на војната. Посетено на 15 јуни 2025.
  15. ↑ Сардаризаде, Шајан (14 јуни 2025). „Дополнителна проценка од @Maxar врз основа на нови сателитски снимки со висока резолуција направени денес сугерира дека нема видливи оштетувања на Фордоу, втората иранска постројка за збогатување, и комплексот на реакторот за тешка вода во Арак“. 𝕏. British Broadcasting Corporation. Посетено на 15 јуни 2025.
  16. ↑ Фасихи, Фарназ (13 јуни 2025). „ВЕСТИ: Израел ги продолжи нападите врз Иран. Фордо, една од главните подземни јадрени места, сега е под напад. Натанз исто така е силно оштетен во нападите. Повеќе локации во Техеран исто така пријавуваат експлозии“ (Post on 𝕏). 𝕏. The New York Times. Посетено на 14 јуни 2025.
  17. ↑ „Ирански официјален претставник потврдува ограничена штета на јадреното место Фордоу“. Al Jazeera English. 14 јуни 2025. Посетено на 14 јуни 2025.
  18. ↑ „Иран потврдува ограничена штета на јадреното место Фордоу“. The Times of Israel (англиски). Reuters. 14 јуни 2025. Посетено на 14 јуни 2025.
  19. ↑ Гамбрел, Џон; Лидман, Мелани; Франкел, Џулија (14 јуни 2025). „Израел ги напаѓа иранските јадрени места и убива врвни генерали. Иран возвраќа со ракетни баражи“. AP News. Дубаи, Обединети Арапски Емирати: Associated Press. Архивирано од изворникот 14 јуни 2025. Посетено на 14 јуни 2025.
  20. 1 2 3 4 5 Пери, Енди; Резаи, Бен; Боренс, Авери; Кампа, Кели; Ганзевелд, Аника; Картер, Брајан (14 јуни 2025). „Ажурирање за Иран – Специјален извештај, 14 јуни 2025, утринско издание“. Проект за критични закани. Вашингтон, Д.Ц.: Институт за проучување на војната. Посетено на 14 јуни 2025.
  21. ↑ „Израел уништи стратешки ирански аеродром во нов бран напади“. Ynetnews (англиски). 13 јуни 2025. Посетено на 13 јуни 2025.
  22. ↑ „Видеа го покажуваат влијанието на нападот на аеродромот во Табриз“. The Washington Post. 13 јуни 2025. Посетено на 13 јуни 2025.
  23. ↑ Тагвае, Бабак (13 јуни 2025). „Уште една слика од ракетен напад врз складиштето за муниција на 29-та дивизија Наби Акрам на Копнените сили на #КИРГ во #Керманшах, западен #Иран“ (Post on 𝕏). 𝕏. @BabakTaghvaee1. Посетено на 13 јуни 2025.
  24. ↑ Нафтали, Ханања (13 јуни 2025). „Израел нападна локација во покраината Хамадан која служи како команден центар за сите ирански системи за противвоздушна одбрана“. 𝕏 (Поранешен Twitter). @HananyaNaftali. Посетено на 13 јуни 2025.
  25. ↑ Дејвид, Колин (2 јули 2023). „Подземните ракетни бази на КИРГ во Керманшах“. Центар за истражување и едукација Алма. Посетено на 14 јуни 2025.
  26. ↑ Интел, Евергрин (13 јуни 2025). „Ова е подземниот објект во Керманшах (УГФ) на 34.368586, 47.236778 POV започнува околу 34.35011, 47.22774“. 𝕏. @vcdgf555. Посетено на 13 јуни 2025.
  27. ↑ Макалес, Бен Цион (13 јуни 2025). „Успеав да направам гео-локација на снимките од акциите на Мосад. Инцидентот се случи во базата за противвоздушна одбрана јужно од Техеран: 35.3094444, 51.1388889“ (Post on 𝕏). 𝕏 (Hebrew). @BenTzionMacales. Посетено на 13 јуни 2025.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  28. ↑ Фабиан, Емануел (Мени) (13 јуни 2025). „Шпионската агенција Мосад открива снимки кои ги покажуваат нејзините акции против иранската противвоздушна одбрана и лансерите на балистички ракети во Иран утрово“. 𝕏. @manniefabian. Посетено на 13 јуни 2025.
  29. ↑ OSINTdefender (13 јуни 2025). „Лансирните локации за ракети на КИРГ во близина на градот Табриз во северозападен Иран беа силно таргетирани претходно од Израел“ (Post on 𝕏). 𝕏. Посетено на 13 јуни 2025.
  30. ↑ Ауербах, Ерих (12 јуни 2025). „Оваа снимка покажува чад кој се издига од база на КИРГ во Сардашт, Иран (~36.160356, 45.468507)“. 𝕏 (Поранешен Twitter). @zcjbrooker. Посетено на 13 јуни 2025.
  31. ↑ Хинц, Фабијан (14 јуни 2025). „И уште еден удар: Локација за балистички ракети во близина на Бидганех веројатно поврзана со системи на течно гориво со среден дострел“. 𝕏. @fab_hinz. Посетено на 15 јуни 2025.
  32. ↑ Гомез, Мартин Гонзалес; Шавер, Џули Волтон; Вуд, Даниел; Гранадос, Самуел; Ерден, Бора; Браун, Малахи (13 јуни 2025). „Мапи и фотографии: Израелските напади и иранската ракетна одмазда“. The New York Times (англиски). ISSN 0362-4331. Посетено на 15 јуни 2025.
  33. ↑ Сардаризаде, Шајан (12 јуни 2025). „НИШКА: Потврдени видеа од последиците од израелските напади врз Иран Чад се издига од кулата Ван Холдинг во близина на плоштадот Ванак, северен Техеран. Локација: 35.757317, 51.414993“. 𝕏 (Поранешен Twitter).

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Израелски_напади_врз_Иран_(2025)&oldid=5465711“