Иван принцот и сивиот волк

В.М.Васнецов . Иван Царевич и сивиот волк (1889)

Иван принцот и сивиот волкот (руски: Сказка об Иване-царевиче, жар-птице и о сером волке) — руска народната приказна. Во рускиот фолклор се познати околу 30 верзии на оваа приказна, на украински јазик има 19, на белоруски се 6 верзии.

Најстарата снимена европска бајка за „Жар птицата и сивиот волк“ потекнува од латинската колекција на монахот Јохан Габиус објавена во 1480 година.

Најраспространетата верзија на руската народна приказна е во обработката на А. Н. Толстој (Иван принцот и сивиот волк, 1940). Приказната на В. Жуковски („Приказната за Иван принцот и сивиот волк“, 1845) е заснована врз заплетот на народната „Приказната за Иван принцот, жар - птицата и сивиот волк“.

Заплетот на руската народна приказна

Еден стар цар по име Вислав Андронович имал три сина-принцови: Дмитриј, Василиј и Иван . Имале прекрасна градина во близина на кралската палата, каде што имало дрво со гранки со златни јаболка. Еднаш кралот забележал дека некој краде од јаболката и им наредил на неговите синови да стражарат и да го фатат крадецот. Постарите принцови заспале, и не виделе ништо. Иван не ги затворил очите до полноќ и открил дека Жар-птица ги крадела јаболката. Обидувајќи се да го фати крадецот, принцот од неа фатил само пердув, кој светел во темнината како факел. Откако дознал што се случило и го добил пердувот, кралот им дава задача на своите синови: да му ја донесат жива „Жар-птицата“. Како награда, кралот ветил дека ќе му даде половина од кралството на оној што ќе ја донесе. Принцовите заминале во потрага и се разделиле на раскрсница. Иван Принцот го избрал патот по кој како што кажува напишаното на каменот, „тој самиот ќе остане жив, но ќе го изгуби својот коњ“. Предвидувањето брзо се остварило: утрото кога се разбудил, Иван видел само изгризани коски од неговиот коњ. По долго талкање низ шумата, Иван принцот запознал сив волк што зборувал, кој, откако дознал за тагата на младиот човек, му признал дека го изел коњот и му се понудил на Иван како коњ и помошник во потрагата по Жар-птицата. Волкот и Иван тргнале на долго патување, при што се покажало дека станувало сè потешко и поопасно да се најде крадецот на златните јаболка. Како и да е, благодарение на сивиот волк, Иван принцот сепак успеал да ја фати Жар-птицата и да ја украде Елена Прекрасна. Сепак, подмолните браќа на Иван се обидуваат да му го одземат пленот, но Волкот го спасува принцот, така што тој жив се враќа дома и се жени со Елена Прекрасна.

Разлики во книжевните приказни

Приказната на В. Жуковски

За разлика од руската народна приказна, каде што царот ги повикал неговите тројца синови и ги испратил во потрага по жар-птицата, во приказната на Жуковски, најмладиот син Иван морал да остане со неговиот татко.

Во неговата приказна Жуковски вклучил ликови од други бајки:

• Кошчеј Бесмртниот, чија смрт е во јајце, јајцето во патка, патката во зајак. Ова јајце е земено од дното на морето со помош на штука. Аналогија со бајката „Принцезата жаба“.
• Баба Јага, која требала да го нахрани и напои херојот и да го заспие, а потоа и да му помогне. Сличен опис се наоѓа и во бајките Мразко, Марија Моревна, и други.
• Леши, сличен на описот во приказните „Мраз“, „Василиса Премудра“.
• Херојски коњ, сличен е на описот во бајката „Василиса Премудра“.
• Волшебните предмети како што е чаршав за маса, само-послан, ловечки клуб, гусли-самогусли. Описот на чаршавот само-послан се наоѓа во бајките „Гусли-самогусли“, „Принцот и неговиот вујко“, „Волшебната принцеза“.
• Змејот Горинич со шест глави се наоѓа во бајката „Иван селскиот син“.

Креативното искуство на Жуковски, комбинирајќи неколку бајки во една, го продолжиле низа други писатели.

Литература

• Василиј Жуковски Приказната за Иван принцот и сивиот волк - Москва: Проспект, 2013 година - 31 стр.
• Будур Н. В. Жар-птица и сивиот волк // Бајка енциклопедија / вкупно ед. Будур. - М: Олма-Прес, 2005 година. - S. 151 . - ISBN 5-224-04818-4