Земјотрес во Љубљана (1895)

Земјотресот во Љубљана се случил на 14 април 1895 г. Тоа бил најголемиот и последниот разурнувачки земјотрес во областа.

Земјотрес

Со моментална магниутда од 6.1 и максимална интензитет на EMS од VIII–IX, земјотресот се случил во 23:17 часот. Епицентарот на земјотресот бил лоциран во Јанче, околу 16 километри источно од центарот на Љубљана. Фокусот бил на длабочина од 16 километри. Шокот бил почувствуван во круг со радиус од 350 километри и површина од 385.000 квадратни километри, достигнувајќи до Асиси, Фиренца, Виена и Сплит. Повеќе од 100 подземни потреси следувале во следните десет дена.

Жртви и штети

Во тоа време, популацијата на Љубљана била околу 31.000, со околу 1.400 згради. Земјотресот директно предизвикал 21 смртен случај, две лица починале подоцна додека ги расчистувале руините, а три деца починале неколку дена по земјотресот поради ниските температури во нивното привремено засолниште. Недостигот на храна, лошите услови за живот и дождливото време значеле дека болестите, особено дифтеријата, се ширеле брзо. Најмногу умирале старите и децата.

Околу десет проценти од зградите биле оштетени или уништени во градот. Најголема штета била направена во круг со радиус од 18 км, од Иѓ до Водице, додека помала штета се случила во радиус од 50 км од епицентарот. На Водников Плоштад стар манастир,бил доволно оштетен за да мора да се урне, а местото на крајот било претворено во отворен пазар (Љубљански Централен Пазар), кој сега е важно место во градот. Штетата била проценета на 7 милиони флорини.

Одговор

Следното утро, Општинскиот Совет донел вонредни мерки за помош на најтешко погодените жртви, за насочување на полициските сили во дополнителни безбедносни мерки и за насочување на полициските сили да ги проверуваат оштетените куќи. Сите училишта во градот биле привремено затворени, а некои фабрики привремено престанале со работа. Неколку дена подоцна биле формирани вонредни засолништа за бездомниците. Многу граѓани на Љубљана го напуштиле градот како бегалци. Недостатокот на храна брзо се почувствувал во градот, а биле отворени пет вонредни кујни, кои биле бесплатни или со низок трошок и распределувале неколку илјади топли оброци секој ден. Други области на Австро-Унгарската империја, особено Виена, Чешките земји и Хрватска-Славонија, помогнале со помош. Меѓу поединечните членови на Општинскиот Совет, Либералниот Националист Иван Хрибар, покажал посебни организациски способности во обезбедувањето помош. Набрзо потоа, бил избран за градоначалник и ја организирал обемната реконструкција на градот. Штетите биле значајни. Повеќето куќи биле оштетени на Стритарова улица, каде што сите куќи биле уништени освен една, како и пазарите.

Постземјотресна реконструкција

До настанот, Љубљана имала провинциски изглед. Потоа почнала експанзијата на градот и распространетата архитектонска промена во стилот на Виенската сеција, која денес се спротивставува на поранешните барокни згради што останале. Многу згради, како што е Младика, биле изградени по овие промени. Периодот на обновата помеѓу 1896 и 1910 година се нарекува "воскреснување на Љубљана", не само поради овие архитектонски промени, од кои голем дел од градот потекнува и денес, туку и поради реформите во урбаниот менаџмент, здравството, образованието и туризмот што следеле. Од 1895 до 1910 година, биле изградени 436 нови згради, а стотици згради биле реновирани или проширени во стилот на Виенската сеција. Повеќето од мостовите, спомениците, парковите и главните згради на Љубљана потекнуваат од развојот по земјотресот. Во 1895 година, капела посветена на Нашата Дама од Розарот била изградена во Јанче од страна на луѓето од Љубљана, за да ја заштити Марија од вакви катастрофи. Во 1897 година, првиот австро-унгарски сеизмолошки опсерваториум бил основан во Љубљана на улицата Вега.