Етрурија
_F0163960tris_Palazzo_Vitelleschi,_cavalli_alati_bardati,_scultura_etrusca_ellenistica,_insieme,_Tarquinia.jpg)
Етрурија бил регион во Централна Италија, сместен во област што покривал дел од она што денес е поголем дел од Тоскана, северен Лацио и северна и западна Умбрија.
Етрурци[уреди | уреди извор]
Античките луѓе на Етрурија[1] се идентификувани како Етрурци. Нивната сложена култура[2] се фокусирала на бројни градови-држави кои се појавиле за време на периодот на Виланован во деветтиот век п.н.е., и тие биле многу моќни за време на ориентализацијата на Архајските периоди.
Етрурците биле доминантна култура во Италија до 650 п.н.е.,[3] надминувајќи ги другите антички италични народи како што се Лигурите. Нивното влијание може да се види надвор од границите на Етрурија во долината на реката По и Латиум, како и во Кампанија и преку нивниот контакт со грчките колонии во Јужна Италија (вклучувајќи ја и Сицилија). Навистина, во некои етрурски гробници, како оние на Tумул ди Монтефортини во Комеана (види Карминањо) во Тоскана, физички докази за трговија со Египет се пронајдени од страна на археолозите-фини египетски чаши фајанс се пример. Таквата трговија се случувала или директно со Египет или преку посредници како што се грчките или феникиските морнари.
Рим бил под силно влијание на Етрурците, иако бил одделен од раната граница на Етрурија со Силва Чиминија, Чиминската шума. Низа етрурски кралеви владееле со Рим до 509 п.н.е., кога последниот етрурски крал, Луциј Тарквиниус Супербус, бил отстранет од власт и била основана Римската Република.[4] На Етрурците им се припишувало влијанието на римската архитектура и ритуалната практика; Во времето на етрурските кралеви биле реализирани важни структури како што се Капитолиум, Клоака Максима и Виа Сакра.
Етрурската цивилизација била одговорна за голем дел од грчката култура увезена во раниот републикански Рим, вклучувајќи ги дванаесетте олимписки божества, одгледувањето маслинки и грозје, латинската азбука (приспособена од грчката азбука), архитектурата (како што е лакот) и инженерски елементи како канализација и системи за одводнување.
Територијална поделба на Етрурија[уреди | уреди извор]
Етрурија обично е поделена на две главни територии, наречени Северна Етрурија и Јужна Етрурија, на кои мора да се додадат најсеверните територии кои биле наречени Етрурија Падана и најјужните територии кои биле наречени Етрурија Кампана.
- Северна Етрурија - голем дел од модерната Тоскана, од реката Арно на север, Апенините на исток и реката Албегна на југ од Тоскана; понатаму, етрурските територии северно до Перуџа во модерна Умбрија
- Јужна Етрурија - мали делови од најјужните области на Тоскана, целиот северен и централен Лацио до портите на Рим
- Етрурија Падана (Паданска Етрурија) - територии во Емилија-Ромања и во јужниот крај на Ломбардија и Венето, во северна Италија
- Етрурија Кампана (Кампанска Етрурија) - некои територии во регионот Кампанија во јужна Италија
Градови во Етрурија[уреди | уреди извор]
Латинските и италијанските имиња се дадени меѓу загради:
- Аритим (Аретиум, Арецо)
- Атриа (Адриа)
- Каисра (Каере, Церветери)
- Клевсин (Клузиум, Чиуси)
- Куртун (Кортониум, Кортона)
- Фелатри (Волатерае, Волтера)
- Фуфлуна (Популониум, Популонија)
- Парусија (Перусија, Перуџа)
- Tarchna (Волски Анксур) (Тарацина, Терацина)
- Тархнал (Тарквини, Тарквинија)
- Веии (Веии, Веио)
- Ветлуна (Ветолониум, Ветулонија)
- Випсул (Фаесулае, Фиесоле)
- Велч (Вулци, Волци)
- Велзна (Волсинија, Волсинии)
Постоел период помеѓу 600 п.н.е. и 500 п.н.е., за време на кој дванаесет етрурски градови-држави формирале лабава конфедерација позната како Етрурска Лига. Етрурскиот јазик бил официјален јазик за нивните состаноци. Кога Етрурија била освоена од Римската Република, латинскиот станал официјален јазик.
Римска Етрурија[уреди | уреди извор]
Во Августанската организација на Римска Италија, Етрурија било името на регионот (Регио VII). Нејзините граници биле Тибар, Тиренското Море, Апуанските Алпи и Апенините. Ова е приближно совпаѓање со оние во Етрурија пред римскиот период кој започнал во 509 п.н.е.[5]
Етрурија во модерната историја[уреди | уреди извор]
Големото Војводство Тоскана (кое постоело 1569-1801 и 1814-1859) на латински се стилизирало како Големото војводство Етрурија (Magnus Ducatus Etruriae). Името Етрурија, исто така, се применувало на Кралството Етрурија, ефемерна клиентска држава на Наполеон I од Франција, која го заменила Големото Војводство помеѓу 1801 и 1807 година.
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Posth, Cosimo; и др. (2021). „The origin and legacy of the Etruscans through a 2000-year archeogenomic time transect“. Science Advances. 7 (39): eabi7673. Bibcode:2021SciA....7.7673P. doi:10.1126/sciadv.abi7673. PMC 8462907 Проверете ја вредноста
|pmc=(help). PMID 34559560 Проверете ја вредноста|pmid=(help). - ↑ Kindy, David, Where Did the Ancient Etruscans Come From?: A new DNA analysis suggests the enigmatic civilization was native to the Italian Peninsula, Smithsonian, September 29, 2021
- ↑ Rix, Helmut. "Etruscan." In The Ancient Languages of Europe, ed. Roger D. Woodard. Cambridge University Press, 2008, pp. 141–164.
- ↑ Cary, M.; Scullard, H. H., A History of Rome. Page 28. 3rd Ed. 1979. ISBN 0-312-38395-9.
- ↑ Baracca, M. (1970). Atlante Storico (Latin). Novara: De Agostini. стр. 15.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
Библиографија[уреди | уреди извор]
- Bonfante, Giuliano; Bonfante, Larissa (2003). The Etruscan Language: an Introduction. Manchester: Manchester U.P. ISBN 0719055407.
- Hall, John F., уред. (1996). Etruscan Italy: Etruscan Influences on the Civilizations of Italy from Antiquity to the Modern Era. Indiana University Press. ISBN 9780842523349. Chronology of Etruscan Italy, [1].
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Градови и гробишта на Етрурија, од Џорџ Денис, преглед на етрурската цивилизација
|