Елшан

Координати: 41°7.56′N 23°18.16′E / 41.12600° СГШ; 23.30267° ИГД / 41.12600; 23.30267
Од Википедија — слободната енциклопедија
(Пренасочено од Елшани (Серско))
Елшан
Καρπερή
Елшан is located in Грција
Елшан
Елшан
Местоположба во областа
Елшан во рамките на Долна Џумаја (општина)
Елшан
Местоположба на Елшан во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°7.56′N 23°18.16′E / 41.12600° СГШ; 23.30267° ИГД / 41.12600; 23.30267
ЗемјаГрција
ОбластЦентрална Македонија
ОкругСерски
ОпштинаДолна Џумаја
Општ. единицаДолна Џумаја
Надм. вис.&1000000000000003000000030 м
Население (2021)[1]
 • Вкупно580
Часовен појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Елшан или Елшен (грчки: Καρπερή, Карпери; до 1927 г. Έλσιανη, Елсјани[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Долна Џумаја на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци, а денес е мешано.[3]

Географија[уреди | уреди извор]

Селото се наоѓа јужно од Долна Џумаја, близу десниот брег на Струма.

Историја[уреди | уреди извор]

Во Отоманското Царство[уреди | уреди извор]

Во XIX и почетокот на XX век Елшан било село во Серската каза. Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Елшан (Elschan) било село со 165 домаќинства на 70 жители муслимани и 430 жители Македонци.[4][5]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал дека селото е дел од областа Овакол и напишал за него:

„ Елшан, полско село 4 часа на запад од Сер. Најплодна почва; ги произведува сите видови производи и тутун. На З од Елшан е „Коприва ќопруси“, мост на Струма. Патот минува низ блатести места, за пазтоа мачно се патува зимно време. Во црквата „Св. Петка“ се служи на грчки. 70 куќи само Македонци.[6] Грчко училиште.[7] “

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г. селото (Елшенъ) брои 1.400 жители, сите Македонци христијани.[4][8]

По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во селото (Elchen) имало 248 Македонци егзархисти и 1.512 Македонци патријаршисти.[4] Во селото правела напори грчката пропаганда — работело грчко основно училиште со 1 учител и 30 ученици.[9]

На 5 март 1905 г. четата на Георги Радев влегла во Елшан и ги обиколила гркоманските водачи на чело со Васил Челебиев (Василиос Целебонис). При престрелката загинал Хараламби Дијамандиев (Хараламбос Дијамандис), а ранет е Петар Андонов (Петрос Антониу) од Кумлија.[10]

Подоцна селото го примило врховенството на Бугарската егзархија, но во февруари 1907 г. повторно станало патријаршиско со усилбите на гркоманите.[11]

Летото 1908 г. по Хуриетот 95 лица од Елшан потпишале изјава дека селото сака да премине под врховенството на Бугарската егзархија. Ова предизвикало тревога кај грчкоиот комитет во Сер, и во селото е испратен капетанот Стерјос Влахвеис, кој стасал во Елшан во недела, 23 август, со петмина андарти и ги заплашил со убиство македонските водачи. Го барал нивниот водач Димитър Аваљов, кој успеал да избега во Сер.[12][13]

Во Грција[уреди | уреди извор]

По Балканските војни во 1913 г. Елшан е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година селото броело 1.226 жители.[3] По Првата светска војна во 1918 г. голем дел од населението се иселило во Бугарија при повлекувањето на бугарската војска, плашејќи се од грчките репресалии.[3] Така, на пописот од 1920 г. во Елшан се заведени само 265 жители.[3] На место на иселените Македонци властите довеле грчки колонисти. Според пописот од 1928 г. Елшан било етнички мешано село со 981 жители,[3] од кои 249 биле дојденци.[14]

Од 1967 до 1984 г. е изградена црквата „Св. Ѓорѓи“.[15]

Месности во Елшан преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Ашлик[16] Άσλήκη Пинасмено Πεινασμένον[17] местност на ЈЗ од Елшан, по десниот брег на Струма[16]
Кирим Κιρίμ Трапези Τραπέζι[18]
Али Паша[19] Άλή Πασά Ктима Κτήμα[18] месност на ЈИ од Елшан и на С од Чучулигово[19]
Келешка[19] Κελέσκα Форсарика Φωρσάρικα[18] месност на ЈЗ од Елшан, по десниот брег на Струма[19]
Караагач Καραγάτσι Фтелија Φτελιά[18]
Камински Καμίνσκι Камини Καμίνι[18]
Кајнама[20][19] Καϊναμάς Термотопос Θερμοτοπος[18] ниви и и ливади[20] на С од Елшан[19]
Моловка Μολόφκα Молоха Μολόχα[18]

Население[уреди | уреди извор]

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 951 1.033 1.301 1.237 1.405 1.271 1.099 837
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности[уреди | уреди извор]

  • Георги Ил. Гегов — револуционер, деец на ВМОРО, загина пред 1918 г.[21]
  • Иван Ангелов — борец во МОО, 26-годишен, IV чета на V Одринска дружина, ранет, носител на орденот „За храброст“ IV степен[22]
  • Иван Попстоянов — борец во МОО, IV чета на V Одринска дружина[23]
  • Коста Димитров — револуционер, деец на ВМОРО, починал по 1918 г.[21]
  • Нашко Елшански (? – 1924) — револуционер, деец на ВМРО
  • Ставро Цветков (1912 – 1943) — комунист[24]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 253–254. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  5. ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 116–117. ISBN 954-8187-21-3.
  6. ↑ Нарекувајќи ги „Бугари“ под влијание на бугарската пропаганда.
  7. ↑ Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Седма (XXXVI): 841.
  8. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 176. ISBN 954430424X.
  9. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 198–199.
  10. ↑ „Ιστορικό Ημερολόγιο Σερρών“ (PDF). Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών. Посетено на 11 декември 2014.
  11. ↑ Македоно-одрински преглед, година ІІ, брой 31, София, 18 март 1907, стр. 492..
  12. ↑ Георгиев, Величко, Стайко Трифонов. „Гръцката и сръбската пропаганди в Македония. Краят на XIX – началото на ХХ век“, София, Македонски научен институт, 1995, стр. 233.
  13. ↑ Даскалов, Георги. „Българите в Егейска Македония, мит или реалност“, Македонски научен институт, София, 1996, стр.87
  14. ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  15. ↑ „Ιερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου“. Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης. Посетено на 1 ноември 2018.
  16. ↑ 16,0 16,1 Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)
  17. ↑ „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1042. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 18,6 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1043. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  20. ↑ 20,0 20,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 130.
  21. ↑ 21,0 21,1 Македонцитѣ въ културно-политическия животъ на България: Анкета отъ Изпълнителния комитетъ на Македонскитѣ братства (PDF). София: Книгоиздателство Ал. Паскалевъ и С-ие, Държавна печатница. 1918. стр. 106.
  22. ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 27. ISBN 954-9800-52-0.
  23. ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 584. ISBN 954-9800-52-0.
  24. ↑ „Elizabeth Kolupacev Stewart, For Sacred National Freedom: Portraits Of Fallen Freedom Fighters, Politecon Publications, 2009“. Архивирано од изворникот на 21 март 2012. Посетено на 5 октомври 2011.
Населени места во општината Долна Џумаја
ОЕ Долна Џумаја
ОЕ Орљак
ОЕ Просеник
Историски
1 Новосоздадено место
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Елшан&oldid=5191278“