Државни празници во Шведска
Државни празници во Шведска (шведски: helgdagar) се основани со акти на парламентот (Риксдаг).[1] Официјалните празници можат да се поделат на христијански и нехристијански празници. Христијанските празници се Божиќ, Водици, Велигден, Ден на Вознесение, Духовден и Ден на сите светци. Не-христијански празници се: Нова Година, Меѓународниот ден на трудот, Националниот ден и Тајане.
Покрај ова, сите недели се официјални празници, но не се толку важни како главните празници. Имињата на неделите го следат литургискиот календар и тие треба да се категоризираат како христијански празници. Велигден и Духовден се секогаш во недела, но тие повеќе се гледаат како главни празници отколку обични недели. Кога стандардната работна недела во Шведска била намалена на 40 часа од Риксдагот, сите саботи де факто станале државни празници.Празници се и Велика сабота, Тајане, Бадник и новогодишната ноќ.
Дел од шведската традиција е прославата на Луција (ден на Света Луција). Таа е единствената светица што се слави во лутеранска Шведска (како и оние делови на Норвешка и Финска, каде што шведското влијание историски било истакнато). Прославата, која, сепак, не е државен празник, секогаш се одржува на 13 декември и има многу претхристијански традиции. Истото важи и за многу празници во Шведска.
Во Шведска, државниот празник понекогаш се нарекува црвен ден, бидејќи е отпечатен со црвено во повеќето календари. Сосема е вообичаено некои бизниси да се затвораат на пладне еден ден пред одредени празници, а исто така и ако празникот падне во вторник или четврток, Швеѓаните вообичаено не работат на ден што е помеѓу празник и викенд.
Традиција[уреди | уреди извор]
Во шведската традиција, многу празници имаат свои главни прослави не на денот, туку на вечерта на празникот, што значи еден ден порано. Ова е особено значајно на Бадник, Велика сабота и Тајане, но и на новогодишната ноќ. Бадник, летната ноќ и новогодишната ноќ може да бидат најважните празници во текот на целата година за Швеѓаните. Има и полудневни празници (со одредена варијација во зависност од работодавецот): Дванаесетта ноќ, Велики четврток, Валпургиска ноќ, денот пред Вознесението и денот пред Денот на сите светци.
Шведскиот календар предвидува и посебни денови на веење на знамето. Деновите на веење на знамето се во некои случаи официјални празници или родендени и имендени за кралското семејство и неформални празници како Денот на Густавус Адолф (6 ноември) или Денот на Нобеловата награда (10 декември). Не постои формална врска помеѓу деновите на веење на знамето и празникот. Многу денови на веење на знамето се обични работни денови.
Официјалниот национален ден на Шведска се слави на 6 јуни, статус кој конечно бил доделен во 2005 година.
Неколку празнувања одеднаш[уреди | уреди извор]
Има случаи кога официјалните празници и други празнувања се поклопуваат, и може да се одржуваат неколку прослави истовремено. Еден таков случај е 30 април по кој веднаш следува 1 мај. Следниот ден е всушност Валпургиската ноќ, сепак, во календарот првенствено се означува како Први мај или Ден на трудот. Ова значи дека во зависност од вашите симпатии, можете или да го славите како Први мај или како Валпургиска ноќ. Покрај овој, 30 април е и роденден на кралот и официјален ден на знамето. Ако некој празник падне во недела, тој ден би бил и официјален празник.
Во 2008 година, поради невообичаено раниот Велигден, Денот на Вознесението се случил на 1 мај. Ова било првпат да се случи ова откако Први мај станал државен празник во 1939 година. Следниот пат кога овие празници се преклопуваат е во 2160 година. Следниот пат кога Денот на Вознесението ќе се совпадне со Валпургиската ноќ на 30 април (што е најраниот можен ден) е во 2285 година.
Свечености[уреди | уреди извор]
Список на државни празници во Шведска[уреди | уреди извор]
| Македонско име | Локално име | Датум на набљудување [2] | Подвижен датум |
|---|---|---|---|
| Новогодишен ден | Nyårsdagen | 1 јануари | |
| Водици | Trettondedag jul | 6 јануари | |
| Велики петок | Långfredagen | Петок пред Велигденска недела | 2 април 2021 година 15 април 2022 година 7 април 2023 година |
| Велигденски понеделник | Annandag påsk | Понеделник по Велигденска недела | 5 април 2021 година 18 април 2022 година 10 април 2023 година |
| Меѓународен ден на работниците | Första Maj | 1 мај | |
| Вознесение | Kristi himmelsfärds dag | 39 дена по Велигденска недела | 13 мај 2021 година 26 мај 2022 година 18 мај 2023 година |
| Национален ден на Шведска | Sveriges nationaldag | 6 јуни | |
| Денот на средината на летото | Midsommardagen | Сабота во периодот 20–26 јуни | 26 јуни 2021 година
25 јуни 2022 година 24 јуни 2023 година |
| Денот на сите светци | Alla helgons dag | Сабота во периодот од 31 октомври до 6 ноември | 6 ноември 2021 година 5 ноември 2022 година 4 ноември 2023 година |
| Божиќ | Juldagen | 25 декември | |
| Втор ден на Божиќ | Annandag jul | 26 декември |
Државни празници секогаш во недела[уреди | уреди извор]
Некои државни празници во Шведска секогаш се случуваат во недела, но всушност се официјални државни празници. Ова обично нема да влијае на работниот распоред или на вообичаеното работно време.
| Празник | Датум на набљудување | Подвижен датум |
|---|---|---|
| Велигден (påskdagen) | Првата недела по полна месечина на или по 21 март | 4 април 2021 година 17 април 2022 година 9 април 2023 година |
| Духовден (pingstdagen) | 7-ма недела (49 дена) по недела на Велигден | 23 мај 2021 година 5 јуни 2022 година 28 мај 2023 година |
Други празници[уреди | уреди извор]
Другите празниците речиси секогаш се третираат како официјални празници од страна на работодавците, така што повеќето вработени кои работат редовно работно време не работат овие денови.
| Де факто празник | Датум на набљудување | Подвижен датум |
|---|---|---|
| Почеток на летото (midsommarafton) | Петок во периодот од 19 до 25 јуни. | 25 јуни 2021 година 24 јуни 2022 година 23 јуни 2023 година |
| Бадник (julafton) | 24 декември | |
| Новогодишна ноќ (nyårsafton) | 31 декември |
Полупразници[уреди | уреди извор]
Полупразниците често се третираат со попладневен одмор, но тоа варира во зависност од работодавецот. Повообичаено е да се работи цел работен ден отколку не овие денови. Многу од вработените кои имаат полудневен одмор имаат малку подолга работна недела остатокот од годината за да го компензираат слободното време. Во многу случаи, вработените го земаат целиот слободен ден, комбинирајќи го половина одмор со некоја друга форма на отсуство.
| Полупразници | Датум на набљудување | Подвижен датум |
|---|---|---|
| Дванаесетта ноќ (trettondagsafton) | 5 јануари | |
| Валпургиска ноќ (valborgsmässoafton) | 30 април | |
| Ден на сите светци (alla helgons afton) | Ден пред празникот на сите светци | 5 ноември 2021 година 6 ноември 2022 година 3 ноември 2023 година |
Вечерни празници секогаш во сабота[уреди | уреди извор]
За повеќето вработени има мала практична разлика помеѓу овие вечери и другите саботи во годината, што значи дека тие се фактички празници.
| Навечер секогаш во сабота | Датум на набљудување | Подвижен датум |
|---|---|---|
| Велика сабота (påskafton) | Ден пред Велигденска недела | 3 април 2021 година 16 април 2022 година 8 април 2023 година |
| Духовден (pingstafton) | Ден пред Педесетница | 22 мај 2021 година 4 јуни 2022 година 27 мај 2023 година |
Божиќна недела и првите денови од јануари[уреди | уреди извор]
За време на Божиќната недела и деновите пред и по Водици, многу Швеѓани не се на работа, комбинирајќи празници, и други форми на отсуство (на пр. одмор). Всушност, сосема е вообичаено да се напушти работата пред Бадник, а потоа да не се враќа на работа до околу 10 јануари. Сепак, повеќето луѓе работат барем некои од овие денови.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Lag (1989:253) om allmänna helgdagar“. Parliament of Sweden. Посетено на 2012-06-18.
- ↑ „Lag (1989:253) om allmänna helgdagar Svensk författningssamling 1989:1989:253 t.o.m. SFS 2004:1320“. Riksdagen.se. Посетено на 9 January 2018.