Танг (династија)

Териториите на династијата Танг околу 663 година

Императорката Ву Цејтен- Танг династија

Императорот Гаозу-династија Танг

Династија Танг или династија Тан ( кинески: 唐朝 , 18 јуни 618 — 4 јуни 907 година ) била кинеска империјална династија која ја наследила династијата Суи и по која Кина влегла во периодот на Пет династии и Десет кралства. Основана е од семејството Ли (李), кое дошло на власт за време на зенитот и распадот на империја Суи. Династијата била делумно прекината за време на Втората династија Џоу (16 септември 690 - 3 март 705 година) кога царицата Ву Цетијан го презела тронот, станувајќи единствената кинеска царица што владеела независно.

Династијата Танг се смета за врв на кинеската цивилизација и златното доба на космополитската кинеска култура. За време на династијата Танг, во бројните воени походи на раните владетели, територијата на Кина пораснала повеќе отколку за време на династијата Хан, а населението надминало 50 милиони жители.

Династијата Танг со главен град во Чанган (денешен Ксиан), најнаселен град во светот во тоа време, е општо прифатена како највисока точка во развојот на кинеската цивилизација, еднаква (или уште поважна) од претходната династија Хан — златното доба на урбаната култура. Нејзината територија, стекната за време на војните на нејзините рани владетели, била поголема од онаа на династијата Хан и била еднаква на територијата на подоцнежните династии Јуен и Чјинг. Во два пописи во 7 и 8 век, во Танг записите се проценувало дека населението (според бројот на регистрирани домаќинства) било околу 50 милиони луѓе. Дури и кога централната власт постепено ослабнала во текот на 9 век и не можела да направи точен попис, тие сепак процениле дека населението дотогаш пораснало на приближно 80 милиони луѓе.

Благодарение на толку големото население, династијата можела да собере професионална и да регрутира војска од стотици илјади војници за да се натпреварува со номадските народи за доминација над Централна Азија и за профитабилните трговски патишта долж Патот на свилата. Многу држави и кралства му оддавале почит на дворот Танг, а Танг исто така освоил неколку провинции кои индиректно биле управувани преку протекторатскиот систем. Освен политичкото, династијата Танг имала силно културно влијание и врз соседните земји како што се оние во областа на денешна Кореја, Јапонија и Виетнам.

Династијата Танг била период на напредок и стабилност, освен за време на бунтот Ан Лушан и за време на слабеењето на централната власт во втората половина на владеењето на династијата. Како и претходната династија Суи, династијата Танг имала систем на државна служба кој регрутирала службеници врз основа на стандардизирани испитувања и препораки за служба. Овој општествен поредок бил нарушен со зајакнувањето на провинциските воени гувернери наречени ѕедуши во текот на 9 век. Кинеската култура цветала и дозревала за време на владеењето на династијата Танг, а тој период се смета за врв во кинеската поезија. На овој период му припаѓаат двајцата најпознати кинески поети: Ту Фу и Ли Бај, како и многу познати сликари: Хан Ган, Џанг Ксуан и Џоу Фанг. Многу литературни и научни дела, енциклопедии и атласи создадени за време на династијата Танг заземаат важно место во развојот на кинеската литература.

Многу важни пронајдоци датираат од овој период, вклучително и развојот на печатење со помош на дрвени печатарски модели. Будизмот имал значително влијание врз кинеската култура од тој период и разни кинески секти добиле значење. Будистите подоцна ќе бидат прогонувани од државата и тоа влијание значително ќе се намали. Иако династијата и централната власт ослабнале во текот на 9 век, уметноста и културата продолжиле да цветаат. Ослабената централна власт во голема мера се повлекла од управувањето со економијата, но и покрај тоа, трговијата и производството останале главно недопрени, па дури и напредувале.

Подемот на династијата Танг

Династијата Танг била основана од семејството Ли, кое ја презело власта за време на падот на династијата Суи, која пропаднала делумно поради товарот наметнат од јавните работи како што е градењето на Големиот канал, а делумно поради скапите воени обиди да се освои територијата на денешна Северна Кореја.

На почетокот во време на бројни бунтови, династијата Танг успеала да создаде силна централизирана империја со ефективен систем на управување. Нејзиното владеење било поддржано од Царскиот систем за испитување, чија задача била да избере образовани граѓани кои ќе и служат на државната администрација. Системот се одржал до почетокот на 20 век.

По почетното внатрешно зајакнување, династијата Танг почнала да се шири надвор од своите граници. До 660-тите години, армијата на династијата Танг интервенирала во Индија, ги окупирала Тарим и Џунгарија и накратко воспоставила протекторати во Тухаристан, Согдијана и Фергана. Околу 660 г. кинеската империја имала најголема површина сé до 18 век. Кинеската култура и системот на владеење се ширеле паралелно со воените освојувања, и на тој начин е воспоставено кинеско културно единство на Далечниот Исток, кое се одржало долго по падот на династијата Танг.

Страни амбасадори го посетуваат дворот на Танг (601-673 год.)

Врвот на Империјата

Кцуми (Летна пагода) изградена 636 год.- Танг династија

Џиновска статуа на Буда, почната во 713 завршена 803 год. Висока 71 м.

Империјата била поврзана со мрежа на поштенски патишта, додека транспортот помеѓу долината Јангце и северот кој брзо се развивал бил олеснет со ефикасен систем на канали и водни патишта. Патната мрежа била ориентирана кон главниот град Чанган, кој останал политички и стратешки центар на империјата. Сепак, економските центри се наоѓале во северните рамнини околу долниот тек на Јангце. Најголем дел од трговијата на Патот на свилата ја воделе Кинезите и номадските народи од Централна Азија.

Во 8 век, како резултат на економскиот развој, дошло до значително зголемување на бројот на населението.

Религиозната и филозофската идеологија на будизмот станале составен дел од кинеската култура, но никогаш не ги потиснале оригиналните кинески верувања, па во 9-ти век, владата го протерала будизмот и неговото влијание ослабело. И покрај надолната траекторија на династијата Танг, уметноста и културата ќе продолжат да се развиваат. Двајца од најпознатите кинески поети потекнуваат од оваа ера, Ту Фу и Ли Бај, како и многу други уметници.

Пишувањето историски дела исто така било во процут, биле создадени енциклопедии, книги за географија и медицина. Имало многу пронајдоци, како што се дрвопис, механизми на часовници, унапредувања во картографијата, па дури и примена на хидраулика за придвижување на вентилаторите .

Падот на династијата Танг

Пограничниот генерал Ан Лушан подигнал 755 год. бунт што значително ја ослабнала династијата Танг. Во бурните години што следеле, Кина се повлекла од Централна Азија и станала позатворена, делумно поради ширењето на исламот, кој до 8 век дошол во Фергана, а потоа станал доминантен и во Туркестан. Внатрешно, царската моќ ослабела, моќта преминала на провинциите, а многу главни градови прераснале во големи и богати метрополи. Во исто време, се случиле големи движења на населението кон долината на реката Јангце, каде што биле користени нови земјоделски методи. Трговијата цветала и се зголемила мрежата на мали трговски градови.

На крајот на 9 век, големото селско востание речиси ја уништило централната власт на династијата Танг. Кина била поделена на 10 држави со мал остаток од империјата управувана од пет последователни династии (т.н. Период на пет династии и десет кралства). Дури 960 год. земјата била повторно обединета под династијата Сунг .

Трговија и ширење на културата

Украсен - сребрен сад од периодот Танг, обликуван во стил на северна номадска кожна торба украсена со коњи кои си играат со чаша за вино во устата, како коњите на императорот Суан-Ѕун кои биле истренирани да го прават тоа.

Преку копнена трговија долж Патот на свилата и поморска трговија со едреници, династијата Танг можела да се здобие со богатство од нови технологии, културни обичаи, ретки луксузни и современи предмети. Од Блискиот Исток, Индија, Персија и Централна Азија, династијата стекнала нови идеи од модата, нови видови керамика и е подобрено ковењето на сребро. Кинезите постепено го усвоиле странскиот концепт на столче и стол за седење, за разлика од претходниот обичај да се седи на душеци раширени на подот. На Блискиот Исток, исламскиот свет ценел и купувал значителни количини кинески стоки како свила, лак и порцелан . Песните, танците и музичките инструменти од странски региони станале популарни во Кина за време на династијата Танг. Овие инструменти вклучувале обоа, флејти и мали лакирани тапани од Куч во Таримската котлина и ударни инструменти од Индија, како што се чинели. Имало девет музички ансамбли на дворот (проширени од седум за време на династијата Суи) кои ја претставувале музиката од цела Азија.

Имало значителен контакт и интерес за Индија како центар на будистичкото знаење, со познати патници и истражувачи како Суанцан (починал во 664 година) кој го посетил јужноазискиот потконтинент. По седумнаесетгодишно патување, Суанцан успеал да врати вредни санскритски текстови за превод на кинески. Имало и туркиско-кинески речник за сериозни научници и студенти, додека туркиските народни песни служеле како инспирација за дел од кинеска поезија. Во внатрешноста на Кина, трговијата била олеснета од Големиот канал и рационализираниот системот на канали, што ги намалило трошоците за транспорт на жито и друга стока. Државата управувала со околу 32.100 километри долги рути на поштенската служба која се одвивала со коњи или бродови.

Патот на свилата

Иако Патот на свилата од Кина до Запад првично бил формулиран за време на владеењето на императорот Ву (141–87 п.н.е.) за време на династијата Хан, таа била повторно отворена за време на династијата Танг во 639 година кога Хоу Чуњи (починал во 643 година) го освоил Западот и го оставил патот отворен речиси четири децении. Патот бил затворен откако Тибетанците ја зазеле територијата во 678 година, но во 699 година, за време на периодот на императорот Ву, патот на свилата бил повторно отворен кога династијата Танг ги освоила четирите гарнизони на Анксија првично воспоставени во 640 година, кои еднаш ја поврзувале Кина директно со Запад преку копнена трговија.

Трибојна глазирана фигура на коњ од династијата Танг

Династијата Танг го освоила виталниот пат низ долината Гилгит од Тибет во 722 година. Тибетанците повторно го зазеле во 737 година, а Кинезите повторно ја презеле контролата под команда на Гогурјео-корејскиот генерал Гао Цјанџи. Кога бунтот на Ан Лушан завршил во 763 година, царството Танг повторно ја изгубило контролата врз своите западни земји, бидејќи Тибетската империја во голема мера го отсекла директниот пристап на Кина до Патот на свилата. Внатрешен бунт во 848 година го соборил тибетскиот владетел во 851 година, а Танг ги вратила северозападните префектури од Тибет во 851 година. Во овие области се наоѓале пасишта за одгледување коњи кои биле од големо значење за династијата Танг.

Иако многу западни патници доаѓале во Кина да живеат и да тргуваат, многу од нив претежно монаси, оставиле евиденција за строгите гранични закони што ги спроведувале Кинезите. Како што сведочел монахот Сјуенцанг и многу други, по Патот на свилата имало многу кинески гранични премини каде што биле проверувани патните документи за влез во империјата Танг. Освен ова, проблем биле и честите напади на банди кои ги напаѓале и ограбувале патниците.

Патот на свилата влијаел на уметноста на династијата Танг. Коњите станале важен симбол на просперитет и моќ, како и инструмент на воената и дипломатската политика. Коњите се почитувале како сродници на змејовите.

Култура и општество

Императорот Хуанѕонг од Танг

Тробојна фигура на цивилен службеник во ханфу облека - Танг

Ли Бај - калиграфија, Танг

Литература

Периодот Танг бил златното доба на кинеската литература и уметност . До денес се зачувани над 48.900 песни напишани од околу 2.200 автори. Уметноста на поетско творештво станало задолжителен предмет за оние кои сакале да ги положат империјалните испити, а поетските натпревари меѓу гостите на благороднички банкети и меѓу дворјаните биле вообичаени.

Во овој период биле објавени големи енциклопедии .

Религија

Џоу Фанг- Убавица со цвеќе, Танг, 8 век

Истакнатиот статус на будизмот во кинеската култура почнал да опаѓа бидејќи династијата и централната власт го изгубиле влијанието во доцниот 8-ми век до 9 век. Будистичките манастири и храмови кои претходно биле ослободени од државни даноци станале цел на државата за оданочување. Во текот на 845 год. царот Вузонг од Танг затворил 4.600 будистички манастири заедно со 40.000 храмови и светилишта, принудувајќи 260.000 будистички монаси и калуѓерки да се вратат на световниот живот. Оваа серија настани подоцна ќе биде наречена едно од четирите будистички прогонства во Кина. Иако забраната била укината само неколку години подоцна, будизмот никогаш не го повратил својот претходно доминантен статус во кинеската култура.

Млада жена, играч на поло, Танг

Рекреација и спорт

Повеќе од претходните периоди, ерата на Танг била позната по времето резервирано за слободни активности, особено меѓу повисоките класи. Луѓето во овој период играле многу спортови и вежбале активности на отворено, вклучувајќи стрелаштво, лов, поло, цују (фудбал), борби со петли, па дури и влечење јаже. Државните службеници имале годишен одмор. Службениците добивале 30 слободни денови на секои три години, за да ги посетат родителите ако живееле на 1.600 километри или 15 слободни дена ако родителите живееле повеќе од 269 километри (не било вклучено времето на патување). Службениците добивале девет слободни дена за венчавка на син или ќерка и пет, три или еден слободен ден за свадбата на близок роднина (времето на патување не било вклучено). Службениците добивале вкупно три слободни дена за церемонија на иницијација на нивниот син (според церемонијата тој станувал маж ) и еден слободен ден за церемонијата на иницијација на син на близок роднина.

Коњичкиот спорт поло од Персија, станал многу популарен тренд меѓу кинеската елита, а жените често учествувале во спортот (како што е прикажано на глазираните фигурини од глинени садови од тој период).

Традиционалните кинески празници како што се кинеската нова година, фестивалот на фенери, фестивалот на ладна храна и други празници биле универзално прославувани. Во главниот град Чанган за време на прославите, особено при фестивалот на фенерите се славело по цела ноќ бидејќи владата го укинувала ноќниот полициски час во градот дури и три дена по ред. Помеѓу 628 и 758 година царскиот престол организирал шеесет и девет големи карневали низ целата земја, кои императорот ги одпбрувал и биле во чест на важни воени победи, изобилни жетви по долги суши или глад, давање амнестија или во случај на војна на нов престолонаследник. За посебни прослави во ерата на Танг, се подготвувале големи раскошни гозби. Такви познати прослави биле: гозба за 1.100-те чангански старешини во 664 година, прслава што се одржала за 3.500 офицери во 768 година и празник организиран во 826 година за 1.200 членови на царското семејство и жените кои живееле во палатата. Консумацијата на алкохол била истакнат аспект на кинеската култура; луѓето пиеле за речиси секој социјален настан за време на Танг.

Облека и женски права

Концептот за правата на жените и нивниот социјален статус бил исклучително либерален за тоа време. Сепак, ова било главно резервирано за урбаните жени со елитен статус.

Облеката била изработена од свила, волна или лен во зависност од социјалниот статус и она што може да си го дозволи поединецот. Освен тоа, имало закони кои одредувале каква облека може да носи некој. Бојата на облеката исто така означувала ранг. Во овој период, моќта, културата, економијата и влијанието на Кина напредувале. Како резултат на тоа, жените можеле да си дозволат да носат широки фустани со широки ракави. Дури и женските фустани од пониската класа имале ракави широки од 120 до 150 сантиметри.

Чај и кујна

За време на претходните северни и јужни династии (420–589), а можеби и порано, пиењето чај станало популарно во јужна Кина. Во тоа време, чајот се сметал за вкусен пијалак со здравствен бенефит. За време на династијата Танг, чајот станал синоним за сè што е софистицирано во општеството. Поетот Лу Тонг (790–835год.) го посветил најголемиот дел од својата поезија на љубовта кон чајот. Писателот Лу Ју од 8 век, напишал дури и тракт за уметноста на пиење чај, наречена Класика на чајот. Иако хартијата за завиткување се користела во Кина од 2 век п.н.е., за време на династијата Танг, Кинезите користеле хартија за завиткување за да го задржат и сочуваат вкусот на листовите од чајот. Во 589 година била забележана употреба на тоалетна хартија направена од научникот-службеник Јан Зхтуи (531–591), што било потврдено во 851 година од арапски патник кој забележал дека Кинезите не се чисти бидејќи користеле тоалетна хартија наместо да се мијат со вода.

Од тргување со странство, Кинезите набавувале праски од Самарканд, урми, ф'стаци и смокви од Голем Иран, пињоли и корени од женшен од Кореја и манго од Југоисточна Азија . Имало голема побарувачка за шеќер во Кина; за време на владеењето на Харша во Северна Индија ( 606–647год.) индиските пратеници донеле двајца производители на шеќер кај Кинезите кои успешно ги научиле како да одгледуваат шеќерна трска. Памукот исто така пристигнал од Индија како готов производ од Бенгал, иако за време на династијата Танг Кинезите почнале да одгледуваат и обработуваат памук, дури од династијата Јуан памукот станал главна текстилна ткаенина во Кина.

Некои јадења биле забранети, бидејќи судот на Танг ги охрабрувал луѓето да не јадат говедско месо. Тоа било затоа што бикот бил вреднуван како работно животно. Од 831 до 833 год. императорот Вензонг од Танг дури го забранил колењето говеда врз основа на религиозни верувања кои потекнувале од будизмот.

Методите на зачувување на храна биле важни и се практикувале низ Кина. Обичните луѓе користеле едноставни методи на конзервирање, како што се копање длабоки ровови и јами за солење храна. Царот имал големи ледени јами, додека богатите и елитата имале свои помали ледени јами. Секоја година императорот барал работници да сечат 1000 блокови мраз од замрзнатите потоци во планинските долини, од кои секој блок бил со димензии речиси 1 метар на 11 метри. Во текот на летото се уживало во замрзнати деликатеси како што се разладени дињи.

Литература

• Birmingham Museum of Art (2010). Birmingham Museum of Art : guide to the collection. [Birmingham, Ala]: Birmingham Museum of Art. стр. 25. ISBN 978-1-904832-77-5.
• Serdarević, Seid, уред. (2002). The Times Povijest svijeta. Zagreb: Hena.com. ISBN 978-953-6510-62-7.
• Adshead, S. A. M. (2004). T'ang China: The Rise of the East in World History. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-3456-7.
• Andrew, Anita N.; Rapp, John A. (2000). Autocracy and Cina's Rebel Founding Emperors: Comparing Chairman Mao and Ming Taizu. Lanham: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-8476-9580-5.
• Bai, Shouyi (2003). A History of Chinese Muslim (Vol. 2). Beijing: Zhonghua Book Company. ISBN 978-7-101-02890-4.
• Beckwith, Christopher I. (1987). The Tibetan Empire in Central Asia. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02469-1.
• Benn, Charles (2002). China's Golden Age: Everyday Life in the Tang dynasty. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517665-0.
• Bernhardt, Kathryn (1995), „The Inheritance Right of Daughters: the Song Anomaly?“, Modern China: 269–309, doi:10.1177/009770049502100302, S2CID 143637417
• Bowman, John S. (2000), Columbia Chronologies of Asian History and Culture, New York: Columbia University Press
• Brook, Timothy (1998). The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-22154-3.
• Chen, Yan (2002). Maritime Silk Route and Chinese-Foreign Cultural Exchanges. Beijing: Peking University Press. ISBN 978-7-301-03029-5.
• Cui, Mingde (2005). The History of Chinese Heqin. Beijing: Renmin Chubanshe. ISBN 978-7-01-004828-4.
• Drompp, Michael Robert (2005). Tang China and the collapse of the Uighur Empire: a documentary history. Volume 13 of Brill's Inner Asian library (illustrated. изд.). BRILL. стр. 126. ISBN 978-90-04-14129-2. Посетено на 8. 2. 2012.
• Du, Wenyu (1998), „Tang Song Jingji Shili Bijiao Yanjiu“ [Comparative Study of Tang and Song Dynasty's Economic Strength], Researches in Chinese Economic History, 1998 (4), ISSN 1002-8005
• Eberhard, Wolfram (2005). A History of China. New York: Cosimo. ISBN 978-1-59605-566-7.
• Ebrey, Patricia Buckley (1999). The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-66991-7. (paperback).
• Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne; Palais, James B. (2006). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-0-618-13384-0.
• Fairbank, John King; Goldman, Merle (2006) [1992]. China: A New History (2nd enlarged. изд.). Cambridge: MA; London: The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01828-0.
• Forte, Antonio (1988), Mingtang and Buddhist Utopias in the History of the Astronomical Clock: the Tower, Statue, and Armillary Sphere Constructed by Empress Wu, École française d'Extrême-Orient
• Gascoigne, Bamber; Gascoigne, Christina (2003). The Dynasties of China: A History. New York: Carroll and Graf Publishers, an imprint of Avalon Publishing Group. ISBN 978-0-7867-1219-9.
• Gernet, Jacques (1962). Daily Life in China on the Eve of the Mongol Invasion, 1250–1276. translated by H. M. Wright. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0720-6.
• —— (1996). A History of Chinese Civilization (2nd. изд.). New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-49781-7.
• Graff, David Andrew (2000). „Dou Jiande's dilemma: Logistics, strategy, and state“. Во van de Ven, Hans (уред.). Warfare in Chinese History. Leiden: Koninklijke Brill. стр. 77–105. ISBN 978-90-04-11774-7.
• —— (2002). Medieval Chinese Warfare, 300–900. New York, London: Routledge. ISBN 978-0-415-23954-7.
• —— (2008). „Provincial Autonomy and Frontier Defense in Late Tang: The Case of the Lulong Army“. Во Wyatt, Don J. (уред.). Battlefronts Real and Imagined: War, Border, and Identity in the Chinese Middle Period. New York: Palgrave MacMillan. стр. 43–58. ISBN 978-1-4039-6084-9.
• Graff, David Andrew (2016). The Eurasian Way of War Military Practice in Seventh-Century China and Byzantium. New York, London: Routledge. ISBN 9781315627120.
• Guo, Qinghua (1998), „Yingzao Fashi: Twelfth-Century Chinese Building Manual“, Architectural History, 41: 1–13, doi:10.2307/1568644, JSTOR 1568644, S2CID 192365949
• Harper, Damian (2005). China. Footscray, Victoria: Lonely Planet. ISBN 978-1-74059-687-9.
• Hsu, Mei-ling (1988), „Chinese Marine Cartography: Sea Charts of Pre-Modern China“, Imago Mundi, 40 (1): 96–112, doi:10.1080/03085698808592642
• —— (1993), „The Qin Maps: A Clue to Later Chinese Cartographic Development“, Imago Mundi, 45 (1): 90–100, doi:10.1080/03085699308592766
• Huters, Theodore (1987), „From Writing to Literature: The Development of Late Qing Theories of Prose“, Harvard Journal of Asiatic Studies: 51–96, doi:10.2307/2719158, JSTOR 2719158
• Kang, Jae-eun (2006). The Land of Scholars: Two Thousand Years of Korean Confucianism. translated by Suzanne Lee. Paramus: Homa & Sekey Books. ISBN 978-1-931907-37-8.
• Kiang, Heng Chye (1999). Cities of Aristocrats and Bureaucrats: The Development of Medieval Chinese Cityscapes. Singapore: Singapore University Press. ISBN 978-9971-69-223-0.
• Kitagawa, Hiroshi; Tsuchida, Bruce T. (1975), The Tale of the Heike, Tokyo: University of Tokyo Press
• Latourette, Kenneth Scott (1934). The Chinese: their history and culture, Volume 1 (2. изд.). Macmillan. стр. 191. Посетено на 8. 2. 2012.
• Levathes, Louise (1994). When China Ruled the Seas. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-70158-1.
• Lewis, Mark Edward (2012). China's Cosmopolitan Empire: The Tang Dynasty. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03306-1.
• Liu, Pean (1991), „Viewing Chinese ancient navigation and shipbuilding through Zheng He's ocean expeditions“, Proceedings of the International Sailing Ships Conference in Shanghai
• Liu, Xinru (2001). „The Silk Road: Overland Trade and Cultural Interactions in Eurasia“. Во Michael Adas (уред.). Agricultural and Pastoral Societies in Ancient and Classical History. Philadelphia: American Historical Association, Temple University Press. стр. 151–179. ISBN 978-1-56639-832-9.
• Liu, Zhaoxiang (2000). History of Military Legal System. et al. Beijing: Encyclopedia of China Publishing House. ISBN 978-7-5000-6303-2.
• Mair, Victor H.; Steinhardt, Nancy Shatzman; Goldin, Paul Rakita (2005). Victor H. Mair; Nancy Shatzman Steinhardt; Paul Rakita Goldin (уред.). Hawai'i reader in traditional Chinese culture (illustrated. изд.). University of Hawai'i Press. стр. 376. ISBN 978-0-8248-2785-4. Посетено на 8. 2. 2012.
• Marlowe, Britt (2008), Empress Wu Zhao, Son of Heaven: Uses of Religious Patronage and Propaganda to Secure Support and Quell Dissension during the Tang Dynasty, University of Colorado, ISBN 9780549953630Предлошка:Мртва веза
• Needham, Joseph (1986a), Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth, Taipei: Caves Books
• —— (1986b), Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Engineering, Part 2, Mechanical Engineering, Taipei: Caves Books
• —— (1986c), Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 3, Civil Engineering and Nautics, Taipei: Caves Books
• —— (1986d), Science and Civilization in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 1, Paper and Printing, Taipei: Caves Books
• —— (1986e), Science and Civilization in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 4, Spagyrical Discovery and Invention: Apparatus, Theories and Gifts, Taipei: Caves Books
• Nishijima, Sadao (1986). „The Economic and Social History of Former Han“. Во Twitchett, Denis; Loewe, Michael (уред.). Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220. Cambridge: Cambridge University Press. стр. 545–607. ISBN 978-0-521-24327-8.
• Ouyang, Xiu (2004). Historical Records of the Five Dynasties. Richard L. Davis, translator. Columbia University Press. стр. 76. ISBN 978-0-231-50228-3.
• Pan, Jixing (1997), „On the Origin of Printing in the Light of New Archaeological Discoveries“, Chinese Science Bulletin, 42 (12): 976–981, Bibcode:1997ChSBu..42..976P, doi:10.1007/BF02882611, ISSN 1001-6538, S2CID 98230482
• Reed, Carrie E. (2003), „Motivation and Meaning of a 'Hodge-podge': Duan Chengshi's 'Youyang zazu'“, Journal of the American Oriental Society: 121–145, doi:10.2307/3217847, JSTOR 3217847
• Reischauer, Edwin O. (1940), „Notes on T'ang Dynasty Sea Routes“, Harvard Journal of Asiatic Studies, 5 (2): 142–164, doi:10.2307/2718022, JSTOR 2718022
• Richardson, H. E. (1985), A Corpus of Early Tibetan Inscriptions, Royal Asiatic Society, Hertford: Stephen Austin and Sons
• Schafer, Edward H. (1985) [1963]. The Golden Peaches of Samarkand: A study of T'ang Exotics (1st paperback. изд.). Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 978-0-520-05462-2.
• Sen, Tansen (2003). Buddhism, Diplomacy, and Trade: The Realignment of Sino-Indian Relations, 600–1400. Manoa: Asian Interactions and Comparisons, a joint publication of the University of Hawaii Press and the Association for Asian Studies. ISBN 978-0-8248-2593-5.
• Shen, Fuwei (1996). Cultural flow between China and the outside world. Beijing: Foreign Languages Press. ISBN 978-7-119-00431-0.
• Hirth, Friedrich (2000) [1885]. Jerome S. Arkenberg (уред.). „East Asian History Sourcebook: Chinese Accounts of Rome, Byzantium and the Middle East, c. 91 B.C.E. - 1643 C.E.“. Fordham.edu. Fordham University. Архивирано од изворникот на 10. 09. 2014. Посетено на 14. 09. 2016.
• Howard, Michael C. (2012), Transnationalism in Ancient and Medieval Societies, the Role of Cross Border Trade and Travel, Jefferson: McFarland & Company
• Skaff, Jonathan Karem (2009). Nicola Di Cosmo (уред.). Military Culture in Imperial China. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03109-8.
• Jonathan Karam Skaff (2012). Sui-Tang China and Its Turko-Mongol Neighbors: Culture, Power, and Connections, 580-800. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-999627-8.
• Song, Yingxing (1966), T'ien-Kung K'ai-Wu: Chinese Technology in the Seventeenth Century, translated with preface by E-Tu Zen Sun and Shiou-Chuan Sun, University Park: Pennsylvania State University Press
• Stein, R. A. (1972) [1962]. Tibetan Civilization (1st English. изд.). Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0806-7.
• Steinhardt, Nancy Shatzman (2004), „The Tang Architectural Icon and the Politics of Chinese Architectural History“, The Art Bulletin, 86 (2): 228–254, doi:10.2307/3177416, JSTOR 3177416
• Sun, Guangqi (1989). History of Navigation in Ancient China. Beijing: Ocean Press. ISBN 978-7-5027-0532-9.
• Taenzer, Gertraud (2016). „Changing Relations between Administration, Clergy and Lay People in Eastern Central Asia: a Case Study According to the Dunhuang Manuscripts Referring to the Transition from Tibetan to Local Rule in Dunhuang, 8th-11th Centuries“. Во Carmen Meinert (уред.). Transfer of Buddhism Across Central Asian Networks (7th to 13th Centuries). Leiden, Boston: Brill. стр. 19–56. ISBN 978-90-04-30741-4.
• Tang, Zhiba (1991), „The influence of the sail on the development of the ancient navy“, Proceedings of the International Sailing Ships Conference in Shanghai
• Temple, Robert (1986). The Genius of China: 3,000 Years of Science, Discovery, and Invention. with a foreword by Joseph Needham. New York: Simon and Schuster. ISBN 978-0-671-62028-8.
• Togan, Isenbike (2011). Jeroen Duindam; Tülay Artan; Metin Kunt (уред.). Royal Courts in Dynastic States and Empires: A Global Perspective. BRILL. стр. 177. ISBN 978-90-04-20622-9.
• Twitchett, Denis (2000). „Tibet in Tang's Grand Strategy“. Во van de Ven, Hans (уред.). Warfare in Chinese History. Leiden: Koninklijke Brill. стр. 106–179. ISBN 978-90-04-11774-7.
• Wang, Yongxing (2003). Draft Discussion of Early Tang Dynasty's Military Affairs History. Beijing: Kunlun Press. ISBN 978-7-80040-669-0.
• Whitfield, Susan (2004). The Silk Road: Trade, Travel, War and Faith. Chicago: Serindia. ISBN 978-1-932476-13-2.
• Wilkinson, Endymion (2013). Chinese History: A New Manual. Cambridge,MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-06715-8.
• Wood, Nigel (1999). Chinese Glazes: Their Origins, Chemistry, and Recreation. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3476-3.
• Woods, Frances (1996). Did Marco Polo go to China?. United States: Westview Press. ISBN 978-0-8133-8999-8.
• Wong, Timothy C. (1979), „Self and Society in Tang Dynasty Love Tales“, Journal of the American Oriental Society, 99 (1): 95–100, doi:10.2307/598956, JSTOR 598956
• Wright, Arthur F. (1959), Buddhism in Chinese History, Stanford: Stanford University Press
• Xi, Zezong (1981), „Chinese Studies in the History of Astronomy, 1949–1979“, Isis, 72 (3): 456–470, doi:10.1086/352793, S2CID 144323050
• Xu, Daoxun (1993). The Biography of Tang Xuanzong. et al. Beijing: People's Press. ISBN 978-7-01-001210-0.
• Xue, Zongzheng (1992). Turkic peoples (突厥史). Beijing: 中国社会科学出版社. ISBN 978-7-5004-0432-3.
• Yu, Pauline (1998), „Charting the Landscape of Chinese Poetry“, Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews (CLEAR), 20: 71–87, doi:10.2307/495264, JSTOR 495264
• Yule, Henry (1915), Henri Cordier (уред.), Cathay and the Way Thither: Being a Collection of Medieval Notices of China, Vol I: Preliminary Essay on the Intercourse Between China and the Western Nations Previous to the Discovery of the Cape Route, 1, London: London: Hakluyt Society, Посетено на 21. 9. 2016
• Abramson, Marc S. (2008). Ethnic Identity in Tang China. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-4052-8.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Barrett, Timothy Hugh (2008). The Woman Who Discovered Printing. Great Britain: Yale University Press. ISBN 978-0-300-12728-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Cotterell, Arthur (2007). The Imperial Capitals of China: An Inside View of the Celestial Empire. London: Pimlico. ISBN 978-1-84595-009-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
• de la Vaissière, E. (2005). Sogdian Traders. A History. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-14252-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
• Schafer, Edward H. (1967), The Vermilion Bird: T'ang Images of the South, Berkeley and Los Angeles: University of California Press
• Wang, Zhenping (2013). Tang China in Multi-Polar Asia: A History of Diplomacy and War. ISBN 978-0-8248-3644-3.CS1-одржување: ref=harv (link)

Надворешни врски

• Династијата Танг во музејот „Метрополитен“