Детска заштита

Од Википедија — слободната енциклопедија

Заштита на децата или детска заштита — заштита на децата од насилство, експлоатација, злоупотреба и занемарување. Членот 19 од Конвенцијата на ООН за правата на детето предвидува заштита на децата во и надвор од домот.

Системите за заштита на децата се збир на услуги што обично ги водат владите, дизајнирани да ги заштитат децата и младите кои се малолетни и да ја поттикнуваат стабилноста на семејството. УНИЦЕФ дефинира „систем за заштита на децата“ како:

збир на закони, политики, регулативи и услуги потребни за сите социјални сектори - особено социјалната благосостојба, образованието, здравството, безбедноста и правдата - за поддршка на превенција и одговор на ризици поврзани со заштитата. Овие системи се дел од социјалната заштита и се протегаат надвор од неа. На ниво на превенција, нивната цел вклучува поддршка и зајакнување на семејствата за да се намали социјалното исклучување и да се намали ризикот од одвојување, насилство и експлоатација. Одговорностите често се шират низ владините агенции, со услуги дадени од локални власти, недржавни даватели на услуги и групи на заедници, правејќи координација помеѓу секторите и нивоата, вклучително и рутински системи за упатување итн., Неопходна компонента на делотворните системи за заштита на децата[1]

УНИЦЕФ работи на унапредување и подобра координација на државните институции и службите во заедницата во насока на подобра превенција, откривање, упатување и одговарање на насилството кон децата, истовремено давајќи осврт на законските, медицинските, психолошките, образовните и социјалните потреби на децата-жртви на насилство. Исто така, ние поддржуваме изработка на поефикасна национална правна рамка.

Во Македонија, УНИЦЕФ се залага за поддршка на реформите предводени од Министерството за труд и социјална политика, за ставање крај на непотребното згрижување деца во институционална заштита и за исполнување на нивното право да растат во семејство полно со љубов.

Проблеми[уреди | уреди извор]

Детска работна сила[уреди | уреди извор]

Од економски причини, особено во сиромашните земји, децата се принудени да работат за да преживеат. Детскиот труд често се случува во тешки услови, кои се опасни и го нарушуваат образованието на идните граѓани и ја зголемуваат ранливоста кај возрасните. Тешко е да се знае точно возраста и бројот на деца кои работат. Најмалку 152 милиони деца под 5-годишна возраст работеле во 2016 година, но бројката е потценета бидејќи домашната работна сила не се брои[2].

Загрозување и чедоморство[уреди | уреди извор]

Во некои земји, децата можат да бидат затворени за вообичаени злосторства. Во некои земји, како Иран или Кина, криминалците дури можат да бидат осудени на смртна казна за сторени злосторства додека биле деца (САД ја напуштиле оваа практика во 2005 година). Во контексти каде што се прави воена употреба на деца, тие исто така ризикуваат да бидат воени заробеници. Другите деца се принудени на проституција, експлоатирани од возрасните за нелегален сообраќај со деца или загрозени од сиромаштија и глад. Чедоморството денес продолжува со многу повисока стапка во области на екстремно голема сиромаштија и пренаселение, како што се делови од Кина и Индија. Женските доенчиња се особено ранливи, фактор за селективно чедоморство.

Злоупотреба на деца[уреди | уреди извор]

Повеќето деца кои го привлекуваат вниманието на системот за благосостојба на децата го прават тоа, поради која било од следниве ситуации, кои честопати се нарекуваат колективно злоупотреба на деца. Злоупотребата обично вклучува злоупотреба на моќ или користење на моќ за несакана цел. Ова вклучува намерно занемарување, свесно прикажување на моќ за целта што била замислена.

  • Физичко малтретирање, претставува физички напад врз детето.
  • Сексуално злоставување на деца, претставува сексуален напад врз детето. Сексуалнaта злоупотреба на деца е таков вид на злоупотреба во која возрасен или постар адолесцент злоупотребува дете за сексуална возбуда. Како сексуална злоупотреба на деца се смета и прашувањето или присилувањето на дете да се впушти во полов однос (без разлика на исходот), недостојното покажување на гениталиите на дете, прикажувањето на порнографија пред дете, вистински полов однос со дете, физички контакт со гениталиите на детето, гледањето на гениталиите на детето без никаков физички контакт или употребата на дете за продукција на детска порнографија.
  • Занемарување, вклучително и непреземање соодветни мерки за заштита на детето од штета и груба небрежност при обезбедување основни потреби на детето. Потребите се дејствија што треба да се преземат за да се заштити и обезбеди на детето. Заштита е должност на лице кое има овластувања за одговорност детето да ги преземе потребните мерки за да го заштити детето. Ако дете е физички или сексуално злоставувано, тогаш има (насилно) лице одговорно за нападот и (небрежно) лице одговорно за тоа што не заштитило од нападот. Во некои случаи тие можат да бидат исти.
  • Психолошката злоупотреба, при задоволување на потребите на детето со преземање на неопходните чекори за заштита и обезбедување на детето, треба да се земат предвид желбите и чувствата на детето кога се одлучува за испорака на одредбата што најдобро одговара на потребите на детето. Неволно да се обезбеди во согласност со желбите и чувствата на детето, додека тоа е во негов најдобар интерес е емоционална злоупотреба (намерно нанесување на емоционална вознемиреност) или небрежност е емоционално занемарување (небрежно нанесување на емоционална вознемиреност).

Истражувањето укажало на поврзаност меѓу извесни одлики на детето и старателот, како и одлики на семејната средина, со злоупотребата и запоставувањето на децата. Подложноста на злоупотреба, било да е физичка, сексуална или преку запоставување-делумно зависи од возраста и полот на детето. Малите деца се најмногу изложени на ризик од физичко злоставување, додека највисоки стапки на сексуално злоставување се утврдени кај децата што влегле во пубертет или адолесценција. На повеќето места, момчињата се почесто жртви на тепања и физички казнувања, додека девојчињата трпат поголем ризик од чедоморство, сексуална злоупотреба, присилна проституција и образовно и нутритивно запоставување. Глобално, повеќе од 130 милиони деца помеѓу 6 и 11 годинине се на училиште, од кои 60% се девојчиња. Други фактори кои ја зголемуваат ранливоста на злоупотреба кај детето се:

  • воспитување од страна на самохран родител, или од страна на многу млади родители безподдршка на поширокото семејство
  • премногу членови на домаќинството
  • немање приход за задоволување на семејнитепотреби
  • присуство на други насилни односи во домот.

Родителска одговорност[уреди | уреди извор]

Во 1984 година, Советот на Европа, органот што ја надгледува Европската конвенција за човекови права, дал препорака Р (84) 4 за родителските одговорности, која препорака ја дефинираат родителската одговорност како „функција“ должности што треба да се исполнат и овластувања што можат да се користат за исполнување на тие должности[3]. Злоупотреба и занемарување на деца е неуспех од страна на лице со родителска или каква било друга заштитна одговорност да ги искористи овластувањата за предвидената цел, што е придобивка на детето.

Акциите обично вклучуваат услуги насочени кон поддршка на ризични семејства за да можат да останат недопрени за да се заштити и промовира благосостојбата на детето, истрага за наводна злоупотреба на деца и, доколку е потребно, преземање на родителска одговорност од страна на услуги за згрижување и посвојување.

Останато[уреди | уреди извор]

Истражувањето на Европската комисија за системите за заштита на децата од 2014 година ги навела следниве категории деца на кои им е потребна помош[4]:

  • Деца жртви на сексуална злоупотреба / експлоатација
  • Деца жртви на занемарување или злоупотреба
  • Деца жртви на трговија со луѓе
  • Деца со попреченост
  • Деца во ситуација на миграција
  • Дечиња без придружба во ситуација на миграција
  • Деца без родителска грижа / во алтернативна грижа
  • Деца во полициски притвор или притвор
  • Деца на улица
  • Деца на родители во затвор или притвор
  • Деца во судска постапка
  • Деца во сиромаштија или изложени на ризик
  • Исчезнати деца (на пример, бегања, киднапирани деца, исчезнати деца без придружба)
  • Деца погодени од спорови за старателство, вклучително и киднапирање од родители
  • Деца оставени сами на себе (од родители кои се селат во друга земја на ЕУ за работа)
  • Деца кои припаѓаат на малцински етнички групи, на пр. Роми
  • Деца жртви на осакатување на женски гениталии или принуден брак
  • Деца кои не се во задолжително образование или обука или работат под законската возраст
  • Деца жртви на малтретирање или компјутерско малтретирање

Меѓународни договори[уреди | уреди извор]

Меѓународната организација на трудот (МОТ) е агенција на Обединетите нации што се занимава со трудова проблематика, создадена во 1919 година. Се грижи и за детски труд, особено со конвенциите 138 и 182.

На 20 ноември 1959 година, Генералното собрание на Обединетите нации усвоило Декларација за правата на детето за време на Конвенцијата за правата на детето.

Фондот за деца на Обединетите нации (УНИЦЕФ) е Програма на Обединетите нации со седиште во Њујорк, која обезбедува долгорочна хуманитарна и развојна помош на деца и мајки во земјите во развој.

Во 2000 година бил постигнат договор меѓу [двосмислените] земји на ООН за воена употреба на деца.

Историја[уреди | уреди извор]

Законодавството за заштита на децата на провинциските или државните власти го овластува владиниот оддел или агенција да обезбедува услуги во областа и да интервенира во семејства каде што се сомневаат во злоупотреба на деца или други проблеми. Агенцијата што управува со овие услуги има различни имиња во различни провинции и држави, на пример, Оддел за детски услуги, Детска помош, Оддел за детски и семејни услуги. Постои одредена конзистентност во природата на законите, иако примената на законите варира низ целата земја.

Обединетите нации се осврнале на злоупотребата на деца како прашање на човековите права, додавајќи дел посебно за децата во Универзалната декларација за човекови права:

Признавајќи дека на детето, за целосен и хармоничен развој на неговата личност, треба да порасне во семејно опкружување, во атмосфера на среќа, љуубов и разбирање треба да му се овозможи право на опстанок; да се развива во целост; до заштита од штетни влијанија, злоупотреби и експлоатација; и целосно да учествуваат во семејниот, културниот и социјалниот живот.

Детска заштита по земја[уреди | уреди извор]

САД и Велика Британија[уреди | уреди извор]

Од локалните самоуправи се бара да поднесат барање до судот за време на судските постапки за да се осигура дека детето е соодветно згрижено. Основниот правен принцип во сите јавни и приватни постапки што се однесуваат на децата според Законот за деца од 1989 година е дека благосостојбата на детето е од огромно значење. Исто така, Детскиот акт од 1989 година го содржи принципот дека одложувањето е штетно за благосостојбата на детето. Во овој поглед, на властите им е даден максимум период од 40 недели за сите постапки. Како и да е, роковите понекогаш се кршат (особено за постарите деца), бидејќи не е можно да се најде згрижувачко семејство за детето во рокот утврден со законот. Исто така, во Велика Британија постои Институт за независни посетители за следење и помагање на децата.

Англија, Велс и Шкотска претходно немале обврска да пријават наводно лошо постапување во полиција. Сепак, Детските закони од 1989 и 2004 година ги обврзуваат сите службени лица (државни службеници) и професионалци да пријават сомневање за злоупотреба на деца.

Во 2006 година била воведена позицијата назначен службеник за локална власт (ЛАДО). Ова е лицето одговорно за следење на активностите и злоупотребата на возрасните кои работат со деца (наставници, социјални работници, верски водачи, младински работници, итн.). Постојат и Локални одбори за заштита на децата (LSCB) како средство за следење на квалитетот на заштитата на децата во секоја област.

Во Англија, атентатот врз Викторија Климби во голема мера предизвикал промени во заштитата на децата, вклучително и формирање на програмата „Секое дете е важно“ во 2003 година. Слична програма, Да го направиме правилно за секое дете (GIRFEC), била создадена во Шкотска во 2008 година.

Канада[уреди | уреди извор]

Во Онтарио, децата се заштитени од независна агенција, Друштво за помош на деца (CAS). Друштвото добива финансирање и е надгледувано од Министерството за деца и младинци на Онтарио. Сепак, агенцијата е невладина организација, што дава поголем степен на автономија од мешањето на министерството во работите за заштита на децата. Постои и Одбор за преглед на услуги за деца и семејства за пополнување жалби на CAS.

Костарика[уреди | уреди извор]

Patronato Nacional de la Infancia (PANI) е одговорен за заштита на децата во Костарика и исто така делува како народен правобранител за деца.

Русија[уреди | уреди извор]

Во Русија, системот за заштита на децата е предвиден со Семејниот законик на Руската Федерација. Доколку интересите на родителите и детето се разминуваат, органите за старателство, кои се повикани да ги заштитат правата на детето, треба да интервенираат во ситуацијата. Како главен механизам за заштита, законот предвидува жалба на детето за помош, но најчесто органите за старателство добиваат информации за повреда на правата на децата од трети лица (наставници, воспитувачи, соседи, роднини и познати семејства). Тие се должни да реагираат и да ја проверат состојбата во семејството. Злоупотребата на деца може да доведе не само до одземање на родителските права, туку и до кривична одговорност.

Македонија[уреди | уреди извор]

Во Македонија, системот за заштита на децата е предвиден со Законот за заштита на децата, кој го уредува системот и организацијата на обезбедување заштита на децата. Заштитата на децата е организирана дејност заснована на правата на децата, како и на правата и обврските на родителите за планирање на семејството и на државата и единиците на локалната самоуправа за водење хумана популациона политика. Заштитата на децата се остварува со обезбедување услови и ниво на животен стандард што одговара на физичкиот, менталниот, емоционалниот, моралниот и социјалниот развој на децата. Државата, како и единиците на локалната самоуправа се грижат за давање соодветна материјална помош на родителите за издржување, подигнување, грижа и заштита на децата и организирање и обезбедување на развој на установи и служби за заштита на децата.

УНИЦЕФ се залага за поддршка на реформите предводени од Министерството за труд и социјална политика, за ставање крај на непотребното згрижување деца во институционална заштита и за исполнување на нивното право да растат во семејство полно со љубов. Околу 119 деца и млади, од кои многу се деца под 3 години и деца со попреченост, сѐ уште живеат во големи институции во земјата, без љубовта, вниманието и поддршката што им треба и на кои имаат право.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Економски и социјален совет на Обединетите нации (2008), Стратегија за заштита на децата на УНИЦЕФ, E / ICEF / 2008/5 / Rev.1, ст. 12-13.
  2. ↑ „Global Estimates of Child Labour, RESULTS AND TRENDS, 2012-2016“ (PDF). www.ilo.org (англиски). Посетено на 2018-01-23.
  3. ↑ See for example s.105 Children Act 1989
  4. ↑ Open public consultation - EU guidance on integrated Child Protection Systems.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Детска_заштита&oldid=5010555“