Декларација на Обединетите нации

Од Википедија — слободната енциклопедија
Постер за време на војната за Сојузниците во Втората светска војна, создаден во 1943 година од Канцеларијата за воени информации на САД.

Декларацијата од Обединетите нации била главниот договор со кој се официјализирале сојузниците од Втората светска војна и била потпишана од 47 национални влади помеѓу 1942 и 1945 година. На Нова Година 1942 година, за време на Конференцијата во Аркадија, сојузничката „Голема четворка“ (САД, Велика Британија, СССР и Кина) потпишале краток документ, кој подоцна станал познат како Декларација на Обединетите нации, а следниот ден и претставници на 22 други нации ги дале своите потписи.[1][2][3]

Другите оригинални потписници во следниот ден (2 јануари 1942 година) биле четирите доминиони на британскиот Комонвелт (Австралија, Канада, Нов Зеланд и Јужна Африка); осум европски влади во егзил (Белгија, Чехословачка, Грција, Луксембург, Холандија, Норвешка, Полска и Југославија); девет земји во Америка (Костарика, Куба, Доминиканска Република, Ел Салвадор, Гватемала, Хаити, Хондурас, Никарагва и Панама); и една независна влада, Владата на Индија, назначена од Британците.

Декларацијата на Обединетите нации станала основа на Обединетите нации (ООН)[4] која била официјализирана во Повелбата на ООН, потпишана од 50 земји на 26 јуни 1945 година.

Изготвување[уреди | уреди извор]

Најраниот конкретен план за нова светска организација започнал под покровителство на Стејт департментот на САД во 1939 година.[5] Декларацијата била подготвена во Белата куќа на 29 декември 1941 година од страна на американскиот претседател Френклин Д. Рузвелт, британскиот премиер Винстон Черчил и помошникот на Рузвелт, Хари Хопкинс. Вклучувала советски предлози, но не и оставила никаква улога на Франција. Рузвелт најпрво го смислил терминот „Обединети нации“ за да ги опише сојузничките земји. Рузвелт го предложил „Обединетите нации“ како алтернатива на името „Здружени сили“. Черчил го прифатил и забележал дека фразата ја користел Лорд Бајрон во поемата Странствувањето на Чајлд Харолд (Станза 35). Терминот првпат бил официјално употребен на 1–2 јануари 1942 година, кога 26 влади ја потпишале декларацијата. Една голема промена од Атлантската повелба била додавање на одредба за верска слобода, што Сталин ја одобрил по инсистирање на Рузвелт.[6][7]

Декларацијата на Обединетите нации била основа на современите Обединетите нации.[4] Терминот „Обединети нации“ станал синоним за време на војната со сојузниците и се сметала за официјално име под кое тие се бореле.[8] Текстот на декларацијата ја потврдила перспективата на потписниците „дека целосната победа над нивните непријатели е од суштинско значење за одбрана на животот, слободата, независноста и верската слобода и за зачувување на човековите права и правда во нивните земји, како и во други земји, и дека тие сега се ангажирани во заедничка борба против дивјачки и брутални сили кои сакаат да го потчинат светот“. Принципот на „целосна победа“ воспоставил ран преседан за сојузничката политика за добивање на „овластувањата на Оската“ за „безрезервно предавање“. Поразот на „хитлеризмот“ претставувал главна цел и претставувал заедничка сојузничка перспектива дека тоталитарните милитаристички режими што владееле со Германија, Италија и Јапонија не се разликувале.[9] Покрај тоа, декларацијата „ги поддржува Вилсониските принципи на самоопределување“, со што ги поврзувала американските воени цели и во двете светски војни.[10]

До крајот на војната, 21 друга држава се приклучила на декларацијата, вклучувајќи ги Филипините (несамостојна, тогашна американска заедница), Франција, секоја латиноамериканска држава, освен Аргентина,[11] и различните независни држави на Блискиот Исток и Африка. Иако повеќето од помалите овластувања на Оската им се придружиле на Обединетите нации како совојувачи против Германија до крајот на војната, не им било дозволено да пристапат кон декларацијата. Окупираната Данска не ја потпишала декларацијата, но поради силниот отпор по 1943 година и бидејќи данскиот амбасадор Хенрик Кауфман изразил придржување кон прогласувањето на сите слободни Данци, Данска сепак била поканета меѓу сојузниците на Конференцијата во Сан Франциско во март 1945 година.[12][13]

Текст[уреди | уреди извор]

Заедничка декларација на Соединети Американски Држави, Обединето Кралство на Велика Британија и Северна Ирска, Сојуз на Советските Социјалистички Републики, Кина, Австралија, Белгија, Канада, Костарика Гватемала, Хаити, Хондурас, Индија, Луксембург, Холандија, Нов Зеланд, Никарагва, Норвешка, Панама, Полска, Јужна Африка, Југославија. Потпишанa од владите,
Претплатени се на заедничката програма на цели и принципи отелотворена во Заедничката декларација на претседателот на Соединетите Американски Држави и премиерот на Велика Британија од 14 август 1941 година, позната како Атлантичка повелба.
Убедени дека целосната победа над нивните непријатели е од суштинско значење за одбрана на животот, слободата, независноста и верската слобода и за зачувување на човековите права и правда во нивните земји, како и во другите земји, и дека тие сега се вклучени во заедничка борба против дивјачките и брутални сили кои сакаат да го потчинат светот.
ОБЈАВИ:
(1) Секоја влада се обврзува да ги искористи своите целосни ресурси, воени или економски, против оние членови на Трипартитниот пакт и неговите приврзаници со кои таквата влада војува.
(2) Секоја влада се обврзува дека ќе соработува со владите потписнички на тоа и дека нема засебно да склучи примирје или мир со непријателите.
На декларација може да се придржуваат и други нации кои даваат, или кои можат да даваат, материјална помош и придонес во борбата за победа над хитлеризмот.[14]

Потписници[уреди | уреди извор]

Постер за време на војната за Обединетите нации, создаден од американската канцеларија за воени информации.
Постер за време на војната за сојузниците од Втората светска војна, создаден во 1942 година од страна на Канцеларијата на воени информации на САД, на кој се прикажани 26-те членки на алијансата.
Постер за време на војна за Обединетите нации, создаден во 1943 година од Канцеларијата на воени информации на САД
Оригинални потписници[15]
Голема четворка[2][3]
Доминиони на британскиот Комонвелт
Независни земји во Америка
Европски влади во егзил
Независни поданици на Британската Империја Британски Раџ
Подоцнежни потписници
1942 година
1943 година
1944 година
1945 година

Страните ветиле дека ќе ја поддржат Атлантската повелба, ќе ги искористат сите свои ресурси во војната против силите на Оската и дека ниту една од земјите потписнички нема да се обиде да преговара за посебен мир со Германија или Јапонија на ист начин како и нациите на Тројната Антанта се согласиле да не преговараат за посебен мир со која било или со сите Централни сили во Првата светска војна според Пактот за единство.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Белешки[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „1942: Declaration of The United Nations“. United Nations. Посетено на 1 December 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 Ma, Xiaohua (2003). The Sino-American alliance during World War II and the lifting of the Chinese exclusion acts. New York: Routledge. стр. 203–204. ISBN 0-415-94028-1. JSTOR 41279769.
  3. ↑ 3,0 3,1 „The Moscow Declaration on general security“. Yearbook of the United Nations 1946-1947. Lake Success, NY: United Nations. 1947. стр. 3. OCLC 243471225. Посетено на 25 April 2015.
  4. ↑ 4,0 4,1 Townsend Hoopes; Douglas Brinkley (1997). FDR and the Creation of the U.N. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 978-0-300-06930-3. Посетено на 10 June 2015.
  5. ↑ Townsend Hoopes and Douglas Brinkley, FDR and the Creation of the U.N. (1997) pp 1–55
  6. ↑ David Roll, The Hopkins Touch: Harry Hopkins and the Forging of the Alliance to Defeat Hitler (2013) pp 172–175
  7. ↑ Robert E. Sherwood, Roosevelt and Hopkins, An Intimate History (1948) pp 447–453
  8. ↑ The name "United Nations" for the World War II allies was suggested by President Franklin D. Roosevelt of the United States as an alternative to the name "Associated Powers". British Prime Minister Winston Churchill accepted it, noting that the phrase was used by Lord Byron in the poem Childe Harold's Pilgrimage (Stanza 35). Manchester, William; Reid, Paul (2012). The Last Lion: Defender of the Realm. The Last Lion: Winston Spencer Churchill. 3. New York: Little Brown and Company. стр. 461. ISBN 978-0-316-54770-3.
  9. ↑ Bevans, Charles I. Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776–1949. Volume 3. "Multilateral, 1931–1945". Washington, D.C.: Government Printing Office, 1969, p. 697.
  10. ↑ Thomas A. Bailey The Marshall Plan Summer: An Eyewitness Report on Europe and the Russians in 1947. Stanford: Hoover Institution Press, 1977, p. 227.
  11. ↑ "Act of Chapultepec". The Oxford Companion to World War II, I. C. B. Dear and M. R. D. Foot (2001)
  12. ↑ Drakidis, Philippe (1995). The Atlantic and United Nations Charters: common law prevailing for world peace and security. Centre de recherche et d'information politique et sociale. стр. 131 – преку Google Books.
  13. ↑ United Nations Department of Public Information (1986). Everyone's United Nations. 10. стр. 7. ISBN 9789211002737 – преку Google Books.
  14. ↑ Text from "The Washington Conference 1941-1942"
  15. ↑ „The Declaration by United Nations“. Yearbook of the United Nations 1946-1947. Lake Success, NY: United Nations. 1947. стр. 1–2. OCLC 243471225. Посетено на 20 April 2015.

Наводи[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Декларација_на_Обединетите_нации&oldid=4850012“