Грмежлива бура
Грмежлива бура или грмежлива луња — вид невреме и нарушување во атмосферата, придружено со обилни дождови со грмежи[1] и буреносен ветер, а понекогаш и град.[2] Најчесто се јавува во текот на летото кога се судираат топол и студен воздух, а потоа образуваат темни облаци. Релативно слабите грмежливи бури понекогаш се нарекуваат грмежливи порои.[3][4] Грмежливите бури обично се придружени со ветрови[2] и често произведуваат силен дожд,[2] а понекогаш и снег, лапавица или град,[2] но некои грмежливи бури предизвикуваат малку врнежи или пак се без врнежи. Грмежливите бури може да се поредат во низа. Силните грмотевици вклучуваат некои од најопасните временски појави, вклучувајќи голем град, силни ветрови и торнада. Некои од најсилните грмежливи бури, познати како суперќелии, се вртат како циклони. Додека повеќето бури со грмотевици се движат со просечниот проток на ветерот низ тропосферата слојот што го зафаќаат, вертикалната смолкнувањето на ветерот понекогаш предизвикува нивниот курс да отстапува од прав агол на правецот на струењето на ветрот.
Грмежните бури се предизвикани од брзото движење на топлиот, влажен воздух нагоре, понекогаш долж предниот дел.[5] Како и да е, потребен е некаков вид на форсирање на облак, без разлика дали се работи за фронтално, краткобраново корито или друг систем за воздухот да брзо да се забрза нагоре. Како што топлиот, влажен воздух се движи нагоре, тој се лади, кондензира,[5] и образува кумулонимбусен облак кој може да достигне височина од над 20 километри. Како што воздухот ја достигнува температурата на росиштето, водената пареа се кондензира во капки вода или мраз, месно намалувајќи го притисокот во грмежната ќелија. Сите врнежи паѓаат на долги растојанија низ облаци кон површината на Земјата. Како што капките паѓаат, тие се судираат со други капки и стануваат поголеми. Капките што паѓаат создаваат симнувачка струја додека влечат ладен воздух со себе, а овој студен воздух се шири низ површината на Земјата, повремено предизвикувајќи силни ветрови кои обично се поврзани со грмотевици.
Бурите можат да се образуваат и да се развијат на која било географска локација, но тие се најчести во средните географски широчини, каде топлиот, влажен воздух од тропските ширини се судира со постудениот воздух од поларните широчини. [6] Бурите се одговорни за развојот и формирањето на многу тешки временски настани. Грмотевици и појавите кои се случуваат заедно со нив претставуваат голема опасност. Штетите предизвикани од грмотевици главно се предизвикани од силни ветрови, голем град и поплави предизвикани од обилни врнежи . Посилните ќелии на грмотевици можат да произведат торнада и водни изливи .
Постојат три вида грмотевици: едноќелиски, повеќеќелиски и суперќелиски.[7] Суперќелиските бури се најсилни и најтешки.[7] Мезоскалните конвективни системи образувани со поволно вертикално смолкнување на ветерот во тропските и суптропските предели можат да бидат одговорни за развојот на ураганите . Сувите грмотевици, без врнежи, може да предизвикаат избувнување на пожари поради топлината што ја создава молњата што ги придружува. За проучување на бурите се користат неколку алатки: метеоролошки радар, метеоролошки станици и видеофотографија. Во минатите цивилизации имало различни митови за грмотевиците и нивниот развој. Надвор од атмосферата на Земјата, бури се забележани и на планетите Јупитер, Сатурн, Нептун и, веројатно, Венера.
Животен циклус
[уреди | уреди извор]
Топлиот воздух е помалку густ од студениот воздух, така што потоплиот воздух се крева, а постудениот воздух се таложи на дното[8] (овој ефект може да се види со балон со топол воздух).[9] Облаците се образуваат бидејќи релативно потоплиот воздух носи влага и се издига во поладниот воздух. Влажниот воздух се крева и, додека го прави тоа, се лади и дел од водената пареа во тој воздух кондензира.[10] Кога влагата се кондензира, таа ослободува енергија позната како латентна топлина на кондензација, која овозможува воздушниот пакет да се лади помалку од постудениот околен воздух[11] продолжувајќи го дигањето на облакот. Доколку има доволно нестабилност во атмосферата, овој процес ќе продолжи доволно долго за да се образуваат кумулонимбусни облаци и да произведат молњи и грмотевици. Метеоролошките индекси, како што се конвективната достапна потенцијална енергија () и индексот на подигање, може да се користат за да се одреди потенцијалниот вертикален нагорен развој на облаците. [12] Општо земено, бурите бараат три услови за да се формираат:
- Влажност
- Нестабилна воздушна маса
- Сила на кревање (топлина)
Сите бури, без разлика на видот, минуваат низ три фази: фаза на развој, зрела фаза и фаза на дисипација . [13] [14] Просечната бура со грмотевици има дијаметар од 24 kiloметарs (15 ми) . Во зависност од условите присутни во атмосферата, секоја од овие три фази трае во просек по 30 минути. [15]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ . 21 април 2005 година http://www.weather.gov/glossary/index.php?letter=t. Посетено на 23 август 2006. Занемарен непознатиот параметар
|lisatherary=(help); Проверете ги датумските вредности во:|date=(help); Отсутно или празно|title=(help) - ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Предлошка:Citate web
- ↑ „NWS JetStream“. Национална метеоролошка служба. Посетено на 26 јануари 2019.
- ↑ {{cite web [imbus] cutemulon облак. |title=Cumulonimbus облаци |url=https://www.metoffice.gov.uk/weather/learn-about/weather/types-of-weather/clouds/low-level-clouds/cumulonimbus |website=Met Office |access-date=14 јануари 2021}}
- ↑ 5,0 5,1 „Thunderstorms | UCAR Center for Science Education“. scied.ucar.edu. Посетено на 14 January 2021.
- ↑ National Severe Storms Laboratory. „SEVERE WEATHER 101 / Thunderstorm Basics“. SEVERE WEATHER 101. National Oceanic and Atmospheric Administration. Посетено на 2 January 2020.
- ↑ 7,0 7,1 „Thunderstorms and Tornadoes“. www.ux1.eiu.edu. Посетено на 14 January 2021.
- ↑ Albert Irvin Frye (1913). Civil engineers' pocket book: a reference-book for engineers, contractors. D. Van Nostrand Company. стр. 462. Посетено на 31 August 2009.
- ↑ Yikne Deng (2005). Ancient Chinese Inventions. Chinese International Press. стр. 112–13. ISBN 978-7-5085-0837-5. Посетено на 18 June 2009.
- ↑ FMI (2007). „Fog And Stratus – Meteorological Physical Background“. Zentralanstalt für Meteorologie und Geodynamik. Посетено на 7 February 2009.
- ↑ Chris C. Mooney (2007). Storm world: hurricanes, politics, and the battle over global warming. Houghton Mifflin Harcourt. стр. 20. ISBN 978-0-15-101287-9. Посетено на 31 August 2009.
- ↑ David O. Blanchard (September 1998). „Assessing the Vertical Distribution of Convective Available Potential Energy“. Weather and Forecasting. American Meteorological Society. 13 (3): 870–7. Bibcode:1998WtFor..13..870B. doi:10.1175/1520-0434(1998)013<0870:ATVDOC>2.0.CO;2.
- ↑ „Thunderstorm Basics“. NOAA National Severe Storms Laboratory (англиски). Посетено на 14 January 2021.
- ↑ Michael H. Mogil (2007). Extreme Weather. New York: Black Dog & Leventhal Publisher. стр. 210–211. ISBN 978-1-57912-743-5.
- ↑ National Severe Storms Laboratory (15 October 2006). „A Severe Weather Primer: Questions and Answers about Thunderstorms“. National Oceanic and Atmospheric Administration. Архивирано од изворникот на 25 August 2009. Посетено на 1 September 2009.
Литература
[уреди | уреди извор]- Burgess, D. W., R. J. Donaldson Jr., and P. R. Desrochers, 1993: Tornado detection and warning by radar. The Tornado: Its Structure, Dynamics, Prediction, and Hazards, Geophys. Monogr., No. 79, American Geophysical Union, 203–221.
- Corfidi, S. F., 1998: Forecasting MCS mode and motion. Preprints 19th Conf. on Severe Local Storms, American Meteorological Society, Minneapolis, Minnesota, pp. 626–629.
- Davies J. M. (2004). „Estimations of CIN and LFC associated with tornadic and nontornadic supercells“. Weather Forecast. 19 (4): 714–726. Bibcode:2004WtFor..19..714D. doi:10.1175/1520-0434(2004)019<0714:eocala>2.0.co;2.
- Davies, J. M., and R. H. Johns, 1993: Some wind and instability parameters associated with strong and violent tornadoes. Part I: Helicity and mean shear magnitudes. The Tornado: Its Structure, Dynamics, Prediction, and Hazards (C. Church et al., Eds.), Geophysical Monograph 79, American Geophysical Union, 573–582.
- David, C. L. 1973: An objective of estimating the probability of severe thunderstorms. Preprint Eight conference of Severe Local Storms. Denver, Colorado, American Meteorological Society, 223–225.
- Doswell C.A., III , Baker D. V., Liles C. A. (2002). „Recognition of negative factors for severe weather potential: A case study“. Weather Forecast. 17: 937–954. doi:10.1175/1520-0434(2002)017<0937:ronmff>2.0.co;2.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
- Doswell, C.A., III, S.J. Weiss and R.H. Johns (1993): Tornado forecasting: A review. The Tornado: Its Structure, Dynamics, Prediction, and Hazards (C. Church et al., Eds), Geophys. Monogr. No. 79, American Geophysical Union, 557–571.
- Johns, R. H., J. M. Davies, and P. W. Leftwich, 1993: Some wind and instability parameters associated with strong and violent tornadoes. Part II: Variations in the combinations of wind and instability parameters. The Tornado: Its Structure, Dynamics, Prediction and Hazards, Geophys. Mongr., No. 79, American Geophysical Union, 583–590.
- Evans, Jeffry S.,: Examination of Derecho Environments Using Proximity Soundings. NOAA.gov
- J. V. Iribarne and W.L. Godson, Atmospheric Thermodynamics, published by D. Reidel Publishing Company, Dordrecht, the Netherlands, 1973
- Yau, M. K.; Rogers, R. R. (1989). A Short Course in Cloud Physics. Elsevier Science. ISBN 9780750632157.
- Robert M. Rauber; John E. Walsh; Donna J. Charlevoix (2008). „Chapter Eighteen: Thunderstorms“. Severe & Hazardous Weather: An Introduction to High Impact Meteorology (3rd. изд.). Dubuque, Iowa: Kendall/Hunt Publishing Company. стр. 333–335. ISBN 978-0-7575-5043-0.
- Jeff Haby (2008-02-19). „What Is An Air Mass Thunderstorm?“. weatherprediction.com. Посетено на 3 December 2009.
- Gianfranco Vidali (2009). „Rough Values of Various Processes“. University of Syracuse. Архивирано од изворникот на 2010-03-15. Посетено на 2009-08-31.
- Steven Businger (2006-11-17). „Lecture 25 Air Mass Thunderstorms and Lightning“ (PDF). University of Hawai'i. Посетено на 2010-06-08.
- Lee M. Grenci; Jon M. Nese (2001). A world of weather: fundamentals of meteorology: a text/ laboratory manual. Kendall Hunt. стр. 213. ISBN 978-0-7872-7716-1.
- National Severe Storms Laboratory (2006-10-15). „A Severe Weather Primer: Questions and Answers about THUNDERSTORMS“. National Oceanic and Atmospheric Administration. Архивирано од изворникот на 25 August 2009. Посетено на 2009-09-01.
- B. Geerts (2002). „Convective and stratiform rainfall in the tropics“. University of Wyoming. Архивирано од изворникот на 19 December 2007. Посетено на 2007-11-27.
- Robert Houze (October 1997). „Stratiform Precipitation in Regions of Convection: A Meteorological Paradox?“. Bulletin of the American Meteorological Society. 78 (10): 2179–2196. Bibcode:1997BAMS...78.2179H. doi:10.1175/1520-0477(1997)078<2179:SPIROC>2.0.CO;2.
- Glossary of Meteorology (2009). „Graupel“. American Meteorological Society. Архивирано од изворникот на 2008-03-08. Посетено на 2009-01-02.
- Toby N. Carlson (1991). Mid-latitude Weather Systems. Routledge. стр. 216. ISBN 978-0-04-551115-0.
- Harvey Lehpamer (2010). Microwave transmission networks: planning, design, and deployment. McGraw Hill Professional. стр. 107. ISBN 978-0-07-170122-8.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Anatomy of a thunderstorm Архивски примерок на Семрежниот архив (англиски)