Горничево
| Горничево Κέλλη | |
|---|---|
 Кафетерија во Горничево на чие место била куќата на војводата Тане Стојчев | |
  Горничево | |
|
Местоположба во областа   Горничево | |
| Координати: 40°47.12′N 21°41.20′E / 40.78533° N; 21.68667° EКоординати: 40°47.12′N 21°41.20′E / 40.78533° N; 21.68667° E | |
| Земја | Грција |
| Област | Западна Македонија |
| Округ | Лерински |
| Општина | Суровичево |
| Општ. единица | Суровичево |
| Надм. вис. | 980 м |
| Население (2011)[1] | |
| • Вкупно | 683 |
| Часовен појас | EET (UTC+2) |
| • Лете (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Горничево (грчки: Κέλλη, Кели, книжевно: Κέλλα, Кела; до 1926 г. Γκορνίτσοβο, Горницово[2]) — село во Леринско, Егејска Македонија, денес во општината Суровичево на Леринскиот округ во областа Западна Македонија, Грција. Населението брои 66 жители (2011), сочинето исклучиво од Македонци.[3]
Географија[уреди | уреди извор]
Селото е разположено на 27 км источно од Лерин и 8 км северно од Суровичево. Лежи во превој на планината Мала Ниџе, која ги образува јужните падини на Кајмакчалан.[3]
Историја[уреди | уреди извор]
Стар и среден век[уреди | уреди извор]
Одлучна улога во историјата на селото одиграла неговата местоположба во превојот кој обезбедува пристап до Леринското Поле и цела Пелагонија, како и кон Воден и Солун. Овој премин во средниот век бил бранет од голема средновековна крепост, чиишто рушевини се гледаат и денес. Стручњаците сметаат дека тука претходно се наоѓал древномакедонскиот град Кела, кој според античките автори е бил крајпатна станица по патот Вија Егнација. Засега местото на овој стар град не е утврдено со сигурност, но познато е дека имал поглед кон Петерското и Островското Езеро, што значи дека е мошне веројатно да се работи за Горничево.
Во Отоманското Царство[уреди | уреди извор]
Селото за првпат се спомнува во османлиски дефтер од 1468 г. како Горничево со 20 домаќинства. Во 1481 г. бројот на домаќинствата се зголемил на 33.[4]
Околу 1840 г. имотите на селото се насилно приграбени од албанскиот феудалец Илјаз-паша и тоа е претворено во чифлигарско. Подоцна жителите успеале да си го откупат селото.[5]
На крајот на XIX век Горничево е заведено како наполно македонско село. Црквата „Успение на Пресв. Богородица“ е изградена во XIX век.[6]
Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Горничево (Gornitchévo) било село со 160 домаќинства од 522 жители Македонци и 50 жители Роми.[7][8]
Во септември 1879 г. селото е нападнато од гркоманскиот андартски капетан Атанас Катарахија.[9]
Хрватскиот етнограф Стефан Верковиќ напишал во 1889 г. дека Горничево имало 131 македонски семејства (635 жители) и 15 ромски муслимански куќи.[10][11] На почетокот на XX век селото веќе немало ромско население. Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Горничево имало 960 жители Македонци.[7][12]
По Илинденското востание на почетокот на 1904 г. целото село потпаднало под врховенството на Бугарската егзархија.[13] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во селото имало 1.344 Македонци, сите под егзархијата.[7][14]
Жителите на Горничево зеле активно учество во борбата на ВМРО против турската власт и грчката вооружена пропаганда (андартите). На 20 јули 1906 г. селото е нападнато од многубројна андартска чета, но селската милиција успеала да ги одврати, убивајќи 17 андарти. Според српскиот географ Боривое Милоевиќ, пред Балканските војни Горничево се состоело од 160 македонски куќи.[3]
Во Грција[уреди | уреди извор]
По Балканските војни во 1913 г. селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор, кога броело 1.103 жители.[3] За кратко време во Првата светска војна Горничево паднало под окупација на бугарската армија, за да ѝ биде вратено на Грција по сила на Нејскиот мировен договор. Во 1920 г. населението се смалило на 983 жители, веројатно поради војните.[3] Во 1926 г. властите го преименувале селото во Кела, нарекувајќи го по стариот македонски град на ова место согласно грчката политика на присвојување на древната историја на Македонија.[15] На пописот од 1928 г. во селото живееле 1.095 лица. Во 1931 г. жандармеријата составила список на антигрчките дејци во селото. Во периодот меѓу двете светски војни е забележано иселување во прекуокеанските земји и во Бугарија.[3]
Селото значително настрадало во Граѓанската војна, поради што 226 лица се иселиле во Р. Македонија, 10 семејства во България и 30 лица во источноевропските земји. Во 1960-те селото го зафатило бран на иселувања во прекуокеанските земји, поради што населението дополнително се намалило.[3]
Според истражување од 1993 г. селото е чисто „словенојазично“ (т.е. македонско) и во него македонскиот јазик е одлично зачуван.[16]
Селска слава е Голема Богородица, на 15 август.
Население[уреди | уреди извор]
Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 1.577 | 1.336 | 1.680 | 1.069 | 877 | 980 | 805 | 683 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Стопанство[уреди | уреди извор]
Селото одгледува претежно жито и компири. Сточарството е многу развиено поради пространите пасишта околу него.[3]
Личности[уреди | уреди извор]
- Родени во Горничево
- Андреј Овчаров — интелектуалец, завршил педагошко училиште во Загреб во 1883 г.[17]
- Геле Попов — револуционер, заедно со Минче Дорев биле војводи на Горничевската чета (25 лица) во Илинденското востание.[18]
- Доре Минчев (1885 – 1933) — револуционер
- Минас Цалкос — гркомански андартски капетан
- Мичо Поповски (1947 - 2017) — истакнат кајакар
- Најден Бандев (1865 – ?) — револуционер
- Најдо Шиков (1880 – ?) — революционер од ВМРО
- Петар Ширилов (1934 – 1988) — писател
- Пандо Шангов (1888 – 1928) — револуционер
- Пецо Ромев (? – 1949) — партизан, деец на ДАГ
- Стерјо Сапунџиев — гркомански андартски капетан
- Стојче Иванов — деец на ВМРО, војвода на чета во Леринско[19]
- Стојче Шакиров — револуционер, војвода од ВМРО
- Тане Стојчев (1874 – 1907) — револуционер, војвода од ВМРО
- Ташко Ширилов — поет, писател и преведувач
- Починати во Горничево
- Георги Икономов — гркомански андарт
- Евангелос Николудис (? – 1906) — грчки андарт
- Петар Погончев (1875 – 1908) — револуционер, деец на Македонскиот комитет и на ВМРО
- Стефан Николов (1855 – 1902) — револуционер
Поврзано[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Γκορνίτσοβον - Κέλλα
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Симовски, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански карактеристики. II дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 147.
- ↑ Kravari, Vassiliki. Villes et villages de Macédoine occidentale, Realites byzantines, Paris: Editions P. Lethielleux, 1989, p. 263. ISBN 2283604524.
- ↑ Дебърски глас, година 2, брой 32, 22 февруари 1911, стр. 2.
- ↑ „11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων“ (PDF). Αρχαιολογικόν Δελτίον. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού. Τόμος 49 (1994), Χρονικά Β'2: 577. 1999. ISSN 0570-622Χ.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите отсекогаш се изјаснувале како Македонци.
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр. 82-83.
- ↑ Кирил патриарх Български. Българската екзархия в Одринско и Македония след Освободителната война 1877-1878. Том първи, книга първа, стр. 360.
- ↑ Нарекувајќи ги „бугарски“ под влијание на бугарската пропаганда.
- ↑ Стефан Веркович. „Топографическо-этнографический очерк Македонии“. СПб, 1889.
- ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 249. ISBN 954430424X.
- ↑ Христо Силянов. „Освободителните борби на Македония“, том I, София, 1993, стр. 125.
- ↑ Brancoff, D.M. La Macédoine et sa Population Chrétienne, Paris, 1905, pp. 176-177.
- ↑ Δημήτρης Λιθοξόου. Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας 1919 - 1971
- ↑ Riki Van Boeschoten. "Usage des langues minoritaires dans les départements de Florina et d’Aridea (Macédoine)"
- ↑ Танчев, Иван (2001). „Македонският компонент при формирането на българската интелигенция с европейско образование (1878 – 1912)“. Македонски преглед. XXIV (3): 56.
- ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893-1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 51, 136.
- ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893-1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 63.
| ||||||||||||||||||||||||||||||