Голем Град
| Наречен и: Змиски Остров | |
|---|---|
 Поглед на Голем Град | |
| Географија | |
| Место | Преспанско Езеро |
| Координати | 40°52′N 20°59′E / 40.867° СГШ; 20.983° ИГДКоординати: 40°52′N 20°59′E / 40.867° СГШ; 20.983° ИГД |
| Површина | 0,18 км2 |
| Највисоко издигнување | 900 м |
| Управување | |
Македонија | |
| Општина | Ресен |
| Демографија | |
| Население | ненаселен |
Голем Град (Змиски Остров или Св. Петар) — остров во Преспанското Езеро од големо културно-историско значење.[1] За него погрешно се смета дека е единствениот остров во Република Македонија,[2] во која впрочем постојат повеќе езерски и речни острови.
Животински и растителен свет[уреди | уреди извор]
Голем Град е прогласен за строг природен резерват заради специфичните геоморфолошки карактеристики, карактеристичната флора и фауна и поради своето историско минато. Островот е долг 750 м, а широк 450 м, со највисок дел 50 м над езерото. Од сите страни островот е заобиколен со карпи и спили со височина 20 до 30 метри. Над нив се оформува плато со две возвишенија на северниот и јужниот дел на островот. Меѓу возвишенијата има седло кое на бреговите завршува со мали заливи. Овие два заливи се единствените места од кои може да се пристапи на висорамнинката[3].
Опкружувањето со големата количина на вода, геолошката подлога и близината на Средоземјето овозможиле на островот да владее посебна микроклима која е причина за појава на богата и ретко распространета вегетација, во која доминираат јужноевропските флорни елементи (41 или 25,6 % - субсредоземни видови; 29 или 18,2 % - евроазиски; 20 или 12,6 % - средоземни; 18 или 11,2 % - понтски; 17 или 10,6 % - европски; 10 или 6,2 % - мезиски; 8 или 5,0 % - околуполарни; 5 или 3,1 % - културни; 4 или 2,5 % - атланско-субсредоземни; 3 или 1,9 % - космополити; 3 или 1,9 % - илирски; 2 или 1,2 % - скардо-пиндски).
На островот Голем Град според академик Ханс Ем, јасно се издвојуваат две шумски заедници и тоа шумата на дива фоја (Biaro tenuifoliae-Juniperetum excelsae) и шумата на вебиевиот бадем и мазната копривка (Pruno webbii-Celtetum glabrae).
Статус[уреди | уреди извор]
Според Указот за прогласување на Законот за прогласување на дел од планината Галичица за Национален парк, во членот 4 на овој закон се потенцира дека во границите на паркот влегува и островот Голем Град во Преспанското Езеро[4].
Поради природните вредности кои ги поседува, со Планот за просторно уредување на паркот за островот одреден е посебен режим на заштита и ставен е во зоната за строга заштита. Режимот на заштита во овие зони дефиниран е во член 104 од Законот за заштита на природата (Сл. Весник на РМ 67/04).
Во 2008 островот е отворен за туристи.[5]
Историски споменици[уреди | уреди извор]
На островот на релативно мала површина сконцентрирани се голем број културни историски споменици и природни вредности. Два километри долгиот воден пат од селото Коњско води до оваа природна тврдина, издигната 30 м над езерската вода и со површина од 18 хектари. Денес е ненаселена, но е богата со ендемски растенија, ретки птици, залични заедници на животни, како и објекти, записи и наоди кои зборуваат за долгите векови на населеност на островот.
Освен за љубителите и проучувачите на природата, островот Голем Град е едно од најатрактивните места за оние чии интересирања се насочени кон откривањето и исражувањето на остатоците на населбите од неолитот, старомакедонското и римското време (некропола) и средновековието. Освен римската некропола, откриени се шест цркви постоеле дванаесет. Островот впрочем бил континуирано населен 2000 години, а манастирскиот живот се одвивал од X до XIV век. Меѓу пронајдените цркви, од особен интерес е онаа подигната и живописана во XIV врз темели на римска цистерна за вода[6].
Освен сочуваната црква Св. Петар, средновековната црква Св. Димитрија, постои и ранохристијанската базилика од крајот на IV и почетокот на V век, каде се откриени остатоци од поден мозаик[7].
Островот има три пристаништа: „Св. Петар“, „Гојдарица“ и „Влаија“.
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Eadem, Golem Grad de Prespa, „Spartacus“, II, Symposium 2002, Sandanski, Veliko Trnovo, 2006, 11-20
- ↑ Статија за островите во Македонија - географски портал „ИГЕО“
- ↑ „ОСТРОВ ГОЛЕМ ГРАД“. Архивирано од изворникот на 2012-12-01. Посетено на 2012-08-29.
- ↑ „НАционален парк Галичица“. Посетено на 2012-08-29.[мртва врска]
- ↑ „Вест за отворањето на островот за туристи“. Архивирано од изворникот на 2020-07-22. Посетено на 2020-07-22.
- ↑ Цв. Грозданов, Композиција Опсаде Цариграда у цркви Светог Петра на Преспи, ЗЛУ, 15, Нови Сад, 1979, 277-287
- ↑ В. Битракова-Грозданова, Ископувања на Голем Град, 1981-1986, МАА, 10, Скопје, 1989, 101-133
Галерија[уреди | уреди извор]
Далматински пеликани и островот во позадината
Фрески од црквата „Св. Петар“ на Голем Град
Белите карпести брегови на островот
Змија на островот
Поглед на островот Голем Град
Корморан пред самиот остров
Островот Голем Град кој се наоѓа во Преспанското Езеро видено од далечина, со дрон
Островот Голем Град, од воздух, со дрон
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Голем Град на Ризницата ?- Мрежно место посветено на островот Голем Град Архивирано на 8 јуни 2019 г. (македонски) (англиски)
| |||||||||||||