Гносиени (Ерик Сати)

Од Википедија — слободната енциклопедија
Ерик Сати (1891), од Рамон Касас

Гносиени (француски изговор: [ɡnosjɛn]) се неколку композиции за пијано од францускиот композитор Ерик Сати од крајот на 19 век. Делата се во најголем дел во слободно темпо (недостигаат белези за темпото ) експериментални во формата, ритамот и акордалната структура. Формата како и насловот биле измислени од Сати[1].

Етимологија[уреди | уреди извор]

Смислата на зборот „gnossienne“ од страна на Сати била една од ретките прилики кога композиторот употребил нов термин за да означи нов „тип“ на композиција.

Сати користел многу измислени имиња за своите композиции (вознемирувања, скици и нервози и така натаму). Ogive, на пример, е името на архитектонскиот елемент што го користел Сати како име за композиција, боева глава. „Гносиени“, сепак, бил збор што не постоел пред Сати. Изгледа дека зборот потекнува од gnosis. Сати бил вклучен во гностички секти и движења во времето кога почнал да ги составува „Гносиените“. Сепак, некои објавени верзии тврдат дека зборот потекнува од критски „knossos“ или „gnossus“; ова толкување ја поддржува теоријата што ги поврзува „Гносиените“ со митот за Тезеј, Аријадна и Минотаур. Неколку археолошки наоѓалишта поврзани со таа тема биле познати со ископани во времето кога Сати ги составил „Гносиените“.[2]

Одлики[уреди | уреди извор]

„Гносиените“ биле компонирани од Сати една деценијата по композицијата „Sarabandes“ (1887) и Trois Gymnopédies (1888).Како овие Sarabandes и Gymnopédies, Gnossiennes често се сметаат за танц. Не е сигурно дека оваа квалификација потекнува од самиот Сати - сарабанде и гимнопедија биле барем историски познати како танци.

Музичкиот речник на „Gnossiennes“ е продолжение на оној на „Gymnopédies“ (развој што започна со „Ogives“ и „Sarabandes“ од 1886 година) подоцна тоа довело до похармонично експериментирање, во композиции како Готските танци (1893). Сите овие циклуси, композиции, се во сржта на карактеристичниот стил на Сати од крајот на 19 век, и во таа смисла се разликуваат од неговите рани салонски композиции (како композициите „Валцер“ од 1885 година објавени во 1887 година), неговите кабаре песни од почетокот на векот (Те сакам), и неговите пост-Училиште за пејачи соло композиции за пијано, почнувајќи со Флакцидни прелудии (за куче) во 1912 година.

Една година откако Гностицизмот бил повторно воспоставен во 1890 година, Сати бил запознаен со Росекруцијанска секта од неговиот пријател Жозефин Пеладан. Делото е под влијание на окултизмот и езотеризмот , кој се проширил во Франција кон крајот на 19 век[3]

Trois Gnossiennes[уреди | уреди извор]

Овие „Три Гносиени“ беа компонирани околу 1890 година и првпат објавени во 1893 година. Ревизијата пред објавувањето во 1893 година не е малку веројатна; 2-та „Гносиена“ можеби била составена во таа година (на ракописот има „Април 1893“ како датум). Соло верзии на пијано на првите три Гносиени се без назнаки за темпо или бар линии, што е познато како слободно време.

Овие „Гносиени“ првпат биле објавени во „Музичкото Фигаро“ бр. 24 од септември 1893 година („Гносиени“ бр. 1 и 3, последниот од овие тогаш сè уште „бр. 2“) и во Le Coeur бр. 6–7 од септември–октомври 1893 година („Гносиени“ бр. 2 отпечатено како факсимил, потоа нумерирана „бр. 6“).

Првата групирана публикација, нумерирана како позната отсега, следела во 1913 година. Првата „Гносиен“ била посветена на Алексис Роланд-Мануел во препечатувањето во 1913 година. Факсимилскиот отпечаток од 1893 година на второто „Гносиен“ содржел посвета на Антоан де Ла Рошфуко, не повторена во печатењето од 1913 година. Овој де Ла Рошфуко беше ко-основач на Жозефин Пеладан на Орден на католичкиот и естетски розен крст на храмот и гралот во 1891 година. “.

Исто така, во однос на темпото овие Гносиени ја следат линијата Гимнопедии: бавно темпо, соодветно Lent (French for Lento/slow), avec étonnement ("with astonishment"), and again Lent.

Скицата која содржи само две нецелосни петолинии, датирана околу 1890 година, покажува дека Сати почнал да ја оркестрира третата „Гносиен“.

Првиот и третиот Гносиен споделуваат слични акордални структури, ритам и споделуваат референца за меѓусебниот тематски материјал[4].

Гносиените Nos. 4–7[уреди | уреди извор]

„Гносиените“ бр. 4-6 биле објавени дури во 1968 година, долго по смртта на Сати. Се чини дека ниту едно од нив не било нумерирано, ниту пак насловено како „Гносиени“ од самиот Сати. Редоследот на овие три „Гносиени“ во публикацијата од 1968 година од Роберт Кејби не соодветствува со хронолошкиот редослед на составот. Исклучително е малку веројатно дека Сати би ги видел овие композиции како три члена од еден сет.

Гносиените бр. 4[уреди | уреди извор]

Пост. Датум на составување на ракописот: 22 јануари 1891 година.

Факсимил од четирите ракописни страници од овој состав може да се види на оваа страница на Веб-страница на Николас Фогвол.

Составен тонски во Д-мол, иако неговиот клучен потпис е празен, делото има бас линија во центарот на неговиот минор клуч, звучи D, A, D, F, A, D, F, D, A, F, D, A, D. Бас-делот потоа се транспонира во ц-мол акорд I остинато, следејќи ја шемата C, G, C, E♭, G, C, E♭, C, G, EError using {{music}}: unable to parse music symbol "б", C, G, C. Делот Б, кој обично се смета за многу инспириран дел, користи полуквавери за контраст на малата мелодија на делот А.

Гносиените бр. 5[уреди | уреди извор]

Modéré (француски за Moderato). Датирана на 8 јули 1889 година, ова била веројатно првата композиција на Сати по „Гимнопедиите“ од 1888 година: во секој случај, таа претходи на сите други познати „Гносиени“ (вклучувајќи ги и трите објавени во 1893 година). Делото е донекаде некарактеристично за другите Гносјени не само по неговиот оптимистички стил, ритми и помалку егзотични акордални структури, туку и во неговата употреба на временски потписи и поделби на баровите.

Гносиените No. 6[уреди | уреди извор]

Avec conviction et avec une tristesse rigoureuse („со убедување и со ригорозна тага“). Составен речиси 8 години по првата, во јануари 1897 година.

Le Fils des étoiles – Три парчиња во облик на круша[уреди | уреди извор]

The Le Fils des étoiles ("Синот на ѕвездите") инцидентна музика (компонирана 1891 година) содржи „Гносиен“ во првиот чин. За оваа именувањето како „Gnossienne“ е дефинитивно од Сати (како што е очигледно од преписката со неговиот издавач). Како резултат на тоа, оваа музика понекогаш е позната како „7-ма Гносиена“. Тој дел од музиката на Le Fils des étoiles беше повторно употребен како Manière de commencement („Начин да се започне“), првото од седумте ставови на Trois morceaux en forme de poire („Три парчиња во облик на круша“)[5].

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Gnossiennes (Satie, Erik)“. Архивирано од изворникот на 2022-05-12. Посетено на 2022-08-09.
  2. ↑ Gnossiennes - Piano - (HN 1073) Sheet music – January 10, 2009
  3. ↑ Satie: 3 Gymnopédies & 3 Gnossiennes
  4. ↑ Satie’s Gnossiennes
  5. ↑ ERIK SATIE – GNOSSIENNES

Литература[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Гносиени_(Ерик_Сати)&oldid=5013020“