Гематрија
Гематрија (хебрејски: גימטריה) — систем на доделување бројчени вредности на букви, зборови или изрази, често користен во еврејскиот мистицизам и други традиции. Се заснова на идејата дека бројките имаат подлабоко духовно или симболично значење.[1][2]
Зборовите со иста гематрија се претпоставува дека имаат симболична (скриена) значинска врска. На пример, зборовите נחש („змија“), משׁיח („месија“), קורבן („жртва“) и מחודש („обновен, востановен“) ја имаат истата гематрија (358). Методот на гематрија е особено широко користен во кабалата за текстови на еврејски и арамејски јазик.
Во рабинската книжевност, гематријата се споменува во еврејските списи уште од II век од нашата ера. Во еврејскиот закон (халаха), таа ретко се користи, главно како средство за помнење или намек. Меѓутоа, во еврејското раскажување и учења (агада), особено во подоцнежните списи, таа игра поголема улога за толкување на зборови или изрази. Употребата на гематријата станала особено популарна меѓу еврејските мистици во Европа (ашкеназските Евреи) во текот на XII и XIII век.[3]
Методи
[уреди | уреди извор]Буквите како броеви
[уреди | уреди извор]Во еврејската азбука (а понекогаш и на други јазици), на секоја буква ѝ се доделува бројчена вредност. На пример:
- 1 = א
- 2 = ב
- 3 = ג
- итн.
Додавање вредности
[уреди | уреди извор]Зборовите или изразите добиваат вкупна вредност со собирање на броевите на нивните букви. На пример:
- שלום (што значи „мир“): ש=300, ל=30, ו=6, ם=40 → 300 + 30 + 6 + 40 = 376
Наоѓање врски
[уреди | уреди извор]Луѓето ја користат гематријата за да најдат скриени врски или значења помеѓу зборови или изрази со иста бројчена вредност. На пример, ако два збора имаат иста вкупна вредност, тие може да се гледаат како духовно или концептуално поврзани.
Мистична употреба
[уреди | уреди извор]Во кабалата, облик на еврејски мистицизам, гематријата се користи за толкување на светите текстови, откривање скриени пораки или разбирање на божествената природа на вселената.
Пример
[уреди | уреди извор]Еврејскиот збор за „живот“ (חַי) има бројчена вредност од 18 (ח=8, י=10). Ова е причината зошто бројот 18 се смета за среќен во еврејската култура. Гематријата, исто така, влијаела на други традиции и понекогаш се користи во нумерологијата или езотеричните проучувања надвор од јудаизмот.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Genesis Rabbah 95:3. Land of Israel, 5th Century. Reprinted in, e.g., Midrash Rabbah: Genesis. Translated by H. Freedman and Maurice Simon. Volume II, London: The Soncino Press, 1983. ISBN 0-900689-38-2.
- ↑ „What Is Gematria?“. My Jewish Learning (англиски). Посетено на 2024-12-10.
- ↑ Гематрия — статья из Электронной еврейской энциклопедии (руски)