Гебелеизис

Гебелеизис бил божество почитувано од Гетите, а неговото име се толкува како теоним поврзан со индоевропскиот бог на небото и времето. Се претпоставува дека и Тракијците го именувале на сличен начин, користејќи теоними како Зибелтиурдос или Збелсурдос. Во античката литература го спомнува само Херодот.

Гебелеизис бил прикажуван како убав маж, а понекогаш бил претставуван и со брада. Неговите претстави најчесто биле поврзани со молњата и громот. Според Херодот, дел од Гетите го сметале Гебелеизис за истоведен со Залмоксис, гледајќи го како едно божество.

Име

Гетското име Гебелеизис се објаснува како составено од „гебеле“ и „зис“; зборот „гебеле“ веројатно потекнува од протоиндоевропскиот корен *гхеиб-, што значи „светлина, молња“, додека „зис“ претставува рефлекс на протоиндоевропскиот бог на дневната светлина и небото *диеус, ист како месапскиот Зис (роднина и еквивалент на грчкиот Зевс). Тракискиот теоним Зибелтиурдос или Збелсурдос се чини дека го содржи истиот корен (Праиндоевропски), но со различен фонетски развој – зебеле наместо гебеле. Вториот дел од теонимот Збелсурдос, „сурдос“, е поврзан со албанскиот теоним Шурд, кој во некои региони на северна Албанија се користел за означување на богот на временските прилики, обожуван сè до 20 век и наводно зачуван од илирско време. Овој термин се толкува како „дарител на вода“. Оттука, и Гетик Гебелеизис и тракиски Збелсурдос би биле теоними за индоевропскиот бог на небото и времето.

Поврзано

• Тракиски коњаник

Библиографија

• Eliade, Mircea (1970). De Zalmoxis à Gengis-Khan: études comparatives sur les religions et le folklore de la Dacie et de l'Europe orientale. Payot.
• Treimer, Karl (1971). „Zur Rückerschliessung der illyrischen Götterwelt und ihre Bedeutung für die südslawische Philologie“. Во Henrik Barić (уред.). Arhiv za Arbanasku starinu, jezik i etnologiju. I. R. Trofenik. стр. 27–33.