Прејди на содржината

Времеслед на откривањето на хемиските елементи

Од Википедија — слободната енциклопедија

Откривањето на хемиските елементи, сите 118 познати до денес, се претставени по времеслед.

Графички времеслед

[уреди | уреди извор]
ОганесонТенесинЛивермориумМосковиумФлеровиумНихониумКопернициумРендгениумДармштатиумМајтнериумХасиумБориумСиборгиумДубниумРадефордиумЛоренциумНобелиумМенделевиумФермиумАјнштајниумКалифорниумБеркелиумКириумАмерициумПлутониумНептнуниумУраниумПротактиниумТориумАктиниумРадиумФранциумРадонАстатPoloniumТалиумИридиумОсмиумРениумВолфрамТанталХафниумЛутециумИтербиумТулиумЕрбиумХолмиумДиспрозиумТербиумГадолиниумЕвропиумСамариумПрометиумНеодиумПразеодиумЦериумЛантанБариумЦезиумКсенонЈодТелурИндиумКадмиумПаладиумРодиумРутениумТехнециумМолибденНиобиумЦиркониумИтриумСтронциумРубидиумКриптонБромСеленГерманиумГалиумНикелКобалнМанганХромВанадиумТитанСканиумКалциумКалиумАргонХлорФосфорСилициумАлуминиумМагнезиумНатриумНеонФлуорКислородАзотБорБерилиумЛитиумХелиумВодородБизмутАрсенПлатинаЦинкЖиваСулфурАнтимонКалајЖелезоСреброОловоБакарЈаглеродЗлато

Неевидентирани откритија

[уреди | уреди извор]
Z Име
на елементот		 Најрани употреба Најстар
примерок		 Место
на најстариот
примерок		 Пронаоѓач(и) Забелешки
29 Бакар 9000 пр. н. е. 6000 пр. н. е. Анадолија Азијати од Средниот Исток Бакарот веројатно бил првиот метал кован, изработуван и користен од луѓето..[1] Првично бил добиван како изворен метал, а подоцна со топење на руда. Најраните проценки за откритија на бакар датираат од ок. 9000 пр. н. е. на Блискиот Исток. Тој бил еден од најважните материјали за луѓето во текот на енеолит (бакарно време) и  бронзеното време. Бакарни мониста кои датираат од 6000 пр .н. е. се пронајдени во Чатал Хојук (Анадолија),[2] a археолошко наоѓалиште Беловоде на планината Рудник во Србија го има најстариот сигурно датиран доказ во светот за топење бакар — од 5000 г. пр. н. е.[3][4]
82 Олово 7000 пр. н. е. 3800 пр. н. е. Абидос (Египет) Африканци Се верува дека топењето на олово започнало пред најмалку 9.000 години, а најстариот оловен артефакт е статуетка пронајдена во храмот Озирис во Абидос — датира од ок. 3800 пр. н. е.[5]
79 Злато пред 6000 пр. н. е. ок. 4400 пр. н. е. Варнанска некропола Бугари Најстарото златно богатство на светот, кое датира од 4600—4200 пр. н. е., било откриено во археолошкото наоѓалиште Варнанска некропола.
47 Сребро пред 5000 пр. н. е. ок. 4000 пр. н. е. Мала Азија Се проценува дека било откриено недолго по откритијата на бакарот иа златото.[6]
26 Железо пред 5000 пр. н. е. 4000 пр. н. е. Египет непознато; в. железна металургија Постои доказ дека железото било познато пред 5000 пр. н. е.[7] Најстарите познати железни предмети што ги користеле луѓето се некои мониста од метеорско железо, кое потекнува од Египет — од ок. 4000 пр. н. е. Откривањето на топењето околу 3000 пр. н. е. довело до почеток на железното време — околу 1200 пр. н. е.;[8] истиче се употреба гвожђа за алате/оруђа и оружја.[9]
6 Јаглерод 3750 пр. н. е. Египќани и Сумерци Најраната позната употреба на јаглен за редукција на бакарна, цинкова и оловна руда при производство на бронза е забележена кај старите Египќани и Сумерци.[10] Дијамантите веројатно веќе биле познати отприлика 2500 пр. н. е.[11] Првите прави хемиски анализи биле направи во 18 век,[12] а 1789 јаглеродот од страна на Антоан Лавоазје бил квалификуван како елемент.[13]
50 Калај 3500 пр. н. е. 2000 пр. н. е. непознато; в. Калај#Историја Прво бил топен во комбинација со бакар — околу 3500 пр. н. е., за да се добие бронза (и така отпочнало бронзеното време таму каде железното време не му се наметнувало непосредно на неолитот).[14] Најстарите артефакти датираат од ок. 2000 пр. н. е.[15]
16 Сулфур пред 2000 пр. н. е. Кинези/Индијци Првпат бил користен најмалку пред 4.000 година.[16] Како елемент во 1777 го препознал Антоан Лавоазје.
80 Жива пред 2000 пр. н. е. 1500 пр. н. е. Египет Кинези/Индијци Веќе им била позната на древните Кинези и Индијци во 2000 пр. н. е., а била пронајдена во египетски гробници кои датираат од 1500 пр. н. е.[17]
30 Цинк пред 1000 пр. н. е. 1000 пр. н. е. Индиски Потконтинент индиски металурзи Како метал бил добиен уште во антиката (прее 1000 пр. н. е.), а го пронашле индиски металурзи со тоа што правата природа на овој метал не била позната во древните времиња. Го идентификуваат како засебен метал средновековно индиско алхемиско дело односно металургот Расаратна Самучаја — во 800 година,[18] како и алхемичарот Парацелзус — во 1526 година.[19] Го изолирал Андреас Зигизмунд Марграф — во 1746 година.[20]
33 Арсен ок. 800. Прв го изолирал Џабир ибн Хајан, арапски алхемичар.[21] Алберт Велики бил првиот Европеец кој го изолирал елементот.[22]
51 Антимон ок. 800. Прв го изолирал Џабир ибн Хајан, арапски алхемичар.[21] Василиј Валентин бил првиот Европеец кој го изолирал елементот.[22]

Современи откритија

[уреди | уреди извор]

За откритијата од 18 век, околу времето кога Антоан Лавоазје прв ја довел во прашање флогистонската теорија, препознавањето на нова „земја“ се сметало како еквивалентно на откривање на нов елемент (како што била општата практика тогаш). За некои елементи (на пр. Be, B, Na, Mg, Al, Si, K, Ca, Mn, Co, Ni, Zr, Mo),[23] ова претставувало дополнителни тешкотии бидејќи нивните соединенија биле нашироко познати уште од средновековните или дури и древните времиња, иако самите елементи не биле. Бидејќи вистинската природа на тие соединенија понекогаш била само постепено откриена, понекогаш е многу тешко да се именува еден конкретен откривач.[24][25] Во такви случаи се забележува првата публикација за нивната хемија, а во белешките е дадено подолго објаснување.[24][25]

Z Име
на елементот		 Посматрање или предвидување Изолирање (широко познат[о]) Забелешки
ГПронаоѓач(и)ГПронаоѓач(и)
15 Фосфор 1669 Х. Бранд 1669 Х. Бранд Подготвен од урина, првиот елемент што е хемиски откриен.[26]
27 Кобалт 1735 Ј. Брант 1735 Ј. Брант Докажано е дека синкавата боја на стаклото се должи на нов вид метал, а не на бизмутот како што претходно се сметало.[27]
78 Платина 1748 А. де Улоа Првиот опис на металот пронајден во јужноамериканско злато е даден во 1557 година од Јулиј Цезар Скалигер. Улоа ги објавил своите наоди во 1748, но сер Чарлс Вуд исто така го истражувал металот во 1741 година. Првото негово споменување како нов метал било од Вилијам Браунриг во 1750 година.[28]
28 Никел 1751 Ф. Кронстет 1751 Ф. Кронстет Бил откриен за време на обидите за издвојување бакар од минерал познат како „лажен бакар“ (сега познат како николит).[29]
83 Бизмут 1753 К. Жофроа Дефинитивно го идентификувал Клод Франсоа Жефроа во 1753 година.[30]
12 Магнезиум 1755 Џ. Блек 1808 Х. Дејви Блек забележал дека „магнезиум алба“ (MgO) не е негасена вар (CaO). Дејви го изолирал металот електрохемиски од магнезијата.[31]
1 Водород 1766 Х. Кевендиш 1500 Парацелзус Кевендиш бил првиот што го разликувал H2 од другите гасови, но Парацелзус околу 1500 година — како и Роберт Бојл и Џозеф Пристли — го посматрале неговото производство преку реакција на силни киселини со метали. Името му го дал Лавоазје во 1793 година.[32][33]
8 Кислород 1771 В. Шеле 1771 В. Шеле Бил добиен со загревање на жива(II) оксид и нитрат во 1771, но наодите не биле објавени сè до 1777 година. Џозеф Пристли, исто така, го подготвил овој нов „воздух“ до 1774, но само Лавоазје го препознал како прав елемент и му го дал името во 1777 година.[34][35]
7 Азот 1772 Д. Радерфорд 1772 Д. Радерфорд Елементот бил откриен за време на студиите на Даниел Радерфорд на Единбуршкиот универзитет.[36] Тој покажал дека воздухот што го дишеле животните, дури и откако ќе се отстрани издишаниот јаглерод диоксид, повеќе не може да одржува свеќи да горат. Карл Вилхелм Шеле, Хенри Кевендиш и Џозеф Пристли исто така го проучувале елементот приближно во исто време, а Лавоазје му го дал името во 1775/76 година.[37]
56 Бариум 1772 В. Шеле 1808 Х. Дејви Шеле издвоил ’нова земја’ (BaO) во пиролусит, а Дејви металот го изолирал со електролиза.[38]
17 Хлор 1774 В. Шеле 1774 В. Шеле Бил добиен од хлороводородна киселина, но се сметало дека е оксид. Дури во 1808 година Хамфри Дејви го препознал како елемент.[39]
25 Манган 1774 В. Шеле 1774 Г. Ган Пиролуситот бил изолиран како калцит на новиот метал. Игнатиј Готфрид Кајм исто така го открил новиот метал во 1770, а Шеле во 1774 година. Бил изолиран со редуцирање на манган диоксид со јаглерод.[40]
42 Молибден 1778 В. Шеле 1781 Ј. Јелм Шеле го препознал металот како конституент на молибденитот.[41]
74 Волфрам 1781 В. Шеле 1783 Х. и Ф. Елујар Шеле од од шелитот го добил оксидот на новиот елемент. Елујар добил волфрамова киселина од волфрамит и го редуцирал со јаглерод.[42]
52 Телур 1782 Ф.-Ј. М. фон Рајхенштајн 1795 Х. Клапрот Милер го сметал за нечистотија во златната руда од Трансилванија.[43]
38 Стронциум 1787 В. Крукшанк 1808 Х. Дејви Крукшанк и Адер Крофорд во 1790 година заклучиле дека стронцијанитот содржи нов земен метал. На крајот бил електрохемиски изолиран од Хамфри Дејви во 1808 годинеа[44]
1789 А. Лавоазје Лавоазје го направил првиот современ список на елементи — 33 од нив, вклучувајќи лесни, топли, неекстрактирани „радикали“ и некои оксиди.[45] Тој, исто така, го редефинирал поимот „хемиски елемент“; сè дотогаш, ниеден метал освен живата не се сметал за елемент.
40 Циркониум 1789 Х. Клапрот 1824 Ј. Берцелиус Клапрот го идентификувал новиот елемент во цирконија.[46][47]
92 Ураниум 1789 Х. Клапрот 1841 Е.-М. Пелиго Клапрот погрешно го идентификувал ураниум оксидот добиен од уранинит како самиот елемент и го именувал по неодамна откриената планета Уран.[48][49]
22 Титан 1791 В. Грегор 1825 Ј. Берцелиус Грегор го пронашол оксидот на новиот метал во илменит. Мартин Хајнрих Клапрот независно го открил елементот во рутил и му го дал името. Чист метален облик бил добиен дури во 1910 година од Метју А. Хантер.[50][51]
39 Итриум 1794 Ј. Гадолин 1842 Г. Мосандер Бил откриен во гадолинит, а Мосандер подоцна покажал дека неговата руда итриј содржи повеќе елементи..[52][53]
24 Хром 1797 Н. Воклен 1798 Н. Воклен Луј Никола Воклен го открил триоксидот во рудата крокоит, а подоцна го изолирал металот со загревање на оксидот во печка на јаглен.[54]
4 Берилиум 1798 Н. Воклен 1828 Ф. Велер и А. Биси Воклен го открил оксидот во берилот и емералдот, а Клапрот го предложил сегашното име околу 1808 година.[55]
23 Ванадиум 1801 М. дел Рио 1830 Н. Г. Сефстрем Рио го открил металот во ванадинит, но го повлекол своето тврдење откако бил оспорен од Иполит-Виктор Коле-Декотил. Сефстром го изолирал и го именувал, а подоцна се докажало дека Рио бил во право.[56]
41 Ниобиум 1801 Ч. Хечет 1864 В. Бломстранд Хечет го открил елементот во рудата колумбит и го нарекол „колумбиум“. Хајнрих Розе во 1844 докажал дека елементот е различен од танталот и го преименувал во „ниобиум“, што било официјално прифатено во 1949 година.[57]
73 Тантал 1802 Г. Екеберг Андерс Густав Екеберг открил друг елемент во минерал сличен на колумбитот, а во 1844 година Розе докажал дека е различен од ниобиумот.[58]
46 Паладиум 1803 Х. Воластон 1803 Х. Воластон Вилијам Хајд Воластон го открил во платински примероци од Јужна Америка, но не сакал веднаш да ги објави своите резултати. Тој имал намера да го именува по новооткриениот астероид Церера, но до моментот кога ги објавил своите резултати во 1804 година, цериумот веќе го имал добиено своето име. Воластон го именувал по неодамна откриениот астероид Палас.[59]
58 Цериум 1803 Х. Клапрот, Ј. Берцелиус и В. Хизингер 1838 Г. Мосандер Берcелиус и Хизингер го откриле елементот во церија и го именувале по новооткриениот астероид Церера (тогаш сметан за планета). Клапрот го открил истовремено и независно во некои примероци од тантал. Мосандер подоцна докажал дека примероците на сите тројца истражувачи содржеле барем уште еден елемент, лантан.[60]
76 Осмиум 1803 С. Тенант 1803 С. Тенант Тенант работел на примероци од јужноамериканска платина, паралелно со Воластон. Открил два нови елементи, кои ги нарекол осмиум и иридиум.[61]
77 Иридиум 1803 С. Тенант 1803 С. Тенант Тенант работел на примероци од јужноамериканска платина, паралелно со Воластон. Открил два нови елементи, кои ги нарекол осмиум и иридиум. Резултатите за иридиумот ги објавил во 1804 година.[62]
45 Родиум 1804 Х. Воластон 1804 Х. Воластон Воластон го открил и изолирал до примероци сирова платине од Јужна Америка.[63]
19 Калиум 1807 Х. Дејви 1807 Х. Дејви Дејви го открил користејќи електролиза на калиумско ѓубриво.[64]
11 Натриум 1807 Х. Дејви 1807 Х. Дејви Андреас Зигисмунд Марграф ја препознал разликата помеѓу содата и калиумовото ѓубриво во 1758 година. Дејви го открил натриумот неколку дена по калиумот, користејќи електролиза на натриум хидроксид.[65]
20 Калциум 1808 Х. Дејви 1808 Х. Дејви Дејви го октрил металот со електролиза на жива вар.[65]
5 Бор 1808 Ж. Геј-Лисак и Л. Ж. Тенар 1808 Х. Дејви Радикалниот борасик се наоѓа на списокот елементи во Лавоазјеовиот Елементарна спогодба за хемијата од 1789 година.[45] На 21 јуни 1808 година, Лисак и Тенар објавиле нов елемент во седативната сол. На 30 јуни, Дејви објавил изолирање на нова супстанца од борната киселина.[66]
9 Флуор 1810 А.-М. Ампер 1886 А. Моасан Радикалниот флуорик се наоѓа на списокот елементи во Лавоазјеовата Елементарна спогодба за хемија од 1789 година, со тоа што исто така радикалниот муријатик се јавува наместо хлорот.[45] Андре-Мари Ампер предвидел елемент аналоген на хлорот што може да се добие од флуороводородната киселина, и помеѓу 1812 и 1886 година, многу истражувачи се обиделе да го добијат овој елемент. На крајот го изолирал Моасан.[67]
53 Јод 1811. Б. Куртоа 1811 Б. Куртоа Бернар Куртоа го открил во прашина од морска трева.[68]
3 Литиум 1817 А. Арфведсон 1821 В. Т. Бранд Овој алкален метал Арфведсон го открил во петалит.[69]
48 Кадмиум 1817 З. Л. Херман, Ф. Штромејер и Ј. К. Х. Ролоф 1817 З. Л. Херман, Ф. Штромејер и Ј. К. Х. Ролоф Сите тројца го откриле непознатиот метал во примерок од цинк оксид од Шлезија, но било прифатено името што му го дал Штромејер.[70]
34 Селен 1817 Ј. Берцелиус и Г. Ган 1817 Ј. Берцелиус и Г. Ган Додека работеле со олово, пронашле супстанца за која мислеле дека е телур, но по понатамошно истражување се покажало дека станува збор за друга супстанца.[71]
14 Силициум 1823 Ј. Берцелиус 1823 Ј. Берцелиус Во 1800 година Хамфри Дејви сметал дека силициумот е соединение, а не елемент, и во 1808 година го предложил сегашното име. Во 1811 година, Луј-Жозеф Тенар веројатно подготвил нечист силициум,[72] но на Берцелиус му се припишува откривањето на чистиот елемен во 1823 година.[73]
13 Алуминиум 1825 Х. К. Ерстед 1825 Х. К. Ерстед Во 1787 година Антоан Лавоазје предвидел дека алуминиумотa е оксид на неоткриен елемент, а во 1808 година Хамфри Дејви се обидел да го изолира. Иако не успеал, тој го предложил сегашното име. Ханс Кристијан Ерстед бил првиот што го изолирал металниот алуминиум во 1825 година.[74]
35 Бром 1825 Ж. Балар и К. Левиг 1825 Ж. Балар и К. Левиг И двајцата го откриле елементот есента 1825 година. Балар ги објавил своите резултати следната година,[75] а Левиг не ги објавил сè до 1827 године.[76]
90 Ториум 1829 Ј. Берцелиус 1914 Д. Лели мл. и Л. Хамбургер Берцелиус добил оксид на новиот земен метал од торит.[77]
57 Лантан 1838 Г. Мосандер 1841 Г. Мосандер Мосандер открил нов елемент во примероци од церија и ги објавил резултатите во 1842 година, но подоцна покажал дека овој лантан содржел уште четири други елементи.[78]
68 Ербиум 1842 Г. Мосандер 1879 Т. Клеве Мосандер успеал да го разложи стариот итриј на прав итриј и ербиј, а подоцна и тербиј.[79]
65 Тербиум 1842 Г. Мосандер 1886 Ж. Ш. Г. де Марињак Во 1842 година, Мосандер го одвоил итријот на два други земни метали, ербиј и тербиј.[80]
44 Рутениум 1844 К. Клаус 1844 К. Клаус Готфрид Вилхелм Озан мислел дека пронашол три нови метали во примероци од руска платина, а во 1844 година Карл Карлович Клаус го потврдил постоењето на нов елемент.[81]
55 Цезиум 1860 Р. Бунзен и Г. Р. Кирхоф 1882 К. Зетерберг Бунзен и Кирхоф биле првите што предложиле откривање на нови елементи преку спектрална анализа. Тие го откриле цезиумот преку неговите две емисиони линии во примерок од диркхајска минерална вода.[82] Чистиот метал на крајот го изолирал Зетерберг во 1882 година. године.[83]
Развој на откритијата (1700—2000)

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „Copper History“. Rameria.com. Архивирано од изворникот на 17. 9. 2008. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archivedate= (help)
  2. ↑ „CSA – Discovery Guides, A Brief History of Copper“. Архивирано од изворникот на 03. 02. 2015. Посетено на 11. 08. 2017. Проверете ги датумските вредности во: |access-date=, |archive-date= (help)
  3. ↑ „Serbian site may have hosted first copper makers“. UCL.ac.uk. UCL Institute of Archaeology. 23. 9. 2010. Архивирано од изворникот на 28. 03. 2017. Посетено на 22. 4. 2017. Проверете ги датумските вредности во: |access-date=, |date=, |archive-date= (help)
  4. ↑ Bower, Bruce (17. 7. 2010). „Serbian site may have hosted first copper makers“. ScienceNews. Архивирано од изворникот на 08. 05. 2013. Посетено на 22. 4. 2017. Проверете ги датумските вредности во: |access-date=, |date=, |archive-date= (help)
  5. ↑ „The History of Lead – Part 3“. Lead.org.au. Архивирано од изворникот на 18. 10. 2004. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archive-date= (help)
  6. ↑ 47 Silver
  7. ↑ „26 Iron“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  8. ↑ Weeks, Mary Elvira; Leichester, Henry M. (1968). „Elements Known to the Ancients“. Discovery of the Elements. Easton, PA: Journal of Chemical Education. стр. 29—40. ISBN 0-7661-3872-0. LCCN 68-15217.
  9. ↑ „Notes on the Significance of the First Persian Empire in World History“. Courses.wcupa.edu. Архивирано од изворникот на 20. 07. 2010. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archive-date= (help)
  10. ↑ „History of Carbon and Carbon Materials – Center for Applied Energy Research – University of Kentucky“. Caer.uky.edu. Архивирано од изворникот на 01. 11. 2012. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archive-date= (help)
  11. ↑ „Chinese made first use of diamond“. BBC News. 17. 5. 2005. Посетено на 21. 3. 2007. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |date= (help)
  12. ↑ Ferchault de Réaumur, R-A (1722). L'art de convertir le fer forgé en acier, et l'art d'adoucir le fer fondu, ou de faire des ouvrages de fer fondu aussi finis que le fer forgé [English translation from 1956]. Paris, Chicago.
  13. ↑ „Who discovered carbon?“ (PDF). science.marshall.edu. Архивирано од изворникот (PDF) на 18. 09. 2017. Посетено на 11. 8. 2017. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archive-date= (help)
  14. ↑ „50 Tin“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  15. ↑ „History of Metals“. Neon.mems.cmu.edu. Архивирано од изворникот на 8. 1. 2007. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archivedate= (help)
  16. ↑ „Sulfur History“. Georgiagulfsulfur.com. Архивирано од изворникот на 16. 9. 2008. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archivedate= (help)
  17. ↑ „Mercury and the environment — Basic facts“. Environment Canada, Federal Government of Canada. 2004. Архивирано од изворникот на 15. 1. 2007. Посетено на 27. 3. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archivedate= (help)
  18. ↑ Craddock, P. T.; et al. (1983). „Zinc production in medieval India”. „World Archaeology“. Industrial Archaeology. 15 (2): 13.. .
  19. ↑ „30 Zinc“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2010-01-23. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  20. ↑ Weeks, Mary Elvira (1933). „III. Some Eighteenth-Century Metals“. The Discovery of the Elements. Easton, PA: Journal of Chemical Education. стр. 21. ISBN 0-7661-3872-0.
  21. 1 2 Sarton, George. Introduction to the History of Science.
  22. 1 2 „Periodic Table: Date of Discovery“. Посетено на 13. 3. 2007. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  23. ↑ Marshall, James L. (2002). Discovery of the Elements (PDF) (2nd. изд.). Pearson Custom Publishing. ISBN 0-536-67797-2.
  24. 1 2 Miśkowiec, Paweł (2022). „Name game: the naming history of the chemical elements—part 1—from antiquity till the end of 18th century“. Foundations of Chemistry. 25: 29–51. doi:10.1007/s10698-022-09448-5.
  25. 1 2 Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Miskowiec2.
  26. ↑ „15 Phosphorus“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  27. ↑ „27 Cobalt“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  28. ↑ „78 Platinum“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2010-01-23. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  29. ↑ „28 Nickel“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  30. ↑ „Bismuth“. Los Alamos National Laboratory. Посетено на 3. 3. 2013. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  31. ↑ „12 Magnesium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  32. ↑ „01 Hydrogen“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2010-01-23. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  33. ↑ Andrews, A. C. (1968). „Hydrogen“. Во Clifford A. Hampel (уред.). The Encyclopedia of the Chemical Elements. New York: Reinhold Book Corporation. стр. 272. LCCN 68-29938.
  34. ↑ „08 Oxygen“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  35. ↑ Cook, Gerhard A.; Lauer, Carol M. (1968). „Oxygen“. Во Clifford A. Hampel (уред.). The Encyclopedia of the Chemical Elements. New York: Reinhold Book Corporation. стр. 499—500. LCCN 68-29938.
  36. ↑ Roza, Greg (2010). The Nitrogen Elements: Nitrogen, Phosphorus, Arsenic, Antimony, Bismuth. стр. 7. ISBN 9781435853355.
  37. ↑ „07 Nitrogen“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  38. ↑ „56 Barium“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2010-01-23. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  39. ↑ „17 Chlorine“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2010-01-23. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  40. ↑ „25 Manganese“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  41. ↑ „42 Molybdenum“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  42. ↑ IUPAC. „74 Tungsten“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  43. ↑ „52 Tellurium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  44. ↑ „38 Strontium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  45. 1 2 3 „Lavoisier 1789 – 33 elements“. Elementymology & Elements Multidict. Посетено на 24. 1. 2015. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  46. ↑ „Chronology – Elementymology“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  47. ↑ Lide, David R., уред. (2007–2008). „Zirconium“. CRC Handbook of Chemistry and Physics. 4. New York: CRC Press. стр. 42. ISBN 978-0-8493-0488-0.
  48. ↑ Klaproth, M. H. (1789). „Chemische Untersuchung des Uranits, einer neuentdeckten metallischen Substanz“. Chemische Annalen. 2: 387–403.
  49. ↑ Péligot, E.-M. (1842). „Recherches Sur L'Uranium“. Annales de chimie et de physique. 5 (5): 5–47.
  50. ↑ „Titanium“. Los Alamos National Laboratory. 2004. Архивирано од изворникот на 30. 12. 2006. Посетено на 29. 12. 2006. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archivedate= (help)
  51. ↑ Barksdale, Jelks (1968). The Encyclopedia of the Chemical Elements. Skokie, Illinois: Reinhold Book Corporation. стр. 732—38 [Titanium]. LCCN 68-29938. Отсутно или празно |title= (help)
  52. ↑ Browning, Philip Embury (1917). „Introduction to the Rarer Elements“. Kongl. Vet. Acad. Handl. XV: 137.
  53. ↑ Gadolin, Johan (1796). „Von einer schwarzen, schweren Steinart aus Ytterby Steinbruch in Roslagen in Schweden“. Crell's Annalen. I: 313–329.
  54. ↑ Vauquelin, Louis Nicolas (1798). „Memoir on a New Metallic Acid which exists in the Red Lead of Sibiria“. Journal of Natural Philosophy, Chemistry, and the Art. 3: 146.
  55. ↑ „04 Beryllium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  56. ↑ „23 Vanadium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  57. ↑ „41 Niobium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  58. ↑ „73 Tantalum“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  59. ↑ „46 Palladium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  60. ↑ „58 Cerium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  61. ↑ „76 Osmium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  62. ↑ „77 Iridium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  63. ↑ „45 Rhodium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  64. ↑ „19 Potassium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  65. 1 2 „11 Sodium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  66. ↑ „05 Boron“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  67. ↑ „09 Fluorine“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  68. ↑ „53 Iodine“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  69. ↑ „03 Lithium“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2011-06-16. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  70. ↑ „48 Cadmium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  71. ↑ „34 Selenium“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2010-01-23. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  72. ↑ „14 Silicon“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  73. ↑ „Silicon“. The Environmental Literacy Council. Архивирано од изворникот на 08. 09. 2018. Посетено на 2. 12. 2016. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archive-date= (help)
  74. ↑ „13 Aluminium“. Elements.vanderkrogt.net. Архивирано од изворникот на 2010-01-23. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  75. ↑ „35 Bromine“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  76. ↑ Löwig, Carl (1827). „Über Brombereitung und eine auffallende Zersetzung des Aethers durch Chlor” [За подготовката на број во впечатлива декомпозиција на етер преку хлор]. Magazine für Pharmacie. 21: 31—36.
  77. ↑ „90 Thorium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  78. ↑ „57 Lanthanum“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  79. ↑ „68 Erbium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  80. ↑ „65 Terbium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  81. ↑ „44 Ruthenium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  82. ↑ „55 Caesium“. Elements.vanderkrogt.net. Посетено на 12. 9. 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  83. ↑ Caesium

Литература

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Времеслед_на_откривањето_на_хемиските_елементи&oldid=5464857“