Војводство Србија и Тамишки Банат

Војводство Србија и Тамишки Банат (германски: Woiwodschaft Serbien und Temeser Banat)^[1] — крунска земја на Австриското Царство која постоела помеѓу 1849 и 1860 година.

Тоа била посебна земја именувана по две поранешни провинции: српска Војводина и Темишки Банат. Нејзината поранешна област сега е поделена меѓу Србија, Романија и Унгарија. Војводството го дало своето име на денешна српска Војводина.

Историја[уреди | уреди извор]

Војводството било формирано со одлука на австрискиот император во ноември 1849 година, по револуциите од 1848/1849 година. Формирана е во согласност со привилегијата дадена на Србите од императорот Хабсбург во 1691 година, признавајќи им го правото на Србите на територијална автономија во рамките на Хабсбуршката монархија.

Се состоела од регионите Банат, Бачка и северните сремски општини Илок и Рума. Австриски гувернер со седиште во Темишвар владеел со областа, а титулата војвода му припаѓала на самиот император. Целосната титула на императорот била „Големиот војвода на војводството Србија“. Дури и по укинувањето на Војводството, императорот ја задржал оваа титула до крајот на Австроунгарската монархија во 1918 година.

Во 1860 година, Војводството на Србија и Темес Банат била укината и поголемиот дел од нејзината територија (Банат и Бачка) била инкорпорирана во Хабсбуршкото Кралство Унгарија, иако директното унгарско владеење започна дури во 1867 година, по Австроунгарскиот компромис . За разлика од Банат и Бачка, во 1860 година Сирмија била инкорпорирана во Кралството Славонија, друга посебна хабсбуршка круна. Кралството Славонија последователно се вклучило со Кралството Хрватска формирајќи ново кралство наречено Хрватска и Славонија, кое склучило пакт со Кралството Унгарија во 1868 година, па оттука станал самоуправен дел од Кралството Унгарија во рамките на Австроунгарија.

Јазици[уреди | уреди извор]

Двата официјални јазика на војводството биле германскиот и илирскиот.

Демографски податоци[уреди | уреди извор]

Војводството било етнички многу мешано, бидејќи во него не биле вклучени јужните делови на Сирмија, Банат и Бачка со компактни српски населби, додека кон него бил додаден и источен Банат со романско мнозинство.

1846 година[уреди | уреди извор]

Според пописот од 1846 година, територијата што во 1849 година го формирала војводството вклучувала:

Власи (Романци) = 417.000
Срби = 402.000
Германци = 352.000
Унгарци = 233.000
Словаци = 27.000
Бугари = 24.000
Евреи = 16.000
Роми = 12.000
Русини = 7.000
Хрвати = 3.000
Грци = 3.000

1857 година[уреди | уреди извор]

Во 1857 година, населението на војводството броело 1.526.105 жители, вклучувајќи:

Римокатолици = 698.189 (45,75%)
Православни христијани = 691.828 (45,33%)
Евангелско Лутеранци = 56.871 (3,73%)
Евангелско- Реформисти = 29.281 (1,92%)
Грчки католици и ерменски католици = 26.244 (1,72%)
Евреи = 23.203 (1,52%)
Други = 489 (0,03%)

1850/51 г[уреди | уреди извор]

Според пописот од 1850/51 година, етничкиот состав на војводството бил следниов:

Романци = 347.459
Германци = 335.080
Срби = 321.110 (*)
Унгарци = 221.845
Буњевци и Шокци = 62.936 (*)
Источни Русини = 39.914
Словаци = 25.607
Бугари = 22.780
Евреи = 15.507
Роми = 11.440
Чеси = 7.530
Хрвати = 2.860 (*)
Грци и Цинцари = 2.820

Вкупниот број на „Илирски Словени“ (Срби, Буњевци, Шокци и Хрвати) изнесува 386.906.

Според друг извор, во 1850/1851 година, населението на војводството броело 1.426.221 жители, вклучувајќи:

397.459 (27,87%) Романци
335.080 (23,49%) Германци
321.110 (22,52%) Срби
221.845 (15,56%) Унгарци
други.

Во 1851 година, населението на војводството броело 1.426.221 жители, вклучувајќи:

Православни христијани = 694.029 (48,66%)
Римокатолици = 624.839 (43,81%)
Евангелско- Лутеранци = 51.724 (3,63%)
Евангелско- Реформисти = 26.621 (1,87%)
Евреи = 16.252 (1,14%)
Грчки католици и ерменски католици = 12.756 (0,89%)

1860 година[уреди | уреди извор]

Во 1860 година, населението на војводството броело 1.525.523 жители, вклучувајќи:

432.523 Срби
414.490 Романци
396.156 Германци
256.164 Унгарци

Административни поделби[уреди | уреди извор]

Во почетокот, војводството било поделено на два округа:

Батшка-Торонтал (Бачка-Торонтал)
Темешвар-Караш (Тимишвар-Караш)

Подоцна, таа била поделена на пет области:

Лугош / Лугој (Во 1850 година, населението на областа броело 229.363 жители, вклучувајќи: 197.363 Романци, 21.179 Германци, 8.305 Бугари, 1.505 Унгарци, 612 Срби итн.)
Нојшац / Нови Сад (Во 1850 година, населението на областа броело 236.943 жители, вклучувајќи: 100.382 Срби, 45.936 Германци, 30.450 Унгарци, 20.683 Словаци, 13.665 Шокци, 2.09, Евреи, итн.)
Темешвар / Темишвар (Во 1850 година, населението на областа броело 316.565 жители, вклучувајќи: 159.292 Романци, 101.339 Германци, 34.263 Срби, 12.412 Унгарци, 3.664 Бугари, 2.650, Словаци, итн.)
Зомбор / Сомбор (Во 1850 година, населението на областа броело 376.366 жители, меѓу кои: 160.016 Унгарци, 103.886 Германци, 53.908 Буњевци, 40.054 Срби, 7.830 Евреи итн.)

Области на војводството Србија и Тамишки Банат (1849-1850).
Области на војводството Србија и Тамишки Банат (1850-1860).

Администрација[уреди | уреди извор]

Титулите на хабсбуршкиот император во историски документ од 1851 година: меѓу другите титули, императорот Франциско Јосиф I бил и голем војвода на Војводството Србија.

Големи војводи[уреди | уреди извор]

Франц Јосиф, (1849-1916)
Карло I, (1916-1918)

Забелешка: војводството било укинато во 1860 година, но Френсис Јосиф ја задржал титулата „Голем војвода“ до неговата смрт во 1916 година, а титулата ја наследил и последниот император на Австрија, Карло I.^[2]