Волапик

Волапик
Создаден од	Јохан Мартин Шлејер
Прилики и употреба	Интернационален: најмногу во Европа
Говорници
Причина	Помошни јазици волапик
зборови од англиски, германски и француски
Јазични кодови
ISO 639-1	vo
ISO 639-2	vol
ISO 639-3	vol

Волапик (Volapük) е вештачки создаден меѓународен јазик.

Историја

Во 1879 германскиот калуѓер, Јохан Мартин Шлејер (Johann Martin Schleyer) еден свој преокт за новиот јазик за употреба во целит свет, како што и самиот изјавувал: по саветот на Бога. Идејата станала популарна, и новиот јазик волапик постига стотина илјади приврзаници во Европа и Америка. Веќе од 1889 постоеле 316 учебници на 25 јазици, 283 клубови, и 25 весници и списанија на овој јазик.

После тој успех, после десетина години движењето се распаѓа заради борбата за превласт во движењето, како и поради разните реформски обиди. Многу од приврзаниците на Меѓународниот јазик преминува во таборот на основачите на есперантското движење (почнувајќи од 1887.), и денес само неколку десетина претежно стари активисти го познава или го говори овој јазик. Годината 1931 Ари де Жон (Arie de Jong) извршиле реформа на волапикот, која ја прифатиле скоро сите тогашни волапикисти.

Најзначајната колекција на Волапик јазикот, денес се наоѓа во Музејот на есперантото во Виена, la American Philosophical Society (Американско филозофско друштво) Филаделфија, Пенсилванија, [1], и Centre de documentation et d'étude sur la langue internationale во Шо де Фонд, Швајцарија.

Изговор и пишување

Во Волапик се пишува на латиница така што во секоја буква одговара по една гласовна вредност. Во неговата азбука не постојат буквите q, w, (a во првиот проект) ни буквата r. Следуваат буквите на Волапикот, и гласовните вредности по меѓународната фонетска транскрипција:

a [a], ä [ɛ], b [b], c [dʒ] или [tʃ], d [d], e [e], f [f], g [g], h [h], i [i], j [ʃ], k [k], l [l], m [m], n [n], o [o], ö [ø], p [p], r [r], s [s], t [t], u [u], ü [y], v [v], x [ks], y [j], z [ts]

Акцентот паѓа на последниот слог.

Со реформата на Де Жон се воведува „р“ и се менуваат неколку зборови кои првобитно ја имале „л“ да би биле попрепознатливи. На пример , "lilöm" (= "дожд", од англискиот "rain") во реформираниот волапик станал "rein".

Речник

Шлајер го презел фондот на зборови од различните европски јазици, лесно измешани до степен на тешко препознавање. На пример, "vol" (свет) и "pük" (јазик) потекнува од англискиот збор "world" и "speech".

Морфологија

Граматиката на волапикот се потпира на правилата преземени од индоевропските јазици: граматичките облици се создаваат со додавање на корен од зборови на непроменетите граматичи додатоци, слично како во германскиот. Именките имаат флексија за 4 падежи: номинатив, генитив, датив и акузатив. Глаголите добиваат флексија за време, свршен и несвршен облик , лице, број и (во трето лице) за пол субјект. Множината се добива со помош на наставката "-s": "ob" = ја, "obs" = ми, итн. Реформата која ја извршил Де Јонг донекаде ја упростиле граматиката.

пример: Оче наш:

O Fat obas, kel binol in süls,
paisaludomöz nem ola!
Kömomöd monargän ola!
Jenomöz vil olik,
äs in sül, i su tal.
Bodi obsik vädeliki givolös obes adelo.
E pardolös obes debis obsik,
äs id obs aipardobs debeles obas.
E no obis nindukolös in tentadi,
sod aidalivolös obis de bad.

Надворешни врски

• Кратка граматика на волапик Архивирано на 7 септември 2006 г.
• (англиски) Учебници на Волапик Архивирано на 23 април 2016 г. во HTML скенирана оригинална книга од 188
• (англиски) Курс волапик во 10 лекција Архивирано на 23 април 2016 г.
• Volapük код Ken CAVINESS Архивирано на 4 февруари 2012 г.
• Flenef bevünetik Volapüka / International Friendship of The World Language
• Реформата од 1931 (англиски) Архивирано на 11 октомври 2004 г.
• Натпис за историјата на овој проект во Esperanta Finnlando Архивирано на 5 мај 2006 г.
• Историја на волапик Архивирано на 20 ноември 2005 г. од книгата Enkonduka lernolibro de interlingvistiko
• Списак на книги на и за волапик Архивирано на 9 септември 2004 г.
• Vükiped, Википедија на волапик.
• Volapükalised – Дискусиона група на Јахуу (Yahoo) (на волапик и другите јазици за волапик).