Водно оревче
Водното оревче е едно од трите постоечки видови од родот Trapa: Trapa natans, Trapa bicornis и загрозената Trapa rossica. Познато е и како биволски орев, лилјак орев, ѓаволска мешунка, линг орев, лин кок, линг џу, линг кио орев , мустаќи орев или синхара.
Видовите се пловечки едногодишни водни растенија, кои растат во бавно движечка слатка вода до5 метри длабоки, родени во топлите умерени делови на Евроазија и Африка. Тие носат плодови со украсен облик, кои во случајот на T. bicornis наликуваат на глава на бик или на силуета на летечки лилјак. Секое овошје содржи едно многу големо, скробно семе. T. natans и T. bicornis се одгледуваат во Кина и во индискиот потконтинент за јадливи семиња најмалку 3.000 години.
Етимологија[уреди | уреди извор]
Генеричкото име Трапа е изведено од латинскиот збор за „ трн “, калцитрапа, како што е и друго вообичаено име за водно оревче.
Името на растението на јапонски е хиши, збор што исто така се користи за да значи „облик на дијамант или пастила, ромб“. Производствената групација Мицубиши го зема своето име и логото од водната чичка.[1]
Се нарекува Шрингатака на санскрит,[2] што е скратено на Шингара на хинди. Во источна Индија, самосата пржено или печено пециво се нарекува и Шингара бидејќи неговата форма наликува на онаа на овошјето Шингара.
Биологија[уреди | уреди извор]
Потопеното стебло на водното оревче достигнува12 до 15 стапки во должина, закотвени во калта со многу фини корени. Има два вида лисја: ситно поделени, потопени лисја во форма на пердуви по должината на стеблото и неподелени пловечки лисја во розета на површината на водата. Пловечките листови имаат рабови со пили и се во облик на јајцевидна или триаголна форма на надуени ливчиња, кои обезбедуваат дополнителна пловност за лиснатиот дел. Белите цветови со четири ливчиња се формираат на почетокот на летото и се опрашуваат со инсекти. Овошјето е орев со четири бодликави боцки. Семето може да остане одржливо до 12 години, иако повеќето ртат во првите две години.
Растението се шири така што розетите и плодовите се одвојуваат од стеблото и лебдат во друга област на струи или со плодови кои се прилепуваат за предмети и животни.
Ова растение не треба да се меша со неповрзаното Eleocharis dulcis, наречено и воден костен. Елеохарис е исто така водно растение кое се одгледува за храна уште од античко време во Кина.
Фосилни записи[уреди | уреди извор]
Родот има широки фосили, со бројни, карактеристични видови. Неспорни фосилизирани семиња се пронајдени во кенозојските слоеви, почнувајќи од еоценот низ Европа, Кина и Северна Америка (иако, родот исчезнал во Северна Америка пред плеистоценот).[3] Најстарите познати фосили кои му се припишуваат на родот, сепак, се од лисја од креда Алјаска, наведени на видот T. borealis.[4]
Историја[уреди | уреди извор]
Истражувањата на археолошкиот материјал од јужна Германија покажуваат дека праисториската популација на тој регион можеби значително се потпирала на дивите водени ореви за да ја надополнат својата нормална исхрана и, во време на неуспех на култивираните житни култури, водните ореви можеби биле дури и главната компонента во исхраната.[5] Денес, водениот орев е толку редок во Германија што е наведен како загрозен вид.[6]
Водениот орев е важна храна за обожавање како молитвени понуди уште од кинеската династија Џоу. Обредите на Џоу (вториот век п.н.е.) споменуваат дека обожавателот „треба да користи бамбусова корпа што содржи исушени ореви од вода, семе од Еурјале ферокс и чички “ Резимето за кинеска хербална медицина (објавено во 1694 година, напишано од Ванг Анг) покажува дека водата може да помогне во треската и пијанството.
Во Индија и Пакистан, тој е познат како синхара или панифал (источна Индија) и широко се одгледува во слатководни езера. Плодовите се јадат сирови или варени. Кога овошјето ќе се исуши, се меле во брашно наречено singhare ka atta, кое се користи во многу религиозни ритуали и може да се конзумира како фалахар (овошна диета) во деновите на хинду постот, navratas.[7]
Било можно да се купат водни ореви на пазарите низ цела Европа до 1880 година. Во северна Италија, оревите се нуделе печени, исто како што и денес се продаваат слатките костени (Castanea sativa). Во многу делови на Европа, водните ореви биле познати и користени за човечка храна до почетокот на 20 век. Денес, сепак, тоа е ретко растение во Европа. Постојат неколку причини за неговото скоро истребување, како што се климатските флуктуации, промените во содржината на хранливи материи во водните тела и одводнувањето на многу мочуришта, езерца и езера.[5]
T. natans, сепак, бил воведен во американската држава Масачусетс околу 1874 година, како садење во ботаничката градина на Универзитетот Харвард. Персоналот на градинарот Луис Герино си презеде залог да фрли семиња во Фреш Понд и другите водни патишта во Кембриџ. Ова го привлекло вниманието на ботаничарот Џорџ Е. Девенпорт од Медфорд, кој одлучил да му донесе семиња и живи растенија на својот пријател Манор Прат, во Конкорд. Тој и Прат засеале езерце во близина на реката Садбери и се сомневал дека Прат спроведува дополнителни дистрибуции. Уште во 1879 година, ботаничарот Чарлс Спраг Сарџент, директор на Арнолд Арборетум во Бостон, изразил загриженост дека овој неавтороден вид се заканувал да стане непријатност, врз основа на густите израстоци пријавени во Кембриџ. Девенпорт признал во запис во Билтенот на ботаничкиот клуб Тори, том. 6, страница 352: „Неколку пати имав растенија од Трапа натанс кои беа собрани во околината на Бостон, во текот на оваа година, кои ми ги носеа на идентификација и не се сомневав во начинот на неговото внесување во водите. надвор од ботаничката градина на Кембриџ. Но, тоа толку убаво растение како ова, со своите згодни лиснати розети и јастиви јаткасти плодови, кои, доколку се вообичаени, би биле привлечни за момчињата како што се сега јаткастите плодови, може да стане „непријатност“ во која едвај верувам.“[8]
Водениот орев е прогласен за инвазивен вид од Вермонт до Вирџинија, и е класифициран како штетен плевел во Флорида, Северна Каролина и Вашингтон.[9] Почнувајќи од 2020 година, и T. natans и T. bicornis се пријавени како диви растенија во водните патишта на Соединетите држави.[10]
Во Австралија и нејзината држава Нов Јужен Велс, водениот орев е прогласен за штетно растение.
Законитост на продажба и испорака во Соединетите Американски Држави ==[уреди | уреди извор]
Во 1956 година, T. natans бил забранет за продажба или испорака во Соединетите Држави, со парична казна и/или затвор. Овој закон бил укинат со HR133[11] на 27 декември 2020 година.
Улога во преносот на фасциолопсијаза[уреди | уреди извор]
Фасциолопсијазата е заболување кое произлегува од инфекција со трематодата Fasciolopsis buski, цревна материја кај луѓето, ендемична во Кина, Тајван, Југоисточна Азија, Индонезија, Малезија и Индија; овој удар може да се пренесе преку површините на овие и други водни растенија.
За време на метацеркаријалната фаза во нивниот животен циклус, ларвите метили ги напуштаат домаќините на водните полжави и пливаат за да формираат цисти на површините на водните растенија, вклучувајќи ги лисјата и плодовите на водните чички. Ако заразените водни растенија се консумираат сурови или недоволно варени, метилите може да заразат свињи, луѓе и други животни.
Хемија[уреди | уреди извор]
Бикорнин е елагитанин пронајден во T. bicornis.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Повеќејазични таксономски информации од Мелбурнскиот универзитет
- Species Profile - Water Chestnut (Trapa natans), National Invasive Species Information Center, United States National Agricultural Library. Lists general information and resources for Water Chestnut.
|
- ↑ „Mitsubishi Mark“. www.mitsubishi.com. Посетено на 14 May 2021.
- ↑ „Shringataka“. 9 August 2016. Посетено на 8 December 2021.
- ↑ Berry, Edward. "TWO NEW TERTIARY SPECIES OF TRAPA"
- ↑ Hollick, Charles Arthur (1936). The Tertiary floras of Alaska, Issues 181–184. United States Government Print Office. стр. 156.
- ↑ 5,0 5,1 Karg, S. 2006. The water caltrop (Trapa natans L.) as a food resource during the 4th to 1st millennia BC at Lake Federsee, Bad Buchau (southern Germany). Environmental Archaeology 11 (1): 125–130.
- ↑ de:Wassernuss
- ↑ „Tips To A Healthy 'Navratra'“. The Times Of India. Архивирано од изворникот на 2019-07-03. Посетено на 2022-04-14.
- ↑ Davenport, Geo. E. (1879). „Trapa natans“. Bulletin of the Torrey Botanical Club. 6 (58): 352. ISSN 0040-9618. JSTOR 2476842.
- ↑ „USDA Plants Database“.
- ↑ Cox, Jeremy (July 27, 2020). „Invasive water plant poised to overwhelm Potomac watershed“. Bay Journal. Посетено на July 29, 2020.
- ↑ Cuellar, Henry (2020-12-27). „H.R.133 - 116th Congress (2019-2020): Consolidated Appropriations Act, 2021“. www.congress.gov. Посетено на 2020-12-29.