Влашка Пештера
Влашката Пештера е една од многуте пештери сместени во варовничкиот срт на планината Бељаница во источна Србија.
Позиција на околината[уреди | уреди извор]
Низводно од Глопскиот кањон, Ресава од десната страна ги прима периодичните притоки на Јелова, Бурдељска и Дебел поток, кои се спуштаат од Средна Коса кон ерозивното проширување на Остриќ, односно кон клисурата на долината. Долните делови од долините на овие потоци, на потегот каде што се вкрстуваат со варовничкиот појас, имаат клисура-кањонска форма и голем наклон. На нивните стрмни и вертикални страни има отвори од бројни пештери. Најголема од нив е влашката пештера, која е издлабена во варовничката маса на Долги рт, помеѓу Јелово и Бурдељски поток. Долните кредни варовници од оваа страна на Ресава се многу нарушени и многу длабоки скаршќени. Влашката Пештера има 2 влеза - долниот е на височина од 560, а горниот е над неа.[1] Тие се на околу 400 метри од устието на Бурделскиот поток во Ресава и околу 50 над неговото дно. Вкупната должина на испитуваните пештерски канали е 650.
Изглед и одлики[уреди | уреди извор]
Влезните отвори на пештерата Влашка се наоѓаат на врвот на мал амфитеатар, од кој се спушта сипарот во долината на Бурделскиот поток. Долниот влезен отвор настанал со работа на подземен поток, кој порано течел кај изворот под силен притисок, додека горниот, најверојатно, настанал со уривање на тенок ѕид од пештерата. Влашката пештера е комплексен систем на коридори, канали и сали кои се вкрстуваат, се вкрстуваат и преминуваат една под друга на различни начини, создавајќи на тој начин речиси нераскинливи подземни лавиринти. Сите подземни простории на пештерата сè уште можат да се поделат на три нивоа, односно галерии кои постепено се уредуваат, почнувајќи од коритото на Бурделски поток.
Галериите се меѓусебно поврзани со мрежа од вертикални јами, наведнати канали и широки пукнатини. Најниска е на нивото на коритото, средното ниво 20м до 30м над него, а највисока на релативна висина од 30м до 40 м.[1] Во основа, сите галерии на пештерата имаат правец запад-исток, иако подземниот тек доаѓал од правец североисток, од бездната на Јелов поток. Централното место во пештерскиот систем го заземаат бунарите на салите, во горниот дел, а салата од блокови и плочи, во средната галерија. ’Рбетот на највисоката галерија на пештерата е главниот канал, со правец запад-исток, долг 130 метри. Се пробива низ страничните и страничните коридори и каналите кои слепо завршуваат или се поврзуваат со средната галерија. Паралелно со главниот канал, има уште два странични, поврзани едни со други неколку пати. Има и две сали: кружни и бели. Од кружната сала тргнуваат уште два странични коридори. Главниот канал се наоѓа на крај кој прераснува во добро обликувана сала, која е пониска околу 15 метри. Нејзиното дно е покриено со блокови. Оваа сала преку тесни канали се поврзува со средната галерија во која централното место и припаѓа на салата од блокови и плочи долги 40 метри. Од него тргнуваат неколку канали и проширени пукнатини, од кои еден завршува под кружната сала. Најниската галерија на пештерата сè уште е во формирање и се состои од нераскинлив лавиринт од канали и пукнатини распоредени на два ката. Во сите негови делови има мал, песоклив, чакал материјал кој е донесен од горните галерии. Најниската галерија се наоѓа на околу 40 метри под влезните отвори на пештерата, а нејзините долни делови се полни со вода, чие ниво укажува на висината на коритото на реката Бурдељски поток. Подземните води во каналите на најниската галерија се движат под одреден притисок, поради што ѕидовите се издупчени со шуплини слични на остри рабови.
Потекло и значење[уреди | уреди извор]
Постепено уредените галерии на Влашките пештери се во различни фази на развој. Најстарата, горната галерија е целосно сува и во неа се изведува само процесот на отстранување на хемискиот талог од водата што капе. Затоа овој е најбогат со пештерски накит. Во средната галерија, изгледот е од поранешен датум, но во него многу поретко е пештерскиот накит со потемна боја и послаба кристализација. Бигрените басени во источниот дел на галеријата се покриени со големи пештерски мониста. Во најниската галерија, подземниот тек сè уште има силна механичка работа. Комплексни и разгранети, со суви и речни канали кои претставуваат подземни, покрај тоа, и богати со шарен и разновиден пештерски накит. Влашката пештера е многу привлечна, не само за туристите, туку и за научниците. Неговиот удел во туристичкиот комплекс Горна Ресава може да биде многу голем, имајќи предвид дека се наоѓа во еден од најдлабоките кањони во источна Србија, што е малку подалеку од планинарските домови во Лисине и пештерата Ресава недалеку од автопатот.
Наводи[уреди | уреди извор]
