Прејди на содржината

Влакно

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Влакната по телата на маж и жена

Влакно[1][2] — неразгранети, цилиндрични, роговидни творби на кожата на многу видови цицачи.

Влакната излегуваат од покожицата, иако растат од фоликулите кои се наоѓаат подлабоко, во дермисот . Иако многу други организми, особено инсектите, имаат влакнести израстоци, тие не се сметаат за влакна. Такви „влакна“ (трихоми) постојат и кај растенијата. Израстоците од овој вид кај членконогите, како што се инсектите и пајаците, се нарекуваат четини. Сите влакна на телото на цицачите го сочинуваат крзното (поим што се користи само за животните). Постојат некои видови мачки, кучиња и глувци кои имаат малку или никакво крзно. Кај некои видови крзното постои само во одредени раздобја од животот.

Основниот градивен материјал на косата е кератин. Кератините се протеини, долги вериги (полимери) на аминокиселини.

Коса

[уреди | уреди извор]

Коса е поим што се користи за сите влакна кои растат на човечката глава.

Човечката коса може да расте многу подолго отколку кај повеќето цицачи и влакната се погусто распоредени отколку на остатокот од телото. Просечниот човечки скалп има околу 100.000 фоликули. Во текот на животот, од еден фоликул можат да израстат 20 различни влакна.

Раст и развој на влакна на телото

[уреди | уреди извор]

Различни видови влакна растат на различни делови од човечкото тело. Од детството до староста, влакната може да го покријат целото тело, освен деловите како што се усните, дланките, папокот, стапалата и некои надворешни делови на гениталиите, без разлика на полот и расата. Густината на влакната се разликува од поединец до поединец.

Растечкото ниво на машки хормони (андроген) за време на пубертетот предизвикува промена на малите влакненца во срамни влакна на одредени делови од телото.

Еволуција

[уреди | уреди извор]

Влакното води потекло од заедничкиот предок на цицачите, синапсидите, пред околу 300 милиони години. Во моментов не е познато во која фаза синапсидот ги стекнал особеностите на цицачите како што се влакната на телото и млечните жлезди, бидејќи фосилите многу ретко даваат директен доказ за меките ткива. Кожниот отпечаток на стомакот и долната опашка на пеликосаурот, веројатно Haptodus, покажува дека базалниот дел од синапсидот носи попречни редови правоаголни лушпи, слични на оние на денешниот крокодил, така што староста на влакната логично не можела да биде порано од ~ 299 Ma, врз основа на сегашното разбирање на филогенијата.[3] Исклучително добро зачуваниот череп на Estemmenosuchus, терапсида од горниот перм, покажува мазна, кожа без влакна со нешто што изгледа како жлездини вдлабнатини,[4] иако како полуводен вид тоа можеби не било особено корисно за одредување на покривката на копнените видови. Најстарите неприкосновени познати фосили кои покажуваат недвосмислени отпечатоци на влакна се каловиевата (доцна средна јура) Castarocauda и неколку современи харамидани, и двата цинодонти блиски до цицачите, кои даваат старост не подоцна од ~ 220 Ma врз основа на сегашното филогенетско разбирање на овие клади.[5][6][7] Неодамнешните проучувања на крајните пермски руски копролити сугерираат дека синапсидите нецицачи од тој период имале крзно.[8] Ако е така, ова се најстарите познати остатоци од влакна, кои покажуваат дека крзното се појавило уште во доцниот палеозоик.

Некои современи цицачи имаат посебна жлезда пред секоја очна празнина што се користи за чистење на крзното, наречена Хардерова жлезда. Отпечатоците од оваа структура се наоѓаат во черепите на малите рани цицачи како што е Morganucodon, но не и кај нивните цинодонтски предци, како што е Thrinaxodon.[9]

Влакната од крзно кај современите животни се поврзани со нервите, така што крзното исто така служи како предавател за сетилен внес. Крзното можело да еволуирало од сетилни влакна (мустаќи). Сигналите од овој сетилен апарат се толкуваат во неокортексот, дел од мозокот кој значително се проширил кај животните како Morganucodon и Хадрокодиум.[10] Понапредните терапсиди може да имале комбинација од гола кожа, мустаќи и лушпи. Полното крзно веројатно не еволуирало до терапсидно-цицачката транзиција.[11] Понапредните, помали терапсиди можеби имале комбинација од влакна и лушпи, комбинација која сè уште се наоѓа кај некои современи цицачи, како што се глодарите и опосумите.[12]

Големата меѓуспецифична варијабилност во големината, бојата и микроструктурата на влакната често овозможува идентификација на видовите врз основа на поединечни филаменти на влакната.[13] [14]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „влакно“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  2. ↑ „влакно“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
  3. ↑ Niedźwiedzki, Grzegorz; Bojanowski, Maciej (July 2012). „A Supposed Eupelycosaur Body Impression from the Early Permian of the Intra-Sudetic Basin, Poland“. Ichnos. 19 (3): 150–155. doi:10.1080/10420940.2012.702549. S2CID 129567176.
  4. ↑ Kardong, K.V. (2002): Vertebrates: Comparative anatomy, function, evolution. 3rd Edition. McGraw-Hill, New York
  5. ↑ Q. Ji; Z-X Luo; C-X Yuan; Tabrum, A. R. (February 2006). „A Swimming Mammaliaform from the Middle Jurassic and Ecomorphological Diversification of Early Mammals“. Science. 311 (5764): 1123–7. Bibcode:2006Sci...311.1123J. doi:10.1126/science.1123026. PMID 16497926. S2CID 46067702. See also the news item at „Jurassic "Beaver" Found; Rewrites History of Mammals“. Архивирано од изворникот на 22 September 2012. Посетено на 12 August 2012.
  6. ↑ „Jurassic squirrel's secret is out“. The Hindu. 9 August 2013. Посетено на 29 June 2016.
  7. ↑ Meng, Qing-Jin; Grossnickle, David M.; Di, Liu; Zhang, Yu-Guang; Neander, April I.; Ji, Qiang; Luo, Zhe-Xi (2017). „New gliding mammaliaforms from the Jurassic“. Nature. 548 (7667): 291–296. Bibcode:2017Natur.548..291M. doi:10.1038/nature23476. PMID 28792929. S2CID 205259206.
  8. ↑ Bajdek, Piotr (2015). „Microbiota and food residues including possible evidence of pre-mammalian hair in Upper Permian coprolites from Russia“. Lethaia. 49 (4): 455–477. doi:10.1111/let.12156.
  9. ↑ Lingham-Soliar, Theagarten (2014). The vertebrate integument, Vol I. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. стр. 211–212. ISBN 978-3-642-53748-6.
  10. ↑ Rowe, T. B.; Macrini, T. E.; Luo, Z.-X. (19 May 2011). „Fossil Evidence on Origin of the Mammalian Brain“. Science. 332 (6032): 955–957. Bibcode:2011Sci...332..955R. doi:10.1126/science.1203117. PMID 21596988.
  11. ↑ Ruben, J.A.; Jones, T.D. (2000). „Selective Factors Associated with the Origin of Fur and Feathers“. Am. Zool. 40 (4): 585–596. doi:10.1093/icb/40.4.585.
  12. ↑ Plower, R.P. (1897). An introduction to the study of mammals living and extinct. New York: Cornell University Library. стр. 11. Посетено на 8 June 2012. Flat scutes, with the edges in apposition, and not overlaid, clothe both surfaces of the tail of the beaver, rats, and others of the same order, and also of some insectivores and marsupials.
  13. ↑ Teerink, BJ (2003). Hair of West European Mammals: Atlas and Identification Key. Cambridge University Press. стр. 224. ISBN 9780521545778.
  14. ↑ Toth, Maria (29 December 2017). Hair and fur atlas of Central European mammals. Pars Ltd. стр. 307. ISBN 978-963-88339-7-6. Посетено на 8 July 2019.

Литература

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Влакно&oldid=5329508“