Википедија:На денешен ден/Архива/Февруари
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
1883 | Почна изградбата на Панамскиот Канал под раководство на францускиот инженер Фердинанд Лесепс, градител на Суецкиот Канал. Изградбата заврши со еден од најголемите финансиски скандали во XIX век. Работите беа прекинати цели 20 години. Целосна контрола над зоната над каналот презедоа САД, со чија финансиска поддршка, каналот е завршен во август 1914 година. Каналот е долг 81 километар. |
1887 | Основан е Холивуд, најголемиот филмски град (предградие на Лос Анџелес) во светот. Првиот филм е снимен во 1911 година. |
1924 | Британската лабуристичка влада го призна СССР, што значително придонесе за намалување на дипломатската изолација на првата социјалистичка земја во светот. |
1944 | Во близина на селото Мрежичко (мариовско) Втората македонска народноослободителна урадна бригада во текот на целиот ден води борба против бугарската гранична единица. Непријателот има 14 метви војници, 3 ранети и тројца исчезнати војници. |
1946 | Норвежанецот Тригве Ли е избран за прв генерален секретар на Организацијата на Обединетите нации. |
1994 | Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување на дипломатски односи меѓу Република Македонија и Република Финска на ниво на амбасади. |
1996 | Советот за безбедност на ООН го прифати предлогот на генералниот секретар на ООН од овој датум силите за превентивно распоредување на ООН (УНПРЕДЕП), да останат целосно независна операција во Република Македонија. |
2003 | Шатлот „Колумбија“ се распаѓа над небото на Тексас, убивајќи ги сите 7 космонаути. |
Родени
Починале
1908 | Милован Глишиќ — српски писател. |
1914 | Алберт Гинтер — германско-британски зоолог |
1944 | Пит Мондријан — холандски сликар и теоретичар. |
1966 | Бастер Китон — американски филмски глумец и режисер. |
1987 | Алесандро Блазети — италијански филмски режисер. |
2012 | Вислава Шимборска — полска поетеса, добитничка на Нобеловата награда за литература. |
2012 | Анџело Данди — американски боксерски тренер. |
2020 | Енди Гил — британски рок-музичар и продуцент. |
2024 | Карл Ведерс — американски глумец. |
Настани
1535 | Основан е главниот град на Аргентина, Буенос Аирес. |
1848 | По двегодишна војна во градот Гваделупе Идалго е склучен мир меѓу Мексико и САД. Мексико беше поразен и на САД мораше да им ги предаде Тексас, Ново Мексико, Аризона и Калифорнија, како и надомест од 14 милиони долари. |
1932 | Во Женева почна Првата светска конференција за разоружување во чија работа учествуваа претставници на 61 земја. Користејќи ги несогласувањата меѓу поранешните победници, Германија на тој собир се залагаше за општо разоружување, но истовремено бараше право на еднаквост во вооружувањето. Неуспехот на Конференцијата беше и успех на империјалистичка Германија, бидејќи велесилите и ја признаа бараната еднаквост, што значеше дека има право повторно да се вооружува. |
1994 | Чешка Република дипломатски ја призна Република Македонија. |
1996 | Во Скопје е потпишан меморандум за отворање британски информативен центар. |
2007 | Марти Ахтисари го претставува својот предлог план за финалниот статус на Косово, со кој се предвидува независност на јужната српска покраина под меѓународен надзор. |
Родени
1494 | Бона Сфорца — кралица на Полска и Ерусалим. |
1649 | Бенедикт XIII — римски папа. |
1829 | Алфред Брем — германски природонаучник и зоолог. |
1875 | Фриц Крајзлер — австриско-американски композитор и виолинист. |
1882 | Андреј — принц на Грција. |
1882 | Џемс Џојс — ирски писател. |
1901 | Јаша Хајфец — руско-американски виолинист. |
1923 | Светозар Глигориќ — југословенски шаховски велемајстор. |
1924 | Мира Алечковиќ — српска поетеса. |
1927 | Стен Гец — американски џез-музичар. |
1934 | Славка Манева — македонска писателка. |
1969 | Валери Карпин — руски фудбалер и тренер. |
1970 | Ерик тен Хаг — холандски фудбалер и тренер. |
1977 | Шакира — колумбиска поп-пејачка, глумица и дискографска продуцентка. |
1979 | Санди Казар — француски велосипедист. |
1987 | Жерар Пике — шпански фудбалер. |
1989 | Иван Перишиќ — хрватски фудбалер. |
1994 | Исник Алими — македонски фудбалер. |
1996 | Хари Винкс — англиски фудбалер. |
Починале
Настани
1917 | Прва светска војна: САД ги прекинаа дипломатските односи со Германија, откако Берлин соопшти дека ќе започне војна со подморници. |
1943 | Втора светска војна: Британските авиони го бомбардираа германскиот град Хамбург. |
1945 | Втора светска војна: Американските авиони исфрлија 3.000 тони бомби над Берлин. |
1966 | На Месечината се спушти првото летало лансирано од Земјата, советскиот вселенски брод без посада „Луна IX“, по што почна да емитува радиосигнали. |
1969 | Палестинскиот национален конгрес го избра Јасер Арафат за шеф на Палестинската ослободителна организација. |
1973 | Во Јужен Виетнам на основа на мировниот Договор потпишан во Париз стапи во сила прекин на огнот. Со Договорот беше предвидено САД да ги повлечат своите трупи, а Владата во Сајгон и Фронтот за национално ослободување на Јужен Виетнам да формираат „Национален комитет за национално помирување“. Силите на Фронтот со помош на северновиетнамската Армија во април 1975 година ги поразиле владините трупи во Сајгон и американската војска, а марионетскиот режим се распадна. |
1981 | Гро Харлем Брунтланд по оставката на Одвар Нордлиј е избрана за прва жена премиер на Норвешка. |
1992 | Аргентинскиот претседател Карлос Менем потпиша Декрет за отворање на сите документи за нацистите кои по завршувањето на Втората светска војна пребегнаа во Јужна Америка. |
1994 | Американскиот претседател Бил Клинтон го укина трговското ембарго воведено спрема Виетнам во 1975 година, по поразот на американските војници во таа земја. |
Родени
1809 | Феликс Манделсон - Бартолди — германски композитор, пијанист и диригент. |
1874 | Гертруда Стајн — американска писателка. |
1898 | Алвар Алто — фински архитект. |
1917 | Фанула Папазоглу — македонски научник. |
1920 | Петар Стеванов Тофовиќ — македонски неврохирург. |
1937 | Александар Џамбазов — македонски диригент и композитор. |
1948 | Мирко Спироски — македонски професор, физиолог и генетичар. |
1951 | Бајрон Ериксон — американски цртач на стрипови. |
1955 | Момир Рниќ — српски и југословенски ракометар. |
1956 | Ли Рејналдо — американски рок-музичар, член на групата „Соник јут“ (Sonic Youth). |
1956 | Живко Јанкуловски — македонски политичар. |
1960 | Јоаким Лев — германски фудбалер и тренер. |
1964 | Винко Брешан — хрватски режисер. |
1968 | Владе Дивац — српски кошаркар. |
1988 | Мерјем Боз — турска одбојкарка. |
1989 | Рејнарт Јансе ван Ренсбург — јужноафрикански велосипедист. |
1998 | Слободан Рајковиќ — српски фудбалер. |
Починале
1924 | Вудро Вилсон — претседател на САД. |
1959 | Бади Холи — американски рокенрол музичар. |
1961 | Садетин Кајнак — композитор на класична турска музика. |
1977 | Васко Каранѓелески — народен херој на Македонија. |
1985 | Френк Опенхајмер — американски физичар. |
1987 | Владимир Мошин — македонски историчар, еден од најголемите проучувачи и познавачи на македонската средновековна уметност и култура. |
1992 | Васил Ќортошев — македонски оперски пејач и режисер. |
1997 | Бохумил Храбал — чешки писател. |
2016 | Бред Кент — канадски рок-музичар, член на групата Д.О.А. (D.O.A.) |
2025 | Антонио Лима дос Сантос — бразилски фудбалер. |
Настани
211 | По смртта на царот Септимиј Север, властапреоѓа на неговите двајца раскарани синови Каракала и Гета. |
1789 | Џорџ Вашингтон е избран за претседател на САД. |
1859 | Во манастирот „Св. Катерина“ на Синајската Гора во Египет, германскиот теолог Константин фон Тишендорф го открил Синајскиот кодекс — грчки ракопис на Библијата од IV век. |
1944 | Во селото Никодин (прилепско) бугарската полиција и единиците од прилепскиот гарнизон ја нападнале Првата македонско-косовска народноослободителна ударна бригада која марширала кон областа Азот. Бригадата со противнапад го повратила селото нанесувајќи му на непријателот губитоци од околу 20 мртви. |
Родени
1495 | Франческо II Сфорца — милански војвода. |
1761 | Блазиус Мерем — германски зоолог. |
1815 | Јосип Јурај Штросмајер — римокатолички епископ, добродетел и политичар од Хрватска. |
1820 | Божена Немцова — чешка писателка. |
1872 | Гоце Делчев — македонски револуционер и македонски национален јунак, идеолог на Македонското народноослободително револуционерно движење. |
1873 | Радое Домановиќ — српски писател. |
1900 | Жак Превер — француски поет и сценарист (†1977). |
1908 | Предраг Милосављевиќ — српски и југословенски сликар, дипломат и писател. |
1913 | Роза Паркс — афроамериканска активистка. |
1918 | Ида Лупино — англиско-американска глумица, режисерка и продуцентка. |
1926 | Ѓула Грошич — унгарски фудбалер. |
1930 | Борислав Пекиќ — српски писател. |
1931 | Благоја Иванов — македонски писател. |
1947 | Велија Рамковски — македонски стопанственик и политичар. |
1948 | Алис Купер — американски рок-пејач. |
1956 | Џудит Батлер — американска теоретичарка. |
1963 | Пирмин Цурбриген — швајцарски скијач. |
1975 . | Натали Имбруља — австралиска кантавторка, модел и глумица. |
1981 | Јохан Вансумерен — белгиски велосипедист. |
1989 | Јон Изагире — шпански велосипедист. |
1990 | Наиро Кинтана — колумбиски велосипедист. |
Починале
211 | Септимиј Север — римски цар. |
708 | Сисиниј — римски папа. |
1894 | Адолф Сакс — белгиски зработувач на инструменти, „татко“ на саксофонот. |
1980 | Стојан Аралица — српски и југословенски сликар. |
2001 | Џ. Џ. Џонсон — американски џез-музичар. |
2004 | Стево Црвенковски — македонски политичар. |
2016 | Морис Вајт — американски музичар. |
2018 | Џон Махони — британско-американски глумец. |
2022 | Марко Брецељ — словенечки глумец, продуцент и музичар. |
Настани
1576 | Анри Наварски, подоцна познат како прв бурбонски крал Анри IV, се преобратил од протестант во католик за да си го осигура францускиот престол. |
1924 | Кралската опсерваторија во Гринич, Англија започнала да емитува радиосигнал за точно време на секој час. |
1958 | Гамал Абдел Насер, еден од основачите на Движењето на неврзаните, бил избран за претседател на Египет. |
1994 | За време на војната во Босна и Херцеговина, над 60 луѓе загинале и уште 200 биле ранети на пазарот во Сараево од топовска граната испалена од српските позиции. |
Родени
Починале
1881 | Томас Карлајл — шкотски сатиричар, есеист и историчар. |
1947 | Ханс Фалада — германски писател. |
1974 | Мануел дос Реис Машадо — мајстор по афробразилската боречка вештина. |
1999 | Василиј Леонтјев — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1973 година. |
2008 | Махареши-Махеш Јоги — творец на трансценденталната медитација. |
2020 | Кирк Даглас — американски глумец. |
2021 | Кристофер Пламер — канадски глумец. |
Настани
1899 | На Филипините избувна востание против американската окупациска армија. По американско-шпанската војна, САД ги приграбија Куба, Порторико и Филипини, што го означи крајот на шпанското колонијално царство. |
1922 | Во Вашингтон заврши конференцијата на претставниците на САД, Велика Британија, Франција, Италија, Белгија, Холандија, Португалија, Јапонија и Кина на која е извршена нова поделба на колонии и се одредени сферите на влијание на Далечниот Исток и Тихиот Океан. Договорот што е потпишан на конференцијата предвидуваше почитување на суверенитетот и територијалниот интегритет на Кина. Истиот ден, „петтемина“ (САД, Велика Британија, Јапонија, Франција и Италија) потпишаа Договор со кој се ограничува поморското вооружување на земјите потписнички. |
1943 | Американскиот генерал Двајт Ајзенхауер е именуван за врховен командант на сојузничките сили во Северна Африка за време на Втората светска војна. |
1945 | Во Скопје почна со работа првата предучилишна установа „Орце Николов“. |
1992 | Република Турција ја призна Република Македонија. |
Родени
1685 | Чарлс II — крал на Англија. |
1802 | Чарлс Витстоун — англиски физичар, еден од пионерите на телеграфијата. |
1895 | Бејб Рут — американски играч на безбол. |
1908 | Ташо Ајановски — македонски деец. |
1912 | Ева Браун — сопруга на Адолф Хитлер. |
1917 | За За Габор — американска глумица со унгарско потекло. |
1911 | Роналд Реган — американски политичар и државник. |
1932 | Франсоа Трифо — француски филмски режисер. |
1931 | Анѓелко Вулетиќ — хрватски и босански поет. |
1945 | Боб Марли — јамајски реге-пејач. |
1950 | Натали Коул — американска пејачка. |
1953 | Зоран Филиповиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
1956 | Стефан Мицов — универзитетски професор и писател од Бугарија. |
1962 | Аксел Роуз — американски рок-пејач, член на групата Ганс енд розис. |
1964 | Андреј Звјагинцев — руски режисер. |
1990 | Татјана Хмирова — руска ракометарка. |
1995 | Леон Горецка — германски фудбалер. |
2000 | Конор Галагер — англиски фудбалер. |
Починале
893 | Фотиј I — цариградски патријарх. |
1664 | Мустафа II — отомански султан. |
1740 | Климент XII — римски папа. |
1793 | Ланселот „Кејпабилити“ Браун — англиски пејзажен архитект. |
1793 | Карло Голдони — италијански комедиограф. |
1804 | Џозеф Пристли — англиски материјалистички филозоф, физичар и хемичар. |
1893 | Григор Прличев — македонски писател. |
1902 | Васил К’нчов — географ, историчар и политичар од Бугарија. |
1918 | Густав Климт — австриски сликар. |
1952 | Џорџ VI — британски крал. |
1981 | Фредерика — кралица на Грција. |
1998 | Јохан Холзек - Фалко — австриски поп и рап пејач. |
2011 | Гари Мур — северноирски рок-гитарист. |
2016 | Данило Николиќ — српски писател. |
Настани
1947 | Велика Британија предложи план за поделба на Палестина на еврејски и арапски дел кои ќе бидат економски поврзани, а во Ерусалим да биде воведен меѓународен режим. Евреите го прифатија тој план, според кој добија своја национална држава, додека Арапите го отфрлија. Во 1948 година британските трупи се повлекоа од Палестина. Истиот ден, во Палестина беше прогласена еврејска независна држава Израел, која опфаќаше 77 отсто од подрачјето на историска Палестина. Еден ден потоа, арапските држави влегоа на поранешното британско подрачје, а судирите што избувнаа, Израел ги искористи за проширување на своите територии. Тоа беше почеток на низа вооружени израелско-арапски конфликти кои се претворија во војна. |
1965 | Силите на САД почнаа да го бомбардираат северниот дел на Виетнам. |
1991 | Свештеникот Жан Бертран Аристид е прогласен за претседател на Хаити, како прв демократски избран шеф на карипската држава. |
1992 | Министрите за надворешни работи на „европските дванаесетмина“ во Мастрихт, Холандија, потпишаа Спогодба позната како Мастришки договор (која стапи во сила на 1.11.1993 година) по која започна етапа на развојот на Европа и преобразба на дотогашната Европска заедница во Европска унија. |
Родени
1102 | Матилда — ќерка на Хенри I. |
1478 | Томас Мор — англиски хуманист, државник и писател. |
1693 | Ана — руска царица. |
1812 | Чарлс Дикенс — англиски писател. |
1814 | Адолф Сакс — белгиски призводител на дувачки инструменти, изумител на саксофонот. |
1870 | Алфред Адлер — австриски лекар и психолог. |
1885 | Синклер Луис — американски писател. |
1889 | Јозеф Торак — австриско-германски вајар. |
1901 | А. ден Долард — холандски писател. |
1913 | Оскар Данон — југословенски композитор и диригент. |
1927 | Душан Вукотиќ — југословенски аниматор. |
1938 | Петар Глигоровски — македонски сликар. |
1942 | Марија Воденска — македонска писателка и поетеса. |
1967 | Стјепан Андријашевиќ — хрватски фудбалер. |
1978 | Ештон Кучер — американски глумец. |
1988 | Магнус Јондал — норвешки ракометар. |
1989 | Ник Калатес — грчко-американски кошаркар. |
1989 | Елија Вивијани — италијански велосипедист. |
1990 | Далајла Мухамад — американска атлетичарка. |
1997 | Николо Барела — италијански фудбалер. |
1997 | Омар Мармуш — египетски фудбалер. |
Починале
590 | Пелагиј II — римски папа. |
1864 | Вук Стефановиќ Караџиќ — реформатор на српскиот литературен јазик. |
1876 | Партенија Зографски — прв македонски учебникар, филолог, фолклорист. |
1878 | Пиј IX — римски папа. |
1908 | Мануш Георгиев Турновски — македонски револуционер. |
1942 | Иван Билибин — руски илустратор на сказни и сценограф. |
1944 | Христијан Тодоровски - Карпош — народен херој на Македонија. |
1973 | Никола Мартиноски — македонски ликовен уметник, педагог и академик. |
1995 | Шишман Ангеловски — македонски драмски и телевизиски артист. |
1997 | Лазар Манчевски - Пинџур — македонски поет и раскажувач. |
1999 | Хусеин — крал на Јордан. |
2010 | Михаило Марковиќ — југословенски и српски филозоф. |
2013 | Крсто Папиќ — хрватски режисер. |
2019 | Алберт Фини — британски глумец. |
Настани
1861 | Алабама, Флорида, Луизијана, Мисисипи и Тексас се одвоија од САД и формираа Конфедерација на јужните американски држави. На Конфедерацијата подоцна и се приклучија Арканзас, Северна Каролина, Вирџинија и Тенеси. Поделбата на САД доведе до граѓанска војна (1861 - 1865), што заврши со капитулација на јужните држави. |
1994 | САД ја признаа Република Македонија. |
1996 | Република Аргентина ја призна Република Македонија. |
Родени
Починале
1696 | Иван V — цар на Русија. |
1725 | Петар Велики — цар на Русија. |
1749 | Јан ван Хејсум — холандски сликар. |
1849 | Франце Прешерн — словенечки поет. |
1938 | Никола — принц на Грција. |
1957 | Џон фон Нојман — унгарско-американски математичар. |
2002 | Зизињо — бразилски фудбалер. |
2005 | Џими Смит — американски џез-музичар. |
2007 | Ана Никол Смит — американски модел. |
2011 | Чезаре Рубини — италијански ватерполист, кошаркар и тренер. |
2013 | Јосиф Татиќ — српски глумец. |
2023 | Мирослав Блажевиќ — хрватски фудбалски тренер. |
Настани
1540 | Во местото Рудај Филдс, во близина на англискиот град Честер се одржа првата современа трка со коњи во светот. |
1573 | По поразот на востаниците на Матија Губец во Стубичката битка била задушена Селанската буна на хрватско-словенечките селани. |
1849 | Италијанскиот револуционер Џузепе Мацини го прогласи Рим за република. |
1861 | Џеферсон Дејвис е избран за претседател, а Александар Стивенс за потпретседател на Конфедералните американски држави (робовладетелски држави отцепени од САД). |
1922 | Признато му е авторското право на францускиот композитор Пјер Дегејтер на музиката за пролетерската химна „Интернационала“. Дегејтер уште во 1888 година напиша музика за текст на пролетерскиот поет Ежен Потје и таа првпат беше изведена истата година спроти празникот на здруженијата на француските социјалистички новинари. При првото изведување случајно е изоставено името на композиторот, па Дегејтер подоцна со години залудно го докажуваше своето авторство. |
1923 | Основано советското државно воздухопловно претпријатие „Добролет“ кое во 1932 година го промени името во „Аерофлот“. |
1943 | Втора светска војна: Почна Битката на Неретва, позната како Битка за ранетите, една од најзначајните битки во текот на НОВЈ против фашизмот. Битката траеше до 31 март истата година, а во неа беа спасени околу 3.500 ранети и префрлени на слободна територија. |
1944 | Во блисина на Илин Врв (во близина на Прилеп) I македонско-косовска ударна бригада со изненадувачки напад ја разбива бугарската колона која е пратена во потера по неа. |
1945 | Научникот Селман Ваксман и неговиот студент Алберт Шац го открија антибиотикот стрептомицин наменет за болните од туберкулоза. Ваксман својот прв антибиотик го откри во 1940 година, но тој се покажал како токсичен по здравјето на луѓето. |
1962 | Јамајка стана независна држава во рамките на британскиот Комонвелт. |
1995 | Република Македонија и Република Индија воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
Починале
1587 | Марија Стјуарт — кралица на Шкотска. |
1640 | Мурат IV — отомански султан. |
1675 | Герит Дау — холандски сликар. |
1881 | Фјодор Михајлович Достоевски — руски писател. |
1927 | Чарлс Волкот — американски научник. |
1944 | Кирил Прличев — македонски револуционер. |
1957 | Павел Делирадев — бугарски општественик. |
1977 | Сергеј Владимирович Иљјушин — руски авио-конструктор. |
1984 | Јуриј Андропов — советски политичар. |
1993 | Мину Угриновска — македонска театарска глумица. |
2015 | Боба Стефановиќ — српски и југословенски пејач и композитор на забавна музика. |
2018 | Небојша Глоговац — српски глумец. |
2024 | Дамо Сузуки — јапонски музичар, пејач на групата Кен (Can). |
Настани
2009 | Прв судир на сателити над Земјата: се судрија американскиот Иридиум 33 и рускиот Космос 2251. |
Родени
1791 | Франческо Ајец — италијански академски сликар. |
1890 | Борис Пастернак — руски писател. |
1898 | Бертолт Брехт — германски писател. |
1903 | Матијас Зинделар — австриски фудбалер. |
1926 | Дани Бланчфлауер — северноирски фудбалер, тренер и новинар. |
1927 | Петар Мазев — македонски сликар. |
1935 | Мирослав Блажевиќ — хрватски фудбалски тренер. |
1939 | Роберта Флек — американска пејачка. |
1939 | Никола Јовановиќ — српски и југословенски глумец. |
1947 | Буч Морис — американски џез-музичар. |
1950 | Марк Шпиц — американски пливач. |
1953 | Драгољуб Ѓуричиќ — црногорски рок-тапанар. |
1980 | Енцо Мареска — италијански фудбалер и тренер. |
1982 | Џастин Гетлин — американски атлетичар. |
1984 | Заза Пачулија — грузиски кошаркар. |
1986 | Виктор Троицки — српски тенисер. |
1986 | Радамел Фалкао — колумбиски фудбалер. |
1995 | Ѓоко Зајков — македонски фудбалер. |
1995 | Марјан Радески — македонски фудбалер. |
Починале
1755 | Шарл Монтескје — еден од најголемите француски филозофско-политички писатели. |
1837 | Александар Сергеевич Пушкин — прочуен руски писател од романтизмот. |
1917 | Џон Вилијам Вотерхаус — истакнат англиски сликар-предрафаелит. |
1923 | Вилхелм Конрад Рентген — германски физичар. |
1977 | Сергеј Владимирович Иљјушин — советски авиоконструктор |
2005 | Артур Милер — американски писател. |
2014 | Олга Јевриќ — српска скулпторка, членка на САНУ. |
2014 | Ширли Темпл — американска филмска глумица. |
Настани
660 п.н.е. | Според преданијата, царот Џиму ја основал Јапонија. Денес е Ден на државноста на Јапонија. |
55 | Синот и престолонаследник на царот Клавдиј, Тибериј Клавдиј Цезар Британик, умрел под мистериозни околности во Рим. Неговата смрт го отворила патот на Нерон кон престолот. |
1531 | Хенри VIII станал поглавар на Англиканската црква. |
1919 | Фридрих Еберт е избран за прв претседател на Германија. |
1929 | Со потпишувањето на Латеранскиот договор меѓу папата Пиј XI и Италија, основана е ватиканската држава. Државата Ватикан се наоѓа во центарот на Рим, оградена со ѕидини и зазема површина од 44 хектари и има 3000 жители. Ватикан има своја радиостаница, телеграфска и поштенска служба, монетарен систем и железничка станица. Врховната власт ја има папата, а политичките работи ги врши државен секретар. |
1945 | Во Јалта на Крим, е завршена Кримската конференција на која шефовите на владите на трите големи сили на антихитлеровската коалиција, Сталин (СССР), Рузвелт (САД) и Черчил (Велика Британија), ги усогласија воените планови за окончување на војната против Германија и Јапонија. Притоа усвоија резолуција за „ослободена Европа“ и се договорија за основање „општа меѓународна организација за мир и безбедност“ во светот - Обединетите нации. |
1990 | Нелсон Мандела е ослободен од затворот Виктор Верстер околу Кејптаун, Јужна Африка, каде што поминал 27 години како политички затвореник. |
1997 | Спејс шатлот „Дискавери“ е лансиран во мисија за поправка на „Хабл“. |
Родени
Починале
1650 | Рене Декарт — француски филозоф, математичар и физичар. |
1935 | Германос Каравангелис — грчко духовно лице. |
1948 | Сергеј Ејзенштејн — советски режисер. |
1953 | Урош Предиќ — српски сликар. |
1963 | Силвија Плат — американска поетеса. |
1974 | Владимир Смирнов — руски и советски математичар. |
1985 | Хенри Хатавеј — американски филмски режисер. |
1993 | Десанка Максимовиќ — српска поетеса. |
2000 | Роже Вадим — француски филмски режисер. |
2012 | Витни Хјустон — американска поп-пејачка. |
Настани
1502 | Васко Де Гама назначен како адмирал на индискиот океан, со 20 бродови тргнува на второто патување до Индија. |
1909 | Во САД формирано е Националното здружение за напредок на обоените луѓе (NAACP). |
1944 | Во местото Барбарас, кај Македонски Брод, бугарскиот окупатор стрела осум борци - учесници во Богомилскиот поход. |
1992 | Република Словенија и Република Хрватска ја признаа независноста на Република Македонија. Република Македонија ја призна независноста на Република Словенија и на Република Хрватска. |
1996 | Република Македонија воспостави дипломатски односи на амбасадорско ниво со Република Гана. |
1996 | Во Атина официјално започна со работа Канцеларијата за врски на Република Македонија. |
2001 | Почеток на воената криза помеѓу македонските сили за безбедност и припадниците на ОНА. |
Родени
Починале
1804 | Имануел Кант — основоположник на германската класична филозофија. |
1904 | Антонио Лабриола — италијански марксистички теоретичар. |
1911 | Гоно Јотов — андрартски капетан. |
1961 | Бранко Миљковиќ — српски и југословенски поет. |
1984 | Хулио Кортазар — аргентински писател. |
1989 | Томас Бернхард — австриски писател. |
2010 | Петар Борота — југословенски и српски фудбалер. |
2012 | Витни Хјустон — американска поп-пејачка. |
2015 | Стив Стрејнџ — англиски музичар, член на групата „Визаж“. |
2015 | Сем Ендрју — американски рок-музичар, член на групата „Биг брадер енд д холдинг компани“ (Big Brother & the Holding Company). |
Настани
1633 | Во Рим, Инквизицијата го уапсила италијанскиот астроном Галилео Галилеј, кој подоцна, под закана од смртна казна, бил принуден да се откаже од своето учење за хелиоцентричниот систем. |
1895 | Браќата Огист и Луј Лимиер, француски хемичари и индустијалци и конструктури на првата филмска камера, патентираа апарат за „примена на хронофотографски отпечатоци“, наречен кинематограф. |
1947 | Во Скопје е основано Друштвото на писателите на Македонија. Основачи биле: Блаже Конески (прв претседател), Димитар Митрев, Славко Јаневски, Ацо Шопов, Владо Малески, Ристо Крле, Васил Иљоски и Иван Точко. |
1961 | Советот за безбедност на Обединетите нации реши во Конго да се упатат мировните сили на Светската организација за да се спречи избувнување на граѓанската војна во таа африканска земја. |
2019 | Автобуска несреќа кај селото Ласкарци во која загинале 14 луѓе, а многумина биле повредени. |
Родени
Починале
1130 | Хонориј II — римски папа. |
1571 | Бенвенуто Челини — италијански вајар, златар и сликар. |
1787 | Руѓер Бошковиќ — физичар, математичар, астроном, филозоф и дипломат. |
1883 | Рихард Вагнер — германски композитор. |
1893 | Ѓорѓија Пулевски — македонски писател и преродбеник. |
1952 | Јован Поповиќ — српски и југословенски писател. |
1974 | Петар Лубарда — црногорски и југословенски сликар. |
1991 | Арно Брекер — најистакнатиот вајар во Третиот Рајх. |
1996 | Зија Бериша — македонски глумец. |
2003 | Кид Гавилан — кубански боксер. |
2016 | Слободан Сантрач — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
Настани
1663 | Канада стана француска покраина. |
1972 | Советскиот вселенски брод „Луна 20“ се упати кон Месечината. По 11 денови престој, назад донесе примероци од површината на Месечината. |
1995 | Перуанските власти соопштија дека го зазеле последното упориште на еквадорската војска на својата територија и прогласија едностран прекин на огнот во 19-дневната војна со Еквадор. |
1996 | Република Македонија воспостави дипломатски односи на амбасадорско ниво со Република Бангладеш. |
Родени
1448 | Нанина де Медичи — ќерка на Пјеро ди Козимо де Медичи. |
1904 | Вангел Коџоман — македонски сликар. |
1930 | Релја Башиќ — хрватски глумец. |
1939 | Јуџин Фама — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 2013 година. |
1944 | Алан Паркер — американски глумец. |
1947 | Тим Бакли — американски рок-музичар. |
1950 | Јосипа Лисац — хрватска пејачка. |
1951 | Кевин Киген — англиски фудбалер. |
1953 | Ханс Кранкл — австриски фудбалер. |
1977 | Кедел Еванс — австралиски велосипедист. |
1983 | Бакари Сања — бразилски фудбалер. |
1986 | Јан Бакелантс — белгиски велосипедист. |
1987 | Единсон Кавани — уругвајски фудбалер. |
1988 | Анхел ди Марија — аргентински фудбалер. |
1992 | Кристијан Ериксен — дански фудбалер. |
1996 | Лукас Ернандес — француски фудбалер. |
1997 | Брел Емболо — швајцарски фудбалер. |
Починале
869 | Кирил Солунски — еден од творците на првата словенска азбука. |
1468 | Јохан Гутенберг — пронаоѓач на техниката за печатење со подвижни букви. |
1779 | Џемс Кук — британскиот морепловец. |
1943 | Никола Петров Русински — македонски социјалист и револуционер. |
2002 | Нандор Хидекути — унгарски фудбалер. |
2014 | Том Фини — англиски фудбалер. |
2015 | Фрањо Михалиќ — хрватски и југословенски атлетичар. |
Настани
1889 | Основано Министерството за земјоделство на САД (USDA) како наследник на Земјоделското одделение. |
1922 | Во Хаг се одржа првата седница на Меѓународниот суд основан во 1920 од страна на Друштвото на народите. |
1942 | Втора светска војна: Јапонските војници го зазедоа Сингапур и заробија 85.000 британски војници. |
1944 | Втора светска војна: Средновековниот манастир Монтекасино во Италија, претворен во упориште на германските сили, е бомбардиран од страна на сојузничкото воздухопловство. |
1990 | Лондон и Буенос Аирес ги обновија дипломатските односи, прекинати во 1982 година, кога Аргентина не успеа да и ги одземе на Велика Британија Фолкландските Острови во Атлантскиот Океан. |
1993 | Словачкиот парламент го избра Михал Ковач за прв претседател на државата по распадот на Чехословачка. |
1994 | Министерот за надворешни работи на Австралија, сенаторот Герет Еванс, соопшти дека Австралија ја призна Република Македонија. |
1995 | Во Мала Речица е основан Тетовскиот парауниверзитет. |
Родени
Починале
1145 | Луциј II — римски папа. |
1573 | Матија Губец — водач на Селанската буна во Хрватска и Словенија. |
1788 | Морис Кантен де Ла Тур — француски сликар. |
1857 | Михаил Иванович Глинка — руски композитор. |
1877 | Рајко Жинзифов — македонски писател, преродбеник и публицист. |
1908 | Марко Бошнаков — македонски анархист. |
1923 | Иван Мазов — македонски раскажувач. |
1965 | Нет Кинг Коул — американски музичар. |
1967 | Симеон Радев — македонски новинар. |
1979 | Жан Реноар — француски филмски режисер. |
1984 | Харалампие Поленаковиќ — македонски научен и културен работник. |
1994 | Љубомир Белогаски — македонски сликар и академик. |
2003 | Александар Тишма — српски и југословенски писател. |
2016 | Венити — американска пејачка, членка на групата „Венити 6“ (Vanity 6). |
Настани
1871 | Француската влада потпишала капитулација и акт за примирје со Прусите по загубената војна. |
1873 | Во Шпанија е прогласена Република, бидејќи поради внатрешните превирања во земјата, несредената стопанска ситуација и јакнење на републиканското движење, тогашниот крал Амедео Савојски се откажа од престолот. Меѓутоа, поради разединетоста на револуционерните сили, следната година генерал Серано изврши удар и го обнови монархофашистичкиот систем. |
1945 | Втора светска војна: Американското воздухопловство започна масовно бомбардирање на Токио. |
1959 | Фидел Кастро стана премиер на Куба. |
1972 | Група офицери на вооружените сили на Еквадор, предводени од генерал Гилермо Родригес Лара со државен удар, без крв го ослободи од власт Хосе Марие Веласко Ибара. На чело на државата дојде генерал Лара, а соборениот претседател Ибара доби азил во Венецуела. |
1978 | Кина и Јапонија во Пекинг потпишаа Договор за трговија меѓу двете држави во висина од 20 милијарди американски долари. |
1994 | Островот Суматра го погодил силен земјотрес во којшто загинале најмалку 200 луѓе. |
1994 | Република Грција ја затвори границата кон Република Македонија и воведе трговско ембарго кон Република Македонија, ги затвори грчкиот конзулат во Скопје и Солунското пристаниште за Република Македонија. Ембаргото е укинато на 15 октомври 1995 година. |
1996 | Европскиот парламент донесе одлука за пристапување на Република Македонија во Европската програма ФАРЕ за помош и развој на земјите од Централна и Источна Европа. |
2000 | Русија и НАТО ги обновија односите, прекинати во 1999 година поради агресијата на Алијансата врз СР Југославија, соопштено е во Москва. |
2001 | Во близината на селото Танушевци се случила вооружена пресметка меѓу македонската војска и полиција и припадници на „УЧК“. |
Родени
Починале
1391 | Јован V Палеолог — византиски цар. |
1944 | Андон Дуков — македонски партизан во НОБ и сликар. |
1917 | Октав Мирбо — француски писател. |
1990 | Кит Харинг — американски сликар. |
2014 | Лорена Рохас — мексиканска глумица и пејачка. |
2019 | Бруно Ганц — швајцарски глумец. |
Настани
1600 | На Кампо деи Фјори (денес плоштад) во Рим, бил жив запален Џордано Бруно за ерес. |
1867 | Првиот брод минал низ Суецкиот Канал. |
1904 | Операта „Мадам Батерфлај“ од Пучини е премиерно претставена во Миланската Скала. |
1946 | Во Скопје е основано Здружението на професионалните новинари во Македонија. За прв претседател беше избран Мито Хаџивасилев - Јасмин. |
1947 | Во Битола почна со работа Нижото музичко училиште, кое во 1962 година прерасна во Средно музичко училиште. |
1997 | Пакистанскиот претседател Фарук Легари кој во ноември 1996 година ја распушти Владата на Беназир Буто, го наименува Наваз Шариф за нов премиер. |
Родени
1653 | Арканџело Корели — италијански композитор и виолинист, претставник на италијанската класична музика. |
1865 | Силвие Страхимир Крањчевиќ — хрватски поет. |
1871 | Јован Дучиќ — српски поет и дипломат. |
1916 | Раф Валоне — италијански фудбалер и глумец. |
1927 | Лазо Каровски — македонски писател и книжевен историчар. |
1954 | Доста Димовска — македонска политичарка. |
1961 | Зоран Радовиќ — српски и југословенски кошаркар. |
1963 | Мајкл Џордан — американски кошаркар од лигата НБА. |
1964 | Давор Гобац — хрватски рок-музичар, член на групата Психомодо поп. |
1971 | Дениз Ричардс — американска глумица. |
1971 | Карлос Гамара — парагвајски фудбалер. |
1981 | Џозеф Гордон — американски глумец. |
1981 | Бернхард Ајзел — австриски велосипедист. |
1982 | Адријано (фудбалер) — бразилски фудбалер. |
1982 | Лупе Фијаско — американски музичар. |
1987 | Анте Томиќ — хрватски кошаркар. |
1991 | Ед Ширан — англиски поп-музичар. |
1992 | Игор Кирејев — руски фудбалер. |
Починале
1600 | Св. Теодор Тирон — православен христијански великомаченик. |
1600 | Џордано Бруно — италијански филозоф, типичен претставник на антисхоластичката ренесанса на филозофијата. |
1673 | Жан Батист Поклен Молиер — француски писател и артист, еден од најголемите комедиографи на светската книжевност. |
1805 | Јосиф Николај Лауренти — австриски природонаучник. |
1827 | Јохан Хајнрих Песталоци — швајцарски педагог и реформатор, духовен творец на современото основно училиште. |
1856 | Хајнрих Хајне — германски поет. |
1952 | Анѓел Динев — македонски општественик и публицист. |
1982 | Телониус Монк — американски џез-музичар. |
1989 | Ги Ларос — француски моден творец. |
1995 | Благоја Корубин — македонски јазичар |
2005 | Омар Сивори — аргентински фудбалер. |
2019 | Шабан Шаулиќ — српски и југословенски фолк-пејач. |
Настани
1861 | Првиот парламент на Италија го прогласи за крал Виктор Емануел II. |
1915 | Прва светска војна: Германија со помош на подморници ја започна поморската блокада на Велика Британија. |
1945 | Во Скопје е отворен Работничкиот дом, прв во Народна Република Македонија. |
1952 | Грција стана членкa на НАТО. |
1952 | Турција стана членкa на НАТО. |
1960 | Аргентина, Бразил, Мексико, Парагвај, Перу, Уругвај и Чиле се договорија да формираат Латиноамериканско здружение за слободна трговија. |
1965 | Прогласена е независност на африканската држава Гамбија во рамките на Британскиот комонвелт. |
1992 | Собранието на Република Македонија донесе одлука за формирање на Македонска информативна агенција (МИА) како јавен информативен сервис. Првата вест МИА ја емитуваше на 30 септември 1998 година. |
1994 | Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување на дипломатски односи меѓу Република Македонија и САД на ниво на амбасади. |
Родени
1404 | Леон Батиста Алберти — италијански ренесансен архитект. |
1516 | Марија I — кралица на Англија. |
1745 | Алесандро Волта — италијански и физичар. |
1860 | Андерс Цорн — шведски сликар и бакрорезец. |
1898 | Енцо Ферари — италијански автомобилист и конструктор. |
1921 | Бранко Бауер — хрватски режисер. |
1930 | Драган Бојаџиев — македонски музички публицист. |
1933 | Боби Робсон — англиски фудбалер и тренер. |
1935 | Бошко Петровиќ — хрватски џез-музичар. |
1938 | Иштван Сабо — унгарски режисер. |
1931 | Тони Морисон — американска писателка, добитничка на Нобеловата награда во 1993 година. |
1942 | Ѓорѓија Најдоски — македонски поет. |
1950 | Сибил Шепард — американска глумица. |
1954 | Џон Траволта — американски глумец. |
1957 | Марита Кох — германска атлетичарка. |
1960 | Грета Скаки — италијанско-австралиска глумица. |
1964 | Мет Дилон — американски глумец. |
1965 | Д-р Дре — американски рапер и музички продуцент. |
1967 | Роберто Баџо — италијански фудбалер. |
1973 | Клод Макелеле — франуцуски фудбалер и тренер. |
1974 | Евгениј Кафелников — руски тенисер. |
1975 | Гери Невил — англиски фудбалер и тренер. |
1981 | Андреј Кириленко — руски кошаркар. |
1985 | Фабио Сабатини — италијански велосипедист. |
1985 | Кристијано Салерно — италијански велосипедист. |
1995 | Натан Аке — холандски фудбалер. |
Починале
999 | Григориј V — римски папа. |
1405 | Тимур — монголски кан. |
1546 | Мартин Лутер — германски духовник, водач на протестантската реформација. |
1564 | Микеланџело — италијански вајар, сликар, градител и поет. |
1682 | Балдасаре Лонгена — венецијански архитект. |
1873 | Васил Левски — бугарски национален деец. |
1915 | Стојан Новаковиќ — српски научник. |
1950 | Прежихов Воранц — словенечки писател. |
1967 | Роберт Опенхајмер — северноамерикански физичар. |
1969 | Драгиша Цветковиќ — југословенски политичар. |
1986 | Пол Стјуарт — американски глумец и режисер. |
2001 | Крум Монев — македонски борец. |
Настани
1878 | Томас Едисон го патентирал фонографот, претходник на грамофонот. |
1905 | Во Париз излегол првиот број на весникот „Македонија“. |
1921 | Склучен е првиот од пактовите со кои Франција настојуваше да обезбеди хегемонија во Европа - сојуз со Полска против Германија и со Малата Антанта дејствуваа многу силно врз европската политика. |
1945 | Започнала големата битка на тихоокеанскиот остров Иво Џима, која се водела меѓу армиите на САД и на Јапонија. |
1959 | Потпишана е Лондонската спогодба меѓу Велика Британија, Грција и Турција за независност на Кипар. |
1968 | Започнал судскиот процес на група родители против компанијата „Дистилер“, која го произведувала лекот „талидомид“. |
1994 | Во Скопје е основано Македонско-американско здружение за пријателство и соработка. |
1996 | Во Њујорк официјално започна со работа генералниот конзулат на Република Македонија. |
1996 | Советот на Театарските игри „Војдан Чернодрински“ донесе одлука оваа манифестација во иднина да се одржува под името „Македонски театарски фестивал“. |
2021 | Порфириј е устоличен како патријарх на Српската православна црква. |
Родени
Починале
1923 | Иван Тавчар — словенечки писател и политичар. |
1951 | Андре Жид — француски писател, добитник на Нобеловата награда во 1947 година. |
1952 | Кнут Хамсун — норвешки писател. |
1962 | Јоргос Папаниколау — грчки цитопатолог, творец на т.н. ПАП-тест. |
1997 | Денг Сјаопинг — премиер на НР Кина. |
2008 | Наталија Бесмертнова — примабалерина на Бољшој театар од 1961 до 1995 година. |
2016 | Умберто Еко — италијански писател и филозоф. |
2019 | Карл Лагерфелд — моден творец. |
2021 | Ѓорѓе Балашевиќ — српски поп-музичар. |
Настани
1872 | Отворен е Метрополитен во Њујорк, еден од најголемите музеи во светот. |
1938 | Британскиот министер за надворешни работи Ентони Идн, поднесе оставка во знак на протест поради политиката на попуштање на премиерот Невил Чемберлен кон Хитлер. Кога Черчил го презеде раководењето со британскиот кабинет, Идн како министер беше еден од најактивните државници на антихитлеровската коалиција. |
1941 | Во САД бил промовиран првиот џип од марката „вилис МБ“, наменет за армијата на САД. |
1962 | САД го лансираа вселенскиот брод „Меркјури Атлас МА-6“ со првиот американски космонаут Џон Глен. Бродот трипати ја обиколи Земјата и се спушти во Атлантикот. |
1970 | Почнала изградбата на големиот мост преку теснецот Босфор, кој денес е прва директна копнена врска меѓу Балканот и Мала Азија. |
1986 | СССР ја лансирал вселенската станица „Мир“. |
1987 | Излегува од печат словенечкиот месечник „Нова ревија 57“ во која се пренесени Прилозите за словенечката национална програма кои претставуваат еден вид одговор на словенечките интелектуалци на Меморандумот на САНУ. |
1991 | Во Тирана избувнале масовни демонстрации против комунистичкиот режим. |
Родени
1886 | Бела Кун — унгарски револуционер, водач на Советската Унгарска Република во 1919 г. |
1925 | Роберт Алтман — американски филмски режисер. |
1927 | Сидни Поатје — американски глумец. |
1927 | Ибрахим Ферер — кубански музичар. |
1930 | Миодраг Булатовиќ — црногорски и југословенски писател. |
1940 | Џими Гривс — англиски фудбалер. |
1943 | Мајк Ли — англиски режисер. |
1949 | Васе Манчев — македонски писател. |
1950 | Волтер Бекер — американски рок-музичар. |
1951 | Гордон Браун — британски премиер. |
1951 | Ентони Дејвис — американски џез-музичар. |
1963 | Чарлс Баркли — американски кошаркар. |
1964 | Руди Гарсија — француски фудбалер и тренер. |
1967 | Курт Кобејн — американски рок-музичар, член на групата „Нирвана“. |
1969 | Синиша Михајловиќ — југословенски и српски фудбалер. |
1971 | Јари Литманен — фински фудбалер. |
1980 | Ана Полеска — германска пливачка. |
1985 | Мајкл Оливер — англиски фудбалски судија. |
1988 | Ријана — американска поп-пејачка со потекло од Барбадос. |
1990 | Чиро Имобиле — италијански фудбалер. |
1992 | Борјан Ристовски — македонски фудбалер. |
Починале
1431 | Мартин V — римски папа. |
1626 | Џон Дауленд — англиски композитор за лејта. |
1790 | Јосиф II — свет римски цар од династијата на Хабсбурговците. |
1908 | Мануш Георгиев — македонски револуционер. |
1908 | Симо Матавуљ — српски писател. |
1910 | Бутрос Бутрос-Гали — египетски политичар и дипломат. |
1943 | Раде Јовчевски - Корчагин — народен херој на Македонија. |
1949 | Василиј Лебедев-Кумач — советски поет, текстописец на маршот „Света војна“. |
1983 | Танкреди Пазеро — италијански оперски пејач (бас). |
2002 | Бранко Станковиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
2016 | Мухамед Мујиќ — босански и југословенски фудбалер. |
2024 | Андреас Бреме — германски фудбалер. |
Настани
1613 | Првиот руски владетел од династијата Романови, Михаил Фјодорович, бил прогласен за цар. Со тоа започнала ерата на династијата. |
1795 | Холандија ѝ го предала на Велика Британија островот Цејлон во Индискиот Океан. |
1848 | Објавен е Комунистичкиот манифест, дело на Карл Маркс и Фридрих Енгелс. |
1916 | Започнала Битката кај Верден во Франција, најкрвавата битка во Првата светска војна, која со кратки прекини траела шест месеци, а во која загинале 700.000 војници. |
1925 | Излегол првиот број на американското списание „Њујоркер“. |
1947 | Физичарот Едвард Харвард Ленд од Њујорк ја измислил камерата која веднаш ги развива фотографиите. Подоцна, таа го добила името полароид-камера според фирмата „Полароид“ каде што се произведувала. |
1972 | Ричард Никсон, допатувал во Пекинг, со што започнала нормализацијата на американско-кинеските односи. Тоа било првата посета на еден американски претседател на Кина. |
1986 | Излегол албумот на американската хеви-метал група „Металика“ насловен како „Господар на куклите (Master of Puppets)“. |
1992 | Во Вадуц (Лихтенштајн), на Генералното собрание на меѓународната хотелска агенција „Евротел“ во која членуваат девет земји, Република Македонија била примена за десетта членка. |
1999 | Посетата на индискиот премиер Атал Бехари Ваџпај на Пакистан, прва на еден шеф на влада на соседната земја по десет години, завршила со потпишување на договор за соработка меѓу двете држави во напорите за решение на спорот околу Кашмир, како и за намалување на ризикот од војна. |
Родени
Починале
1575 | Клаудија Валоа — француска принцеза. |
1513 | Јулиј II — римски папа. |
1677 | Барух Спиноза — холандски филозоф. |
1730 | Бенедикт XIII — римски папа. |
1965 | Малколм Икс — водач на црнечките националисти во САД. |
1984 | Михаил Шолохов — руски и советски писател. |
1991 | Маргот Фонтејн — англиска балерина. |
2004 | Џон Чарлс — велшки фудбалер. |
2015 | Кларк Тери — американски џез-музичар. |
2022 | Драги Михајловски — македонски писател, универзитетски професор и преведувач. |
Настани
1281 | Мартин IV станува папа. |
1819 | Шпанија ја продава Флорида на САД за пет милиони американски долари. |
1862 | Во текот на Американската граѓанска војна, Џеферсон Дејвс бил прогласен за претседател на Конфедерацијата на државите на Америка, составена од 11 јужни држави. |
1879 | Во Јутика, Њујорк, САД, Френк Вулворт ја отвора првата продавница од својот синџир на продавници. |
1955 | Поради повреда, предизвикана од паѓање од коњ, тенисерката Морин Коноли, позната како „Малата Мо“ се повлекла од тенисот. Таа победила на Вимблдон трипати по ред, во 1952, 1953 и 1954 година. |
1979 | Карипскиот остров Света Луција стекна независност по 165 години поминати под британска управа. |
1980 | Израелската влада донесе одлука за пуштање во оптек на нова национална валута, шекел, која ја замени израелската фунта. |
1980 | Хокеарската репрезентација на САД извојува победа над екипата на СССР во финалето на Зимските олимписки игри во 1980 г. |
1986 | Долгогодишниот претседател на Филипините, диктаторот Маркос бил принуден да ја напушти земјата, под притисок на јавноста. |
1994 | Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување на дипломатски односи меѓу Република Македонија и Кралството Белгија. Во Брисел, со размена на дипломатски документи, Кралството Белгија воспостави дипломатски односи со Република Македонија. |
2011 | Градот Крајстчерч во Нов Зеланд е погоден од катастрофален земјотрес. |
Родени
Починале
606 | Сабинијан — римски папа. |
1512 | Америго Веспучи — италијански морепловец. |
1875 | Камиј Каро — француски сликар. |
1888 | Ана Кингсфорд — англиски доктор. |
1907 | Митре Влаот — македонски револуционер. |
1907 | Андон Брештенски — македонски револуционер. |
1942 | Штефан Цвајг — австриски писател. |
1980 | Оскар Кокошка — австриски сликар. |
1987 | Енди Ворхол — американски уметник, режисер и писател. |
1988 | Петар Богданов - Кочко — македонски композитор, оперски пејач (тенор) и организатор на музичкиот живот во Македонија. |
2002 | Чак Џонс — американски аниматор, творец на неколку познати ликови од цртаните филмови. |
2022 | Радован Павловски — македонски поет. |
Настани
303 | Царот Диоклецијан наредил да се урне новоизградената црква во Никомедија, а следниот ден наредил да се уништат сите христјански храмови и списи во Римското Царство. |
1905 | Американскиот адвокат Пол Перси Харис во Чикаго го основа Ротари клубот. |
1919 | Бенито Мусолини ја формира Фашистичката партија на Италија. |
1933 | Јапонија ја почна окупацијата на Кина, северно од големиот кинески ѕид. |
1941 | Откриен е плутониумот. |
1945 | Втора светска војна: Американските трупи го зазедоа главниот град на Филипини, Манила, и им нанесоа тежок пораз на Јапонците. Генералот Макартур, кој командуваше со американската Осма армија, имаше посебни причини, за да им се одмаздува на Јапонците. Тој три години порано, се повлече пред јапонската наезда. |
1945 | Втора светска војна: Изведена е најголемата сојузничка воздушна офанзива. Околу шест илјади авиони нападнаа многу сообраќајни центри во Германија, од Хамбург и Хановер на запад до Берлин и Лајпциг на север. Притоа, на простор од околу 80.000 км. беа исфлени 14.000 бомби од по 250 килограми. |
1947 | Во Женева основана е Меѓународната организација за стандардизација (ISO). |
1967 | Основана е Македонската Академија на Науките и Уметностите. |
1970 | Британска Гвајана стекна независност. |
1994 | На падините на Шар Планина, во близина на Тетово, беа предадени во редовно производство четири мали хидроцентрали на водоснабдително-енергетскиот систем „Попова Шапка“. |
1998 | Шефовите на дипломатиите на Европската унија ја укинаа забраната за официјални контакти со Иран на високо ниво. |
Родени
1417 | Павле II — римски папа. |
1685 | Георг Фридрих Хендл — германскo-англиски композитор. |
1864 | Крсте Златарев — бугарски генерал. |
1867 | Александар Протогеров — бугарски генерал. |
1868 | В.Е.Б. Дибаа — американски борец за човекови права. |
1879 | Казимир Малевич — руски и советски сликар. |
1883 | Карл Јасперс — германски филозоф. |
1889 | Виктор Флеминг — американски филмски режисер. |
1940 | Питер Фонда — американски глумец. |
1944 | Џони Винтер — американски музичар. |
1954 | Виктор Јушченко — претседател на Украина. |
1958 | Дејвид Силвиен — англиски музичар. |
1961 | Ивица Вдовиќ — југословенски рок-музичар. |
1964 | Зоран Русоманов — македонски одбојкар. |
1988 | Михал Кубијак — полски одбојкар. |
1997 | Џамал Мареј — канадски кошаркар. |
Починале
1447 | Евгениј IV — римски папа. |
1792 | Џошуа Рејнолдс — англиски сликар. |
1824 | Блазиус Мерем — германски зоолог. |
1848 | Џон Квинси Адамс — претседател на САД. |
1934 | Едвард Елгар — англиски композитор. |
1945 | Алексеј Толстој — руски и советски писател. |
1955 | Пол Клодел — француски поет, драматург и дипломат. |
1965 | Стен Лорел — англиски глумец. |
1979 | Ќемал Ајдини — глумец во албанската драма при Театарот на народностите во Скопје. |
2000 | Стенли Метјус — англиски фудбалер. |
2006 | Телмо Зара — шпански фудбалер. |
2007 | Добрила Пуцкова — македонска глумица. |
2021 | Војкан Борисављевиќ — српски композитор. |
Настани
1525 | Во Битката кај Павија, во Италија, шпанската армија за првпат во историјата на војните ги употребила пушките „мускети“, и притоа ја победи француско-швајцарската војска. Во таа битка загинаа 14.000 војници. |
1582 | Воведен е грегоријанскиот календар. |
1819 | Американскиот конгрес го ратификувал договорот, според кој Шпанија им ја отстапува Флорида на САД. |
1882 | Во Физиолошкото друштво во Берлин, бактериологот Роберт Кох изјавил дека причината за туберкулозата е патогениот микроорганизам за долгнавест облик, кој според него, е наречен Кохова бактерија. |
1887 | Воспоставена е телефонска врска меѓу Париз и Брисел. |
1920 | Во пивницата „Хофбројхаус“ во Минхен претставена е програмата на Националсоцијалистичката германска работничка партија (НСДАП). |
1942 | Во рамките на пропагандната војна, Министерството за информации на САД започнало со емитување на меѓународната програма „Гласот на Америка (Voice of America)“. |
1945 | Втора светска војна: Војската на САД го ослободила главниот град на Филипините, Манила кој бил под окупација од страна на Јапонија. |
1946 | Хуан Перон е избран за претседател на Аргентина. |
1968 | Борците на Виетконг го зазеле Хуе, третиот по големина град во Виетнам. |
1971 | Алжирските власти соопштиле дека ја преземаат контролата над француските нафтени компании во земјата. |
1974 | Властите во Пакистан соопштиле дека официјално го признале Бангладеш (поранешен Источен Пакистан) за независна држава. |
1987 | Слободан Милошевиќ го посетил САП Косово, каде што се состанал со месните Срби. Во текот на неговите разговори со Србите и со месните комунистички функционери, илјадници Срби се собрале пред зградата и почнале да ја каменуваат, барајќи средба со Милошевиќ. Дошло до конфликт на масите со милицијата и Милошевиќ застанал на страната на народот, изговарајќи го познатото „Никој не смее да ве тепа.“ |
1998 | Францускиот парламент едногласно го ратификувал Договорот за сеопфатна забрана за јадрени проби. |
2005 | Римскиот папа Јован Павле II бил подложен на сложена операција со која во дишникот му бил вграден катетер. |
Родени
Починале
1815 | Роберт Фултон — американски инженер и пронаоѓач, конструктор на паробродот. |
1952 | Христо Татарчев — основоположник и претседател на Македонската револуционерна организација. |
1974 | Синиша Станковиќ — српски биолог. |
1976 | Димитар Митрев — македонски литературен критичар и есеист, академик. |
1990 | Сандро Пертини — претседател на Италија. |
1993 | Боби Мур — англиски фудбалер. |
2001 | Клод Шенон — американски математичар и компјутерски инженер, „татко“ на информациската теорија. |
2006 | Томе Саздов — доајен на спикерската професија во Македонија. |
2010 | Момчило Грошев — македонски фудбалер. |
2022 | Луан Старова — македонски писател. |
2022 | Сали Келерман — американска глумица. |
Настани
1889 | Формиран округот Чавес во Ново Мексико, САД. |
1949 | Со закон на Народното собрание на НР Македонија е основан Универзитетот во Скопје. Со одржувањето на првото Универзитетско собрание на 24.04.1949 година, е означено раѓањето на Универзитетот како највисока научна и образовна институција во Македонија. Во 1969 година, при одбележувањето на 20-годишнината од работата на Универзитетот, тој го доби името Универзитет „Кирил и Методиј“, а на 12.11.1992 година, со одлука на Универзитетскиот совет, Универзитетот „Кирил и Методиј“ пред името на словенските просветители го доби и епитетот свети, значи „Свети кирил и Методиј“. |
1994 | Во Брисел официјално започна да работи Амбасадата на Република Македонија. |
Родени
Починале
806 | Тарасиј Цариградски — цариградски патријарх. |
1856 | Николај Иванович Лобачевски — руски математичар. |
1899 | Паул Јулиус Ројтер — германски новинар. |
1944 | Кузман Јосифовски - Питу — народен херој на Македонија. |
1945 | Марио де Андраде — бразилски писател. |
1970 | Марк Ротко — американски сликар. |
1983 | Тенеси Вилијамс — американски драмски писател. |
2012 | Морис Андре — француски трубач. |
2012 | Ерланд Јозефсон — шведски глумец. |
2014 | Марио Колуна — португалски фудбалер. |
2014 | Пако де Лусија — шпански композитор и гитарист. |
Настани
1531 | Во Лисабон, главниот град на Португалија, во земјотрес загинаа меѓу 20 и 30 илјади луѓе. |
1815 | Францускиот цар Наполеон Бонапарт го напушти островот Елба, кој по абдикацијата му беше одреден како привремено живеалиште, и со мала група следбеници тргна за Париз за да ја преземе власта. Со тоа почна периодот на неговото владеење познато како „Сто денови“, завршено со поразот на неговата војска кај Ватерло. |
1848 | Британскиот воен транспоретен брод „Беркенхед“ потона во заливот Симон покрај брегот на Јужна Африка, повлекувајќи во смрт 485 луѓе. |
1901 | По задушувањето на двегодишното кинеско востание против окупаторите наречено „Боксерско востание“ на водачите на побунетите Чи Сјији и Су Ченг Ју јавно им ги отсекоа главите. |
1909 | Отоманското Царство ја призна австроунгарската анексија врз Босна и Херцеговина. |
1915 | Германците во Првата светска војна, во борбата против Французите кај Маланкур за првпат во историјата војуваа со употреба на фрлачи на пламен. |
1918 | Германски авиони во Првата светска војна го бомбардираа италијанскиот град Венеција. |
1936 | Адолф Хитлер во Саксонија ја отвори првата фабрика за производство на „народното возило“ Фолксваген. |
1984 | Околу 1.000 американски маринци, кои биле дел од војниците на Обединетите Нации, го напуштиле Бејрут. |
1987 | Со указ на Генералниот синод на Англиканската црква, на жените им било дозволено да бидат свештеници. |
1991 | По 208 дена ирачка окупација, Кувајт бил ослободен од страна на војските на неколку западни земји. |
1992 | Република Босна и Херцеговина ја призна Република Македонија. |
1993 | Во терористички напад во Светскиот трговски центар во Њујорк загинале шест лица, 1.042 биле повредени. |
2004 | Македонскиот претседател Борис Трајковски, шест члена делегација и двајца пилоти загинале при уривањето на авионот од типот „Кингер“ на 15-километри јужно од Мостар. |
2008 | Пуштена Енциклопедијата на живиот свет. |
Родени
1725 | Никола Кињо — изумител на автомобилот. |
1802 | Виктор Иго — француски писател. |
1846 | Бафало Бил — американски војник, ловец и забавувач. |
1861 | Фердинанд I — кнез и цар на Бугарија. |
1887 | Стефан Грабињски — полски писател. |
1898 | Константин Библ — чешки поет. |
1902 | Веркор — француски писател. |
1928 | Фетс Домино — американски рокенрол-музичар. |
1932 | Џони Кеш — американски пејач, глумец и автор. |
1932 | Спиро Прилепчански — македонски новинар, уредник на неделниот енигматски забавник на „Нова Македонија“. |
1946 | Колин Бел — англиски фудбалер. |
1948 | Ѓорѓи Колозов — македонски глумец. |
1949 | Ема Керкби — англиска пејачка, специјалист по раномузичка изведба. |
1952 | Лука Перузовиќ — хрватски и југословенски фудбалер и тренер. |
1956 | Мишел Уелбек — француски романописец, поет и режисер. |
1963 | Милко Ѓуровски — македонски и југословенски фудбалер. |
1970 | Предраг Даниловиќ — српски кошаркар. |
1973 | Оле Гунар Солксјер — норвешки фудбалер и тренер. |
1980 | Хулијан Санчес — шпански велосипедист. |
1982 | Ли На — кинеска тенисерка. |
1983 | Сергеј Биков — руски кошаркар. |
1983 | Пепе — португалски фудбалер. |
1984 | Емануел Адебајор — тогоански фудбалер. |
1985 | Фернандо Љоренте — шпански фудбалер. |
1986 | Начо Монреал — шпански фудбалер. |
2003 | Леви Колвил — англиски фудбалер. |
Починале
1275 | Маргарет — кралица на Шкотска. |
1726 | Максимилијан II Емануел — изборен кнез на Баварија. |
1875 | Светозар Марковиќ — српски политичар и публицист. |
1916 | Наум Туфекчиев — македонски револуционер. |
1927 | Херман Обрист — швајцарски и германски дизајнер и вајар. |
1931 | Ото Валах — германски хемичар. |
1938 | Александар Амфитеатров — руски писател. |
1952 | Јозеф Торак — австриско-германски вајар. |
1960 | Александар Белиќ — македонист. |
1971 | Фернандел — француски глумец. |
1985 | Тјалинг Копманс — холандско-американски математичар и економист. |
1993 | Бранислав Ѓурѓев — македонски историчар и османист. |
1998 | Теодор Шулц — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1979 година. |
2004 | Борис Трајковски — претседател на Република Македонија. |
2008 | Бади Мајлс — американски рок и фанк тапанар. |
2015 | Јовица Јовановски — македонски музичар и џез гитарист. |
2016 | Нико Нестор — македонски пливач. |
2018 | Атанас Русоманов — макеоднски шахист. |
Настани
1844 | Доминиканската Република стекнала независност од Хаити |
1900 | Основан е ФК Баерн Минхен |
1900 | Основана е британската Лабуристичка партија |
1908 | Во Битола е основано работничкото просветно друштво „Класно сознание“, кое ги ширело социјалистичките идеи меѓу работниците. |
1921 | Во Виена е основана Втората и пол интернационала. |
1933 | Запалена е зградата на Рајхстагот во Берлин. |
1967 | Доминика добила независност од Британија. |
1976 | Револуционерното движење „Полисарио“ ја прогласила поранешната шпанска колонија Западна Сахара за самостојна држава. |
1989 | Во Венецуела се случиле масовни немири, познати како Каракасо. |
1996 | Република Македонија и Република Грција воспоставиле дипломатски односи на амбасадорско ниво. |
Родени
272 | Константин I — римски цар, познат и како Константин Велики, основач на градот Цариград. |
1846 | Франц Меринг — германски социолог и историчар, еден од водачите на левото крило на германската социјалдемократија и еден од основачите на Комунистичката партија на Германија. |
1867 | Ирвинг Фишер — американски економист. |
1873 | Енрико Карузо — италијански оперски пејач, тенор. |
1902 | Џон Стајнбек — американски писател. |
1913 | Ирвин Шо — американски писател. |
1923 | Декстер Гордон — американски џез-музичар. |
1928 | Ариел Шарон — израелски премиер. |
1929 | Џалма Сантос — бразилски фудбалер. |
1932 | Ласло Шароши — унгарски фудбалер. |
1932 | Елизабет Тејлор — британско-американска глумица. |
1951 | Стив Харли — англиски рок-музичар, член на групата Кокни ребелс (Cockney Rebels). |
1961 | Џејмс Ворти — американски кошаркар. |
1967 | Владо Јовановски — македонски глумец. |
1971 | Дерен Браун — англиски илузионист и менталист. |
1978 | Кахабер Калаѕе — грузиски фудбалер. |
1986 | Жонатан Мореира — бразилски фудбалер. |
1993 | Алфонс Ареола — француски фудбалски голман. |
Починале
1887 | Александар Бородин — руски композитор. |
1936 | Иван Павлов — руски научник, лекар-физиолог, познат по Павловиот условен рефлекс. |
1990 | Михаил Петрушевски — македонски академик, филолог, еден од основачите на Филозофскиот факултет во Скопје. |
2008 | Мира Алечковиќ — српска поетеса. |
2013 | Александар Лековски — македонски диригент и композитор. |
Настани
1531 | Во Лисабон, главниот град на Португалија, во земјотрес загинаа меѓу 20 и 30 илјади луѓе. |
1815 | Францускиот цар Наполеон Бонапарт го напушти островот Елба, кој по абдикацијата му беше одреден како привремено живеалиште, и со мала група следбеници тргна за Париз за да ја преземе власта. Со тоа почна периодот на неговото владеење познато како „Сто денови“, завршено со поразот на неговата војска кај Ватерло. |
1848 | Британскиот воен транспоретен брод „Беркенхед“ потона во заливот Симон покрај брегот на Јужна Африка, повлекувајќи во смрт 485 луѓе. |
1901 | По задушувањето на двегодишното кинеско востание против окупаторите наречено „Боксерско востание“ на водачите на побунетите Чи Сјији и Су Ченг Ју јавно им ги отсекоа главите. |
1909 | Отоманското Царство ја призна австроунгарската анексија врз Босна и Херцеговина. |
1915 | Германците во Првата светска војна, во борбата против Французите кај Маланкур за првпат во историјата војуваа со употреба на фрлачи на пламен. |
1918 | Германски авиони во Првата светска војна го бомбардираа италијанскиот град Венеција. |
1936 | Адолф Хитлер во Саксонија ја отвори првата фабрика за производство на „народното возило“ Фолксваген. |
1984 | Околу 1.000 американски маринци, кои биле дел од војниците на Обединетите Нации, го напуштиле Бејрут. |
1987 | Со указ на Генералниот синод на Англиканската црква, на жените им било дозволено да бидат свештеници. |
1991 | По 208 дена ирачка окупација, Кувајт бил ослободен од страна на војските на неколку западни земји. |
1992 | Република Босна и Херцеговина ја призна Република Македонија. |
1993 | Во терористички напад во Светскиот трговски центар во Њујорк загинале шест лица, 1.042 биле повредени. |
2004 | Македонскиот претседател Борис Трајковски, шест члена делегација и двајца пилоти загинале при уривањето на авионот од типот „Кингер“ на 15-километри јужно од Мостар. |
2008 | Пуштена Енциклопедијата на живиот свет. |
Родени
Починале
1869 | Алфонс де Ламартин — француски поет и академик. |
1907 | Петар Христов - Германчето — македонски револуционер. |
1916 | Хенри Џејмс — американско-британски писател. |
1941 | Алфонсо XIII — крал на Шпанија. |
1981 | Љутви Руси — македонски новинар, писател и преведувач. |
1986 | Улоф Палме — премиер на Шведска. |
2001 | Ранко Маринковиќ — хрватски и југословенски писател. |
2010 | Куширо Хајаши — јапонски астрофизичар. |
2011 | Џејн Расел — американска глумица. |
2023 | Милан Јелиќ — српски режисер, драмски писател и глумец. |
Настани
2012 | Завршена радиодифузната кула „Токиско небесно дрво“ — втора највисока градба во светот. |
Родени
1468 | Павле III — последниот папа од ренесансниот период. |
1792 | Џоакино Росини — истакнат италијански оперски композитор. |
1784 | Лео фон Кленце — прочуен германски неокласичен архитект. |
1820 | Луис Свифт — американски астроном, откривач на многу комети и маглини. |
1940 | Вартоломеј I — Цариградски патријарх. |
1920 | Благој Страчковски — македонски народен херој, учесник во НОБ. |
1980 | Рубен Плаза — шпански велосипедист. |
2000 | Феран Торес — шпански фудбалер. |
Починале
1868 | Лудвиг I — крал на Баварија. |
2008 | Ерик Ортвад — дански сликар. |
2012 | Дејви Џонс — англиски пејач, текстописец и глумец. |